I t 124 T H E S A U R U S
habent, proprietatcs, cerco afieverare licet, cafu fortuito in terrae interiora deveniÏÏê, nequaquam
ibidem nata efTe. Haic, inquam, corpora cum maxime producemus in hoc Nature quafi
Theatro ob oculos ponenda.
Ratio ac fcopus hujus Operis non permittit, ut de amplifllma hac materie prolixe agamus,
aut magno verborum apparatu multas ac difcrepantes illas opiniones Tub examen revoccmus,
quibus Auflores explicare conati funt, quomodo hasc corpora, tum intraflus terrte pianos, turn
in montes, & foepe quidera in loca a mari remotiflima, fuerint delata. Itaque unicum modo
commentum hoc loco refutare conabimur , quod , tametfi omni veritatis fpecie deftitutum a
peritis rerum naturalium Indagatoribus plane rejiciatur, nihilominus, quod mireris, non pauci
hodie etiamnum amplei5ti & fovere non addubitant. Illos nimirum volo, qui opi
feminales corporum quorumvis naturalium per univer/am tellurem diffufas elfc, & ubique locorum
majore minorive perfeftione fefe exferere, prout materiem matricemque na6la; fuerint natura;
fucc magis minusve convenientem. Unde coniequitur, ut cum, exempli gratia, femina
qufcdam Conchyliorum, quibus marinoe duntaxat aquoe, tanquam proprium elemcntUm, quadrare
polTunt, in gremium telluris inciderint, fuas nihilominus ibidem fpecies producant, led imperfeélas
ob loci matericeque prcefèntis ineptitudinem, neque adeo Vivis animantibus, quèmadmoclum
in mari evenit, inflru6las; pari ratione, ut plantoe in fblo fibi minus appropriate fatoe, aut
plantatcC, germinare quidem , led fui generis perfcftionem non attingere fo ent. Monftrofum
hoc commentum non modo falfiffimum elîè, fed ab ipfàrum etiam rerum natura alieniiïimum,
vel ex eo quam pleniffime demonftratur, quod certiflima experimentorum fide inter omnes hodie
conftet, animantia, quoe in teftis conchyliorum habitant, ipfamet fibi artificiofas admirabilesque
iflas domunculas fabrefacere; quin & easdem, pro incre/cente corporis fui mole, fubinde
ampliores reddere. Nonne hinc elucefcit, animal, quod fùam fibi concham format, &
ipllim vivere? Quis vero non obftupefceret, fi, quod nunquam evenit neque deinceps eveniet,
vi-^^entes alimiando Cochleas marinas, Oflrea, Pifces marinos ac ftuviatiles, in terrîe gremio &
montium vifceribus inveniremus? Bufo vivus, intra meditullium Saxi repertus, de quo monumenta
Academi® Suecicoe mentioneni faciunc, hoc loco, tanquam exemplum in contrarium,
proferri, mea quidem opinione, neutiquam poteft; modo quis accurate, qua; de eo memorantur,
perlegerit. •
Quod vero attinet ad alteram illam hypothefin, quoe dudum explofà ac oblivioni tradita hilce
temporibus denuo in lucem protrahitur; quafi Conchylia ifta marina, Pifces aliaque corpora petrifa^
ta Naturoe lufus eflènt, fimilique modo, ac alioe quascunque lapidum fpecies, intra telluris
vifcera nafcerenturj ilia, inquam, toties tamque firenue refutata eft, ut nos cummaxime morari
non debeat.
Ut igitur commentis hifce, quas merito reprobantur, noflram denique fuper ifîa mateHe
fententiam fubjungamus , fatemur equidem maxime nobis credibile videri, pleraque id genus
corpora petrifafta ad terribilem Diluvii univerfalis catafirophen eÏÏe referenda. Abfit vero, ut
negemus, potuilTe etiam feriores perturbationes, inde a piuribus foeculis in orbe nofiro conciren,
Planten of Plant-dcelcn, cn van welke men , zoo wegens
haarc gedaante als bekende namurlyke eigenlchappen,
bevvuft en verzekerd is, dac zy door een bj-zonder toeval
in hec binnenftc der Aarde gebracht, cn daar geenszins in
gebooren zjTi; deze zullen tlians toe Voorwerpen verftrekken,
welke wy in dit Natuur-toneel vertoonen.
