U . T H E S A U R U S
T A B U L A CENTESIMA ET SECUNDA.
N u m . I. Manix cryßallifem vulgaris ex Saxonia.
M C FofTiiium rpecies frequentifTime, ingentibus ctiam ma Gas , in pluribus ac valde diverfis
metallifodinis reperitur. Metallicis idiomace Teutonico Drufa audk : quo nomine
quasvis CryßaUoriim^ Spatorum & Quarzornm congeries, qua; irreguläres, cavernofe, cumque
aliis foffilibus promiicue concretoe funt, compellare folent. Unde Ap'icok Drufas latine Cavernulas
vocac. Quarzum habetur pro matre Cryftalli, quum hoc in illo conftanter radicatum inveniatur
ac ex eo progerminet. Gieba h^ec minuds Cryftallorum cufpidibus nitet, quibus etiam
fparfim maffula; fpati lutei velut granulatEe infident. Metallifoflores amant in puteis Quarzuiii
repcrire, ut ex quo fpem concipiant fe fodiendo ad venas fertiles pcrventuros elFe.
Num. 2. 3. & 4. Spatum cavernofitm ex Germania.
Quantumvis proecedentes Cryftallorum. fpecies mirifica inter fefe varictate ludant; longe tarnen
major diverfiras non colorummodo, ied etiam compofitionis, feie oflentat in Spati genere.
Ne dicam de figuris, quarum differentias vix numerare licet- dantur Spata , quoe igne in
vitrum fluunc, alia quce in Calcem , alia porro in Gypfum , ad quod genus videntur /pecies
iftre, coram funt, pertinere. Sa:piu(cule Spata, proecipue Cavernofa, Cryflallorum inftar,
lapillis diverfimode figuratis concreta occurrunt. Nihilominus facile eft eorum a vero Cryflal-
]o montano difcrepantiam detegere; quandoquidem hoc conflanter columnis hexagonis, in apices
itidem hexagonos convergentibus, comparée. Tria, quoe his numeris exhibentur, fragmenta
compofitionis funt bratteatas, coloris cinereo grilei, opaca, & floribus veluti pyritofis,
qui proecipue in pofteriore magis fpeftabiles funt, Iparfim confita.
N u m . 5. & 6. Qiiar%imi ajßaJlinum^ cavernofum^ ex Hercynia.
Ejusdem hoec generis funt cum priore num. i. minutisque cryftallulis, quorum multa transparent,
progerminantibus renitent. Spar/im quoque flores pyritofi fuperficiem ornant.
N u m . 7. Mimra Plumbic Aerïs compos., ex Saxonia.
Matrix lapidea, fubrufa, cum Plumbo Aes continet. Plumbum minutis tefTuIis ex cairuleo
nitentibus confpicuum efl:. Quo majores tefTula;, eo plus Plumbi habere dicuntur. Aes interfitum,
luteo {plendore fe prodit.
IIONDERT EN TWEEDE TAPEREEL.
N. I. Gemeens Krißal-Moedcj- uit Saxen.
ezc foort van Berg-ftofTcn word zeer gemeen , zelfs in
zeer groote ftukken, en in vcele verfchillende Bergwerken
, gevonden. Dc Berglieden noemen dezelve Drufe of
D
Drufig , welke benoeming zy genoegzaam aan alle Krijlal,
üpaat en ^^uf^-fz-ftukken geeven, die onregelmatig en niec andere
Berg-ftofTcn door een gegroeid zyn. Men noemt de
Qaarcz de moeder van het Kriftal, om dat dit laatfte altoos
het voorige tot zymen grond heef t , en waar uit de ICriftallen
voortfcliieten. Bit ftukje is met kleine glinfterende I^j-iftalpuntjes
begroeid, en waar over, op zommige plaatfen, zich
ook een geelkorrellige Spaat gezet heeft. De Berglieden zien
de Quartz gniag in de Mj'nen , om dat zy altoos hoop geeft
tot het vinden van goede Ertz.
N. 3 en 4. Spaat-Druze uit Diiitfch](ind.
Hoe verfchillend de voorige Kriftal - foorten ook voorkomen,
met nog veel meer verfcheidcnheid, en in natiiur geheel
verfchillend, worden de Spaat-foorten gevonden. Om
riet te fpreeken van haare gedaante, welke byna ontelbaare
veranderingen geeven , veranderen eenige door het vuur in
Glas , anderen in Kalk, cn wederom anderen in Gyps, tot
welke laatfte deze foorten fchynen te bchooren. Veeltyds
vindt men dc Spaat of Spaat-Druzen, evenals in Kriftallen,
van verfcliilicnde gedaanten aangelchootcn. Haare verfchillendheid
met het waare Berg-Kriftal is echter lichtelyk te
ontdekken, doordien het laatfte zich altoos in een zeskantigc
zuil vertoont, welke van boven wederom met even zoo
veele vlakice cn puntig-toefchietendc kanten toeloopt. De
drie weinig verfchillendc ftukjcs beftaan uit tegens den anderen
aangeveegde bladerachtige deelen; de kleur is afchgraauw,
ondoorzichtig, en alle drie, doch voornamentlyk het eerfte,
zyn zy met vitrioolachtige Zvvavcl-Kies begroeid.
N. en 6. Bruzige Quartz-Krißallen van
den Haart z.
Deze foorten behooren tot het voorige, by N. i. verbeeldt
, en zyn mede met kleine uitbottingen van Kriftalletjes,
waar van veele doorfchynend zyn, gclyk mede liier en
daar met Zwavcl-Kies begroeid.
N. 7. Koperhoudend Lood-Eriz uit Saxen.
Dit ftuk houdt Koper cn Lood in een rofchachtige Steen
of Bergaart. Het Lood vertoont zich in .blaauwachtig glinfterende
en kleine dobbelftccn-gelykende dcelcn, welke hoe
zy grooter vallen hoe meer Lood zy houden.
toont zich tiisfchcn beide geelglanzig.
Het Koper
Num. 8.
I