N A T U U R K Ü N D E . 673
P R I N T B L A D ccccxxxiir. — ccccxxxvi.
b geßootcne mmchten. i. K o n : V I .
v e r s 4.
l Getralyde uvnicliteti, of van een gefcheide Venllers , die naauw waren. Want die hetmeelle licht
• moeten leven, moeten vanbuvten naauw, van binnen wj ci zvn r wederom die veel luchtszulleii geven,
motten van buytenwyd, vanbinnenengzyn. Zommige leezen fcliuinlTe Véiiiìcrs,
't Model der renjCers > da! der hreede wmdiUt.ipfcH ,
En der GeweifzeLs, en der Karners ^ frani gebouwi ^
-vaß aaneen verkrmht, iiit dierbäar cederljout,
En end'lyk 't bloetnicerk, met z.ir, cierljke eigeufcbappen ;
Word hier m Treut vertoout ; terwjl Har S c h e u c i-i z e k geift
Het denUeeld, dat 'i Mam geefl -viiii d'echte Bouwkmß heett.
D E ¡^enßers zyn een deel van een Gebouw '
_ ^ ' o n d e t de noüdzakelyke, om hec licht in i
^ a r e n eri de lüchc te laren doorftralen gefchikc, I
welke wy wel van nodcn hcbben om onze bedieningcn
tevcrrichten encorgezondheid. Hier
van daan is her, dac men gedwongen word in
enge Itraaten ingang voor hec liehe ce zoeken |
om Hoog door venftcrs, dewelke de Franfchen |
Abajours nocmen , doordien hec zelve aan de
zyden niet word gegeven, Salomon heeft 00k
venßers aan bet Httis gemaakl. Derhalven
zyn 'er in het HeiUge cn het Heilige der Heiligen
venfters geweell, by aldien gy door het
H u y s , den binnenftcn Tempel , eigemlykzoo
genaamd, verftaat. Die is zeker , dac 'er in het
Alderheiligfte van den Tabernakel gene venfters
zyn geweelt, noch eenig ander liehe heeft gefcheenen,
dan aan de zyde van hec Voorhangf
e l , of door deflelfs reeeen, uye hcc Heilige.
E n dus geefc ViUalpandus ook voor, dac het
Heilige der Heiligen van den Tempel gene
venfters hebbe gehad, en dac alle zaken aU
daar van binnen duyfter waren. Cape/lus onderfchryfd
die , zie Printblad CCCCXXVIII.
Doch , in eegendeel, geefd R. Juda Leo en
de Rabbynen aan hec Alderheiligfte ook venfters,
ondercekenende die Lund'tus en anderen.
Dezelve wil ook onze Texc. Hec Heilige en
hec Heilige der Heiligenzyn, gelykwyboven
hebben gezien, 30. eilen hooggeweeft: by aldien
dae alleen Venfters hadde gehad, en die
dezelye hebben oncbrooken , zoo zoude in hec
Huys van drie oorden, hec wef ten, zuyden en
noorden voor hec oog eene wanhebbelykheid
zyn blood gefteld geweeft, welke ViUalfandus
voor uycziende, zoo heeft hy de Venfters
boven he: Heilige der Heiligen geplaacft. Die
kan niet ontkend worden , dac hec niemand
hebbe vrygeftaan in deze Alderheiligfte plaats
in te zien : ook zoude hec niee vrygeftaan
hebben, of voor niemand van buyten hebben
opcngeftaan , al waren 'er fchoon venfters
aan gcwecft, om dat dezelve ten minften 21.
eilen hoger geweeft zouden zyn dan de grondf
l a g , waar op de menfchen ftonden.
Kedeiyk duyfter word de gedaaneeder Venfters
uyrgedruke, cn gelyk de kamers zelve
venfters , zoo hebben deze licht van noden:
challoiieb/fknhim alumim, geßoofcvevßersna.
bniten ziende. De LXX. hebben thtiridas
parakuptomenas krnftas , de gemene Latyniche
fchit}n(ß venßers , onze Latynfche vcnßers,
namentlyk wZ-Z/fi/^H, zooookdemocderrati
®c ^ Fatißer, àie man mit Laden auf^ und
ztuhun konnte.
De Overzetting van Lucherus is klaarder,
inwendig weity auswendig eng, blyvende op
de voetftappen van de 'laigum , gelyk wy
doorgaans zoorrgelyke venfters zien m de kerkert
, zeer bekwaam om hec liehe overal te vcr-
1 preiden Symmachus noemd deze venfters Toxikas,
en zoo de Spanjaardeii Saeteras, om dac
die voor de uytvinding van het buskruyd voor
de pylfchiitters zyn bekwaam geweeft. Die gevoelen
onderrekcnen Flac. in Clav, onder den
tycel Feneßra. '•Dieteric Bybel/cbe Oudbeden
op I.Kon: VIII. 13. Serar o^ i.Kon: V I . In
eegendeel wend R. '"jnda Leo voor, dac z y van
binnen naauw, van buycen wyd zyn geweeft.
Beide brengd "junius over een, mctlt emelliHS
o p deze plaacs aantekenendc, dat zy van binnen
en van buyten wyd zyn geweeft, in het
midden enger gemaakc, hoedanige men hedendaags
kan zien in heerlyke huyzen, kerken.
Dit willen ooV.l-'il!alßandus tnLundius, gene
II. Stukbl . ic)<).àczcLevii.'Prießerd lI .Bo e k ,
6.kap. en j o . b l : i ó t . i 8 v en wel na R. Juda
Leo , dat zy van glas zyn geweeft, als door
glaazen geßoctene. Anderen de fluytinge door
tralie-werk verklaarende.
Van de hoogce der Venßers word in de Schrifc
gene melding gemaakt. Lnndms maakt die in
den eerften Tempel van 6. eilen. R. Juda Leo
in den tweeden van xo. Ook konden zy waarl
y k in den tweeden hooger zyn , om dac debenedenftc
vcrdieping :o. cUcnhooger is geweeft
dan in den eerften.
I. Kon,