Het bellek van dit Werk laat niet toe, om ons zelve breedvoerig
over deze ryke ftoffe uit tc laaten, en dus te treeden
in een wydloopig onderzoek van alle de verfchiUende
gedachten , hoe cn op welk eene wj'zc deze lichamen , zoo
iii den vlakken grond van het Aardryk , als in het Gebergte,
cn dik wils op zulke onbegrypelyke afftanden van de Zee
afgeleegen , gebracht zyn. Wy zullen hier dan alleen eene
meening tc keer gaan, die , hoe baarblykelyk zy zich zelve
by alle Kenneren der natuurlyke wezens wederlegt, echter,
cn 't geen te verwonderen is, zelfs in deze dagen by veelen
nog aangenomen en gekocflerd wordt. Zy dan, die 't even
aangevoerde bcgunftigen, zyn van gevoelen, dat de zadelyke
eigcnfchappen van alle de natuurlyke lichamen, door geheel
het Aardryk verfprcidc zyn , cn dat deze , naar maatc
dat zy in een min- of meerder met haare natuur overeenkomende
plaats gevallen zyn, ook minder of geheel volmaakt
zyn voortgekomen. Dus zyn , by voorbeeld , eenige Zaaden
der Schulp-Visfchen, naar hun denkbeeld, in den grond
van het Aardryk gevallen, daar zy cigentlyk in de Zee als hun
rechte clement behoorden ; deze nu , als niet in haar rechte
element gcplaatfl: zynde, zyn echter ook voortgegroeidt,
(gclyk Gewasfen die in geenen met haare natuur overeenkomcnden
grond gezaaid of geplant zynde, nochtans, doch gebrekkig
, voortkomen) maar niet in die volmaaktheid, noch
met levendige Schepzelen, gclyk de Zee hen voortbrengt.
tatas.
Om de zwakheid niet alleen, maar zelfs de onmogclykheid
van dit wanfchapen denkbeeld volleedig aan ce tooncn, behoeft
men alleenlyk te wecten, 't geen thans, als een alom bekende
en doorproeven beveiligde waarheid, wordt aangenomen,
dat de bewoonders der Zee-fchulpen, de Dieren zelfs, bouwmcefters
van hunne fraaije cn dikwils zoo verwonderenswaardigc
huizen zyn; dat zy die, naar maatc dat hun
lichaam groeid, van tyd tot tyd ook zoo veel grootcr maken
: hier uit blykt immers, dat het Dier, 't welk zyn fchiilp
formeert, moet geleefd hebben ? en hoe vreemd zou het
ons voorkomen, daar zulks nog nooit gevonden is, of gevonden
zal worden, by aldien wy levendige Zee-Slakken,
Ocllers, Zee- en Rivier-visfchen in den grond van het Aardryk
en 't Gebergte vonden? Dc levendige Padde , weike men
in 'c midden van een Steenrots gevonden heeft, cn waar van
de Zweedfche Academifche Gedenkfchriften melding doen,
zal hier als gcene wezendlyke tegenwerping, zoo wy vertrouwen,
in aanmerkinge komen, vooral by dezulken, welke
de Verhandeling daar van gcleezen hebben.
Het gevoelen, 't welk nu ook wederom uit dcszelfs oude
fchuilhoek, waar het lang vcrfchoovcn hg, voor den dag
gebracht word , namentlyk , dac deze verfteende Zee-fchulpen
, Visfchen en andere Lichamen , fpeelingen der Natuure
zouden zyn, en dat die, even als alle andere Steen-foorten,
in den grond van het Aardryk zouden grocijen , is insge-
]yks reeds te veel en menigvuldig wedcricgt, dan dat wy ons
daar mede zouden ophouden.
