88 R. P O D O N A E I S T Ï R P I V M H ISTORÏ IAE
Iuxtaparietes,vias, femitas,agrorum margines, locis neglecfc, pingui ac lsto folo gjgni-
tut: omnibus regionibus familiare,proquariimtarneniitu ac natura mutationem euain
fubinde accipit: Creticutn fiquidem, ac quod apud Marcomannos, Sc in Pannonia fuperio-
re haudinfrcquens occurrit, mulcó eft co,quod apud Belgas, Sc aliis Germanis locis proue-
nitjCandidius ac odoratius,foliisque quandcrque anguftionbus ac minoribus.
lulio ac Augufto floret, SC quidem altero, a qüo enatum, anno hieme reftat. ,
Grsci ts&iaioii: Latini Marrubium: Ófficins Praflium, SC quandoque Marrubium: Ple-
rique IVlarrubiiun candidum addifterentiam Ballotes appellant. Inter nothas voces Sc apud
Apuleium eius Sc hafc nomina extanc, djmTi»'ejtw, pvMópops?, ^anAowócftoi/, xiwocnrgfunor,
Melittena, Labeonia, Sc Vlceraria: Italis eft Marrobio:Hifpanis Marruuio, Malrtibl,.\c Mar-
ra/éa:Gennanis‘ÏBfi|ts'>»nï,om/SSKaJol)fl: Belgis JEalroue/Jnaalrutme/ïBittcautiojttuGallis^r-
rubtn Sc Marochemin: Anglis l^ojEljunOt: Bohcmis jaMecrut',
Marrubium autcm,audore Galenö,calidumeftordine fecundo, tertio verb ficcum; &
iicuugulfcu amarum eft, itaiccur & lienem obftrudion? liberans, & thoracem pulmonem-
que expurgans,ac menfes promouens.
Diofcoridesvkidiumfoliorumfuccum,aut aridorum cum femme decoétum daricum
melle fcribitfufpiriofis, tufiientibus, ac tabefcentibus, craflamque è pe&ore pituitam eiice-
re. Non modö autem craflam vifcidamque pituitam, fed Sc purulehtaefticaciter expurgat.
Vnliffimum idcircö omnibus tabidis, ac purulentaexpuentibus , fi modö ablit, prsfertim
cum tenui deftillatione, febris. Apud Paulum A-ginetam ex Marrubio Compofitio traditur,
tabefcentibus, acpurulenta expuentibus vnice, fingulariter, ac m.irificè vtilis.
lam datur Sc Marrubium mulienbus a partu non purgatis.vt menfes Sc fecundps euqccr.
Vtile & his qui venena hauferunt, aut a ferpentibus demorfi fuift: folia cum ïiiélle fordidis
vEèribus lepurgandis admouentur: Pterygia & nomas fiftunt. (
nsi^Ts è töliis exprellus, Sc in fole denfatus, ad eadem pollet: cum vino veto Sc melle ïllitus.
oculorum claritatemadiuuat: per nares auriginetp purgat,& ad au rium. inueteritos do-
'lores inftilïatur, aut cum rofaceo, Diofcorides.
De Alyjjb Caleni.
C a p . i i .
Alyilbn Gaileni.
Pos set iftud inter Marrubia numerari,
nift a Galeno non pro Marrubij fpecie,
fed pro Alyflo haberetur : eft etenim tota
facie Marrubio limile , liiulticaule.quoque,
fed folia eius minora, crifpiora, aniplius in-
canefcunt, Sc. albidiora,odoredeftituuntur.
verticilli cauliculos ambientes pungentibus
aculeis horrent; e quibus flofculi quales Marrubij
; at colore ex csruleo purpurafcentes.
femen veluti Marrubij. radix dura, lignofa,
multifida. 1
In hortis fubinde, apud Belgas prsfertim,
feritur, femine ex Hifpania allato; vbi non-
nufquam Ipohte gignitur, ac a diligentifli-
mo Carolo Clufio repertum eft, Sc quidem
Maio menfe flore ac femine prsgnans.
