
i3o L’A N T IQ U I T E ' E X P L I Q U E E , &c. Lxv. III.
par fes ornemens ; l’infcription eft entre les ftatues de Caftor & de Pollux.
On voit aux deux angles du couvercle deux trophées ; l’épitaphe fe doit
lire ainfi ; Dis Manibus facrum Publii Vibu Publii filii Mariant egregioe me-
moria viri, Promratort & Proefidi ( fie ) prowincin Sardinin, Proprætori bis , Tri-
buno cohortium décima Prêtons: , undecime Vrbanx, quarta Vtgilum, PrnfeEto
legiomsJecunda Italien , Prnpofito legionis tenta Gallice Frumentaria ■ oriundo
ex Italia Julio, Dertona, patr't dulcijjimo , & Reginioe Maxime matri carilfimet,
Vibia lMaria FMaxima clarijjlmafemina , filia q) heres. C. F. à la maniéré ordinaire
fe détroit lire Gau filia ; mais comme le pere s’appelloit Publias ôc
non pas jÇaius , & qu’on lit après filia fÿ heres, il a fallu chercher une autre
explication : le lèns de l infcription eft, que ce monument eft confacré aux
dieux Mânes de Publius Vibius Marianus fils de Publius d'excellente mémoire
, qui fut Procurateur & Préfident de la province de Sardaigne, deux fois
Propreteur, Tribun de la dixiéme cohorte Prétorienne, de l’onzième de la
ville, & de la quatrième des Gardes ; Préfet de la légion fécondé Italique ,
prépofé fur la légion troifiéme Gauloife furnommée frumentaria, natif de
Dertone en Italie. C’eft Vibia Maria Maxima fa fille & fon heritiere, qui a
fait faire ce tombeau à fon tres-aimable pere & à fa tres-chere mere Regi-
nia Maxima.
Le maufolée ou tombeau lùivant couronné de cinq pyramides de figure conique,
mais qui ont été prefque toutes gâtées par le tems, fe voit auprès
d’Albano j on l’appelle le fepulcre des Curiaces ; il y a même déjà long-
tems qu’on le nomme ainfi : mais ce n’eft qu’un bruit populaire, n’y aiant aucune
inlcription qui en fafle foi. On ne fait pas quand on a commencé de
lui donner ce nom ; s’il y avoir un grand nombre de fieeles ,celapourroit
avoir quelque probabilité. Les cinq pyramides marquent apparemment qu’il
a été fait pour cinq perfonnes ; mais comme il n’y a point d’infeription, on ne
fait pas pour qui.
Le monument fuivant a tout l’air d’un de ces hypogées dont nous avons
parlé ci-devant, où il y avoit des appartemens , les uns plus grands, & les
autres plus petits. Il a été trouvé à la Vigne des Meilleurs Cavalieri famille
noble Romaine. On y defeendoit par un efcalier comme on voit dans la figure.
Une chofe remarquable efl que les battans de la porte du principal appartement
étoient de grandes tables de marbre ; un de ces battans fe voit
au milieu du plan. La ftrutture des cotez étoit de petites pierres en lozange ;
*riani in via Caflïa repertum ex ornamentis confpi-
cuum eft : inferiptio pofita eft inrer ftatuas Caftoris
Sc Pollucis j in duobus operculi angulis tropara
vifuntur. Epitaphium ita legitur.
Dis Manibus facrum Pub Ui Vibii Publiifilii Ma-
riani, egregia memoria viri} procuratori & prafidi (fic.)
provincia Sardinia, propratori bis , tribun o cobortium
-decima prat or ia , undecima urbana , c/uarta vigilum ,
prafeElo legionis fecunda Italica, prapofito legionis
tertia Gallica frumentaria, oriundo ex Italia i vel
Italica) Julia Dertona, patri duldffimo & Reginia
Maxima matri cariffima , Vibia Maria Maxima
clariffima femina filia & heres.
Monumenrum fcquens prope Albanum Caftrum
erigitur, vocarique folet fcpulcrum Curiatiorum,
idque jamdiu cx popula1 i tantum fama, nulla quippe
inferiptio adeft, aut adfuifledicitur , qua: illud do-
cerer. Jam qujerendum efler a quo tempore coeperit
hxc fama vagari j nam ft a muleis retro fseculis Curiatiorum
fepulcrum appellatum fuîflet î hinc proba-
bilis denominatioevaderet. Ut u teft, crigitur primo
ftrues Iapidum : hinc confurgunt pyramides quinque
in conum definentes, quæ Tunt temporum injuria
labefacütacæ : quinque yero pyramides quinque viris
feminifve ere£tæ fui Je videntur.
Hypogæum prorfus refert monumentum fequens ,
jam de hypogæis diximus ubi erant conelavia,
cubicula , imo etiam triclinia j alia majora, minora
alia. Hoc porro monumentum repertum fuit in vinea
Cavalleriorum , quæ eft nobilis familia Romana s
in illud vero hypogæum per fealam defeendebatur,
ut videre eft in propofito lchemate. Quod autem ob-
fervatu dignum eft, quæ fores conftituebant, duae
erant marmoreæ tabula:, quarum una intra ichnogra-
phicam delineationem confpicienda offcrtur:per hafee
vero fores in majus conclave intrabatur : latérales
mûri lapidibus in rhombi formam concinnatis con-
ftrudfci funt, cujijfmodi ftruduræ in anciquiftimis