Om dan, in tegenftclling van deze met recht vcrwcrpelyke
gevoelens, iets van onze eigene dcsaangaandc te zeggen ,
zoo bekennen wy ten vollen over cc hellen naar die gedachte,
welke deze in Steen veranderde Lichamen, voor het grootfte
R E R u M N A T U R A L I u M.
b a s expo&a fint, non eft, cur mult^ / ' ^ '^ ^ t o r i ^
t u r dubitatiooem eximere, ' & fi qut eaTb quTpart um t d ' ' '
g . t , qcu-ecunque contra objiduntur, nuilins effe C l n r ™n f i d e r a t , is facile deteo
n , n i a illa petrifaäa aut effoffa C oe ^ ia L Z l ' in n o t c f c e r e coepit,
t im e locis fuis natal,bus in Jucem profoi ^^^^^^^^ nat iv^e ol,m ignot^ fuerant, paufc!
e a , quanquam minutiffim Tn S o iitorif ^ ^ An,mon,s hodie conftat, fl'Ian-
Concu di f e in oris i a ^ t i ^ ' o L" in" n™ ' ^ r
ad hoe usque tempus Amnionis Cornua majora au" di ' r f t Z n r
v i f c e r i b u s numerofaB inveniuntur, nondum in Z , \ , eorum fpecies, prout in terr.-e
n i h i l o i r i n u s , quod tantus aliarun^f^eci urn i t & y n ^ u m Tu ' ^ ^
n i f e f t e fequitur certam afTulgere fpem, fore ut illa c t fooueTmnn ' """
A y h o r u m aiorumque animfntium'maHnornm no p ^ ^ fp i'es " o S n " ' " ' r
m o r a n t u r , ,deoque raro ad nos perveniunt. Nonne i:fnc S d bile .fî
f o r t e intégra genera nos etiamnum iatere. Et quis ind caveri a^ Pe rmu l t a s earum &
r a manna, nunquam a nobis confpefta in ijmorirn.lc ' ^ mi r a b i l i a corpot
e aufit afferere, omnes & f m g u l Ä c i e s ^auas ^ n T '™" de i t e f c a n t ? Nemo cer-
Q u o c i r c a nihil agunt, qui m o L l r 'fixais p C S ^ ^ ^ j- j a m effe deteflas.
m a occurrant petrifaäa , quorum naturales n r Z r "" P'^'S""'' plur i -
q u am nonnulli adhuc m ö v ew, d m c u Ä c j" ' ^u p e r e f t taLn,
lia &c. in montes, unde e f f o f f i U ^ ^ I m ^ t / T " "
t e r e juvat , qua; modo fupra memoravimus nos v i d ^ L T l r a' " ^ ' ' '
p o r a ifta tanquam monumenta & rel Z ^ C L ti^ V '" ' P ' ? ? ' co r -
d e r a n t , Aquis uniVerfam tellurk OE em T n L n l u s nl''
d e b e b a n t , nec nifi cacumina altiffimoLm fi ca ^r^mine e êuiTideT'"
p a r t im favet, quod obfervationibus conftet in W i h , f . "i ™ haud
r i r i petrifaäa, & vel rariffime ,n faf tTj s minus . ce l f i f f imo r um montium nunquam repet
o t i d em tunc temporis infute erant k Itirudine 'T "' « n t i u m apiLs
a d m o d u m hodieque , quotquot habend ^ &J a t u u d m e m fummis aquis extenf^; quemm
o n t e s in fundo aquarum r^icati o ^ I • T vi d e n t u r , nif.
e f F e r u n t , ut folum^ a b t^bile exh b e a « D ' 'f
f e c u l i annum hanc rem e l e g amf mappa e v ^ k a f n ^ r T M^ i n t um hujus
u f i b u s infervi t , ita pot i f f imum e x p S S pr Î u n S t î b
q u e hunc , etfi aquis obteflus fi , f u oVt amL & mont e f f r v Z ^ ^ , T
c o n t i n e n t e m , habere. Montes ifti, t Ji ^ '
r u m v i s faxoforum maris littorum, federn pr^c piTam P n n ^ '^r 'T r ' " ' ^ ' P™
. quod animanttum genus u t p l u ^ m t l i ^ - ^ Ä Ä ^ ^ Ä
fte gedeelte, aan de verfchrikkelyke omwenteling eener AIS
^ n I toefchryft. Wy ftellen echter ook niet
onmogelyk, dac latere veranderingen, die deze Aardbol z ?