Gr^cis eft fitAvajof i) «Avaror: Latinis Alyf-
fum: nomen autem ex eo habet, quod mi-
rifice iuuet demorfos a cane rabido, vt Gale-
nus ait, a quo lib. i. de Antidotis in Compo-
' fitione Antonini Coi his defcribitur verbis:
ft Atjosoi; ’(fo (borelvri rtS Trfytv'ico mpeia<pe&v<m,
at Hcf-i fadAAov <5%! rts
a'tpatQjLa, avSo$ de cptpet avaoi^ov.• id eft, Alynos
herba eft Marrubio perfimilis, fed afperior SC
magislpinofa circa orbiculos: florem ferpad
csruleum vergentem.
.. ... ltj vtiflemVi.dèfimphmediéifacult.quoqitedata,f?pèintotumfariaüit.Atque
v * ® >:t fubftanti*fimilitudineefficit; Di&umenimeft,talemlacultatemexfolaper-
| hoc ex nulla conftare methodo; Quod fi quis ad multa experiatur, cog-
Icipi expen habere mediocrlter iiccificam, Sc digerentem,cum hoc vt abfterforium
i ROpnL?eaamobtineat> Hacratione 6£vitiliginem& ephelinexpurgat: Galenus.
De AlyJJoDiofcmdis. C a p . h i .
Alyffpn Diolcoridis; ,
A h i v d ä fuperiore Diofcorides Alyflum
defcribit. Fruticofa, inquit,herba eft, vni-
caulis,fubafpera, rotundis foliis ; fruiäu dupli-
cium fcutulorum effigie, in quo femen quadam-
tenus latum. Atque cum hac deferiptione du-
dum nobis vifa ellquxdamftirpsconuenirevni-
c.aulis, pedem (plus minus) alta, cuius folia prima
Sc ante enatum caulem rotunda,circum verb
caulem pofterius enata;lata quidem, fed rotundis
longiora, alpera, Sc vna cum caule candicanria:
flolculi furlum fecundüm cauliculos exeunt e
luteo pallefcentes; poll hos fihqute plans, latx,
fubrotundx, albicantes, Sc non Ixues; in quibus
femenplanum ac latum,veluti Leucoij. radix tenuis
ac fibrofa.
In montibus Sc afperis locis emicat, Diofcorides
inquit.
Cum flore, Sc quidem in hortis Belgij, vifum
eft quod deicripfimus, lulio ac Auguito menii-
bus: liliquis mox fuccedentibus.
Dioleorides aAuasot nominat,non ex eo quod
räbieiacane medeatur, ledqUodfingultusledet
ac tollat. Avosd fiquidem non modö rabies,fed SC
fingultus; ä verbo Avar®,id eft,fingultio. Appella-
tur verb idem Sdpuriisnominibus,dapichov,quail
breue acparuum icutum, a fiiiquis nempe fcuti
exigui formam referentibuS; item Sc aaAoipvAAor,
dzxuaw&v, dStetTW, /upvot&uAov,
[•■ Reperiuntur verb prster hsc Sc alia apud Veteres Alyffa: Aetius lib. i . Sideritidem He-
■ racleam Alylfon efle cenfet.PliniusAlylfon Rubis congenerem herbam facit.Sed de his fuis
■ locis; ad Diofcoridis Alyffon reuertimur.
Huius decoäum,eodem audore, fingultus fine febri potu difcutit: idem efficit, fi quis
■ earn aut teneat aut odoretur: cum melle trita vitia cutis infacie,ö£ ientigeneseme.ndaticon-
B tufa in edulio, &|exhibita rabiei canis mederi putatur: domibus appenla falutaris eile credi-
B tur,& hominibus atque animalibus fafcini amuletum: purpureo linteo circumligata, peco-
rum morbos abigit.
De Ballote fine Marrubio nigro.
C a p . i i i i .
Kl te r v m Marrubij genus Balloteeft: hsc Marrubio candidofimilisapparerpt^nifi
nigricans, non albida; Sc grauis ac ingrati, haudquaquam verb iucundi odoris effet.
fccaulesilli aflurgunt complures liirfuti,anguloli, foliiscircumdaci, latis,rugofis ,ambicu fer-
■ : ratis,paulo maioribus&ilongioribus, quam candidi Marrubij: flofculi in verticillis iubinde
■ rubent. radix ex fibris conftat. ^ v
■ Similibus quibus candidum Marrubium locis reