i;
'i i'
7 0 8 G E E S T E L Y K
gen. En Menochins plaatft dezelve daar, alwaar
de halfronde zee geen meer, dan 10. eilen
in den omfrek heefc gehad. Mmtjierus , Jun'ms^
Tremellius, "Pifcator , Caßellio, Malvendit^
Mariana, Friediïeb piaatzen in d e wydl
e van eene eile 10 knoppen of hoofden , en
Mariana , opdat de tuffchenwydce nicc al le
naauw zoude zyn, thien in cwee rygen, dacis
5. in elke. Wy zullen , op dezelve wyze,
gelyk boven, deze ftofte zullcnde vervolgen,
die van eene eile opnemen , en te gelyk door
Afbeeldingen d e gevoelens voor f tel len, eene zedige
uytfpraak daar zynde onder aangevoegd.
Lunäius en R. Juda Leo, dewelke aan de
Zee geven van boven eene langwerpig ronde
gedaante, van beneden evenwydig van voeten,
(i^nntbl. C CC CLVI ) plaaczen cwee rygen
van runder hoofden op de vier evenwydige
grondfteunfels van hec evenwydig voet l luk, cn
L undius wel in el ke zy-grondfteunfel 8. namentlyk
4. beneden hec bovenfte Watervat, en 4.
boven het onderfte Watervat , derbalven Iict
geral der hoofden 3 2. D o g Lfo heeit 4.^. knoppen
ofwaceruytftortendehoofdeil.
yillalj>andus veranderd Printbl. CCCCLI.
niet onaardig onze knoppen of kolokwinten in
bloemwerken , 10. eilen lang , door elkanderen
doorgaande > en de Zee rondom omcingelende.
Reyherus Printbl. C C C G L I I I . A. fteld twee
rygen van runder-hoofden , de Zee rondom
gaande, cen getale van 600. toe.
Mei Printbl CCCGLI I I . B h&^^tfekaim
als kauwoerds-wyze lang-ronde uytftekken ,
en uyt dezelve voor uyt ftekende runder-hoofd
e n , wel gelykendemeerendeelsnaardie Leeuwe
hoofden, vankoper, ofgekalamyntkoper,
E L Y K E
lingen aan het benedtn gedeelre van het läng,
werpig rond, en de kauwoerden zoo wel, als
de runder-hoofden hechc hy in den gehe'elea
omloop door bloemwerken aan elkander.
met welke wy gewoon zyn aan de deuren te
kloppen , desvelke warer uyt de muyl Horten.
Wae het geral aanbelangd , hy fteld in eene
eile tien van dusdanige Knohbels , zoo dat tn
den omtrek geweeft zouden zyn 30D. braanen,
en om dat de ryge dubbeld 600. -word geßeld,
by dewelke daaren boven moeren geäaan worden.,
volgens dejuyf t e rekening van den omtrek
tot d^e middellyn , noch eilen kraanen,
ZOO dat 'er in het geheelomtrend 640. knobbeli
van gedaante als kauwoerden zyngeweeß. 'Doch
of door ZOO een groot getal van knobbels het
water heeft uytgevloetd ; dan allem door einige
, ZOO dat ke overige zonder pypea , enkel
cieraads'halve/t, daar zyn èy gedaa» geiaeeß,
laat hy onzeker over.
Freier Printbl. CCCCLI I . voor zoo veel
men wel uyt dit Afbeeldzel mag g i f len, ( want
ik hebbe niet meer dan twee Verhandeltngen
over de kopere Zee gezien, niet weetende, of
d e derde , dewelke hy beloofd had , is in her
licht gekomen 3 fcheid de kauwoerden van malkanderen
af van de runder-hoofden , genc in
twee rygen piaatzende beneden demond , deze
Kiedc insgelyks in twee rygen of zamenfcliake-
De zedige uirfpraak over de tog nog toeop.
getelde gevoelens, Sturmius voorlichtende, zy
deze. Üp de H. Schrift , dat die zoude vcrvalfcht
zyn, Tekaim in Hekarim zynde verand
e r d , of deze in gene, valt geen nabedenken,
om dat het ecrfte woord i.Kon. Vll.tweemaal
voorkomd, gelyk ook het laatfte 1. Krön.IV.
en hier wel in het Meervoudig getal en in het
Eenvoudig. Ock kan de toepailing van Lutherus
over onzen Text geen plaats hebben op
die 12. runderen onder de zee geplaatft : dfe
fprong uyt de Zee tot de Hinderen is tegroot,
en op beide van de aangehaalde piaatzen word
uytdrukkelyk meldinggeraaakt van cwee rygen,
en daarenboven, by aldien dat gevoelen doorg
i n g , ZOO zoude de herhaÜngverdrietigenonnut
zyn , gelyk ook de zodanige zoude zyn,
by aldien, het welk anderen wi l len, het thiencal
niet zoude behooren tot de uytftaande graveeringen
of der runderen, ofderkauwoerdcnj
raaar de middellyn van de Zee zelvezoudeuytdrukken.
Voor hec overige gelyk in gebrefc
mistaften, dewelke van de eeneknoptotdcandere
de tuflchenwydte ftellen van lo.ei len, en
derhalven alleenlyk , in den omtrek van 30.
eilen, drie koppe;p piaatzen, of in twee rygen
6. even zoo in overmáát, die in de ruymtevao
eene eile <¡. of 10. hebben : want zoo worden,
in het eerfte g eva l , aan eene kop alleen mait
5. duymen coegeftaan, in het laatfte alleenlyk
en alzoo kdmen Beeldckens te voorfchyn
van zulk een vcrbaaftmakend gevaarte, hoeda.
nig deze kopere Zee is gewccl t , minder even*
recdig, cn gelyk tot de vorming in het voofbeeld,
zoo ook cot de gieting min bekwaam,
want de Heilige Schritt verklaard dat zytegelyk
met de Zee zyn gegoten. By aldien veellicht
het woord buawab^ m de eile zommigen
o p den dwaalweg heeft gebracht , om dat ook
Ezech. XL. dat mect-rffi zesmaal zoude
iiebben moeren bevat worden in een hoofd en
palm baa\nah valophach , welke «ytlegging
voorwaar bclagchclyk zoude zyn. Doch ook
deeze treffen hec wit niet, dewelkedenaabuytcn
ftaande afbeeldzels zoo verre verkorccn,
daar de omtrek van de halfronde Zee , gene
meer dan 10. eilen heeft, om dat z y alzoo niet
vcrre van den ntg der runderen, onder de Zee
gefteld, zouden zyn af geweeft. Eindelykzyn
ten cenemaaldercvenreedigheid onkundig, dewelke
de knoppen of hoofden alleenlyk in het
derdc gedeelte van het buytenrondt piaatzen.-
daar in cegendcel de Textuytdrukkelykzegdi
dat zyde Zeezelve omcingeld hebben.
Sturmius ftrykt wederom voor anderen de
prys weg , die beneden de mond , ja zelfs de
buyk van het wafchvac , daar de middellyn is
van eilen, binnen de afftandvanio.ei lende
Biom-
N A T U U R KUNDE.
^ÄJiWii^^r/Ii« p laat f t CPrint. C C C C X L V I I I . 3
onderling zig kruylTende , gelyk ook l^illal.
pandns dezelve ter neder field. Welke zelve
ßloemiserkeny Feftons, yruchifnoerenz^n'Fetai'fi
in den Text hangendeuytdevoor uytfteekende
, milTchien kauwoerd-vormige knopjes,
uyt welke de runderen hoofden zelve , of ßekarim
2. Krön, voor uyt fteeken , mec eene
tuiTchenwydce van 5. eilen van den anderen:
doch de Bloemwerken zelve aan het eene runder
hoofd tot het ander naaft aanftaandeftrekken
zieh niet uyt , rnaar tot hec tweede; zoo
dac dieslialven deze zelve koppen, fchoon zy
7 0 9
in dezelve omtrek zyn, zoo vcel als twee rygen
uytmaken $ welke overeenbrengende bevreedigfter
byna te gelyk alle fchynftrydigheid
van alle voorgaande plaatzcri wegneemd. Want
voorwaar uyt demond van deze Koppen vloeid
niet hec water, maar door de mond fluyten zy
de ringen, het welk aan de dcureh onzer huyzen
te zien is, tot gemak omdaarindetouweri
t e w e r p e n , by aldien mifTchien de zee van de
eene naar de andere plaats moeft overgebrachc
worden. Doch het warer geven de 11. runderen
ürider de zee geplaatft.
Zy ßonä op tiuaalf rumleren, drie ziende naa het Noorden, ende drie zieiide naa het
Weften, ende drie ziende naa het Zuideu, ende drie ziende naa het Ooften, ende
de zee ivas boven op dezelve; ende alte hare achterdeelen "waren inwaards.
I . K o n . V n . v e r s i j .
in de Wereld-ftreeken W N W . W. WSW.
tegen het Zuyden^ de runderen F fM. in de
Wereld-ftreeken S S W . S O O. tegen hec 0®-
ßen de runderem im L I , in de Wereld-ftreeken
O S O . 0 . 0 N O . Ditsdaniger wyze zoude
alle andere vcrdeeling plaats gehad hebben.
War de hoogtc aanbelangd, Vtllalpandusis
uyt Eupolemus van gedachten,; dat die eens
mans geweeft heefc. Reyherus ^ttit aan dezelve
van hec hoofc totdef taar ty.el len. Doch
alle van de hedendaagfchenmaken dezelve hol ,
en Mel dat clk wel byzonder is gegoren gew
e e f t, en de kraanen uyt de zee aan elk rund
gehegt, Sturmius, dat de holligheid van alle
. te gelyk genomen is geweeft van loco. Bath,
van welke ziak aaaftonds mferder.
De T ext is zoo klaar, dat dezelve gene uyt-
Icgging fchynd van noden te hebben. De runderen
onderfchragen , in alle onderftelling ,
even als AtlafTen de zee c p hen leggende. Echter
is het geoorlofd over de ftant onderzoek ce
doen, ofdekr ing, waar m de runderen ftonden,
in ii. gelyke deelen is verdeeldgeweeft,
ea in elke punt der verdeeling een rund geplaatft
is geweeft, dan of aandezydenderHoofd-punten
twee runderen in even-gelyke afftand hebben
geftaan, en in hec midden van deze een op
de Hoofd-puntcn zelve. Dusdanig op Princblad
C C C C X L I X . zagen naar het Noorde»
de Runderen H e i , namentlyk naar de Wereld
deelen N N \V, N. en N N O . naar de
zee, of tegen het /^^/¿"v, de runderenhGS.
Eare dike nu ivas een handbreet, ende hare rant ah' hct werk van den rant cent
beherSj ofte eener leliebloeme: zy held fwce duizend Bath. i.Kon.Vli. vers z6.
hdre äikienüwaseenhandbreed, endehare
Tand als het werk van den rant ecnss bekers,
oft e eener Lelieblveme, begr^fcnde vele Barben;
z j hielddne dnyzend. i. Krön. IV". 5.
• Eene plaats gelykluydcnde te gelyk en ftrydig
fchynende. Want deze heeft 3000. cn gene
onze Text 2000. Bathen. Welk ondcrfcheid
tot noch toe den Uycleggers heefc gepynigt .
Maar ook Batb i ßathiis, Batusy ßadiis,
Bados y is ten aanzicn van de vochte zaken de
aldergrootfte mace. Van het welk weinig zekcrs
ons b lykt , wcshalvenverfchillende gevoelens,
welke de overbrenging tot onze Europeefche,
of in elk Landfchap, Stad, gemeenlyk
gebruykc, noch moeielyker maakt. De LXX.
^elve hongcn in twyfel in de ovcrbrenging tot
de Griekfche maten, want dan zetten zy hcc
ovetf/jöfaj. Congiutriy gelyk in zommigc Boc-
J^en 1. Kon. VI I . 26. ààwtncireytey, metreety
J- Krön. II. 5. nu door Keramion. Klaarder
y^yc/w Qudhed. VlU. ßot k 2. Kap.esnbach
gelyk ftellende met twee-en-tzeventig fextaneu.
Zoo dat die gelyk is geweeft mec een
yltheenfch Metreel. Maar wac houd een Metrecty
wat een Sextarius? De Joden geven
doorgaans aan een Bath43:.eyeren, doch ook
is deze maat wegens de verfchiUendheid der
eyeren onzeker. De zwarigheden vergrooten
Lyra, Abnlenßs, Htigo Cardinalis, Dionyfius
Carrbußanus t Villaljfandus y door hec onder-^
fcheid en tulTchen Itet grooter heilig Bath, ea
het gemeenc kltnudety van welke ftraks meerder}
ook de Hebrceiiw cn door onderfcheid te
ntaken tu flehen een Bath van drooge naarenj
om de grooter ophooping, en het kleinder Bath
aer vochtige y om welke onderfcheidingen te
onihelzcn gene noodzakelykheid ons dringd.
W y zouden inderdaad fchielykcr uyt onze kopere
zee zelve de rechte vatbaarheid van een
Bath uyctrekken, by aldiendeflelfsgeftalteons
ten vollen bckend wäre. Inmiddels zal hec
dicnftig zyn, cenc verdrietigc uytrekening nagelatea