t r ""l^'^^Saan heeft^ die Land in Zee, en Zee
n Land, herfchapcn hebben,ook 'chaare daar toe zullen heb!
ben bygebragt. De gegronde bewysredenen voor d^e L.
dachten zyn reeds zoo dikwils voorgedragen, dat dezel
ven met meer behoeven te herhaalen, en zo zigtbaaTf dac'er
myns bedunkens geene twyfeling overblyfc. AUc t^Cvcr
pingen, welke men hier op mag inbrengen, v LS' n haarc
vracht, by eene onpartydige belchouwing, 'cn voornament-
"^'ü f ' ^^^ ^^ langzamerhand , S die
vreemac vcrflecnde of uitgegraven Zee-hoorns, Schulpen!
enz die voorheen m de ]S?atuur niet bekend waren, ontdek
Hein dnnr% ^ ^^^ ' hocwel zocr
n . l U r" ' ' Zee- l l rand reeds
d f t h n l ? VV^'^I^ " " êelecden dc ongenoemde
Schulp, (C op dc Franfche Kuften glvonden
s. En alhoewel men tot nog toe , voor zoo ver mv be
vn^r^-;; gf"egi-ootc natuurlyke Ammons - Hoorns , ^n in
ycrlchcidenhc.d van foorten, zoo als wy die vcrftcend óf
Z r Z F i T ^ ^^ gevondei heeft, zoo toom
het on dekken van zoo vcele andere reeds g met alleen . mnnr ^ evonudue^nuew fuouorrctecnn
1, dat crovcrdie
met 'er tyd
Sc^ch),u,,l!p., -visVfcVh cn cn andere Dieren ho>u den mziicnhd ezne evre rdfciehpe idine
zy zeldzaam tot ons komen; en wie
weet hoe veelc foorten, zoo niet gefiachten, aan ons daar door
nog geheel onbekend zyn. Wil kan ons ook zeg^n wa?
vreemde Zee-hchamen de onbekende Zee-kollen I S oi
^ zou durven z e ^ n
rum
Zce-ftranden vallen, reeds
bekend z>n ? Zoo dac de gewaande gewichtige teeenwermnfr
dat men zeer veele verlleeningen vindt die niet bekSzy^'
S S eid n ^ ' " ï^yfo'nmigen ene z val
c t t Zr C ? ^^^^ zSe-fchulpen ,
. ''''' "'tgegraaven worden, geko
men zyn? Om dit beknopt te verkhiarcn j zullen wy ons we
der begeven tot het geene wy reeds hier boven S S heb
ben, namentlyk, dat wy het gevoelen aanklecven, 't ?een de
ze hchamen voor verwonderende overblyfzelen der a S e e
nc Zondvloed doen achten. Het Aardryk door het Wa?e
geheel overrtroomd zynde volgde hier l i t , dat de S e
Bergen hier door overdekt wierden , daar n te<^endPPl .1
leen de toppen der hoogfte Ber.en d oorbleeven Di ^c
voelen wordt ook begunfligd , doordici/op de™;nn?n
fteemngen, en zelfs maar zeer zeldzaam, op de kruin der
lager Bergen te vinden zyn. Deze hooefle en brecde tn?
pen der Bergen zyn dus ter dier tyd niet anderrreweeft S
ter befpoeld wordende, voor niet anders te achten zvn dm
voor onder water leggende Bergen, welke zich me? hui nS
breede krumen zoo verre boven de Zee verheffen, dat zv
Land genoemd worden. De Heer Buache heeft dit ftuk reeds
voor d^n Jaare x z ^ . door ec^^ e
andere .-3.. , vunuii utwezen , toonende
den grond in plaatze van de oppervlakte der Zee, en dïs
afmeetinge, aan
wyzende dat dezelve, fchoon door den Oceaan bedek , ook
zgie Vallcyen , Vkktens en Bergen heeft. Deze Berge^
t v ï II f ' het water bedekt^va.
ren, ilrekten, gelyk altoos alle klippige Zee-Ilranden , ten
^ voor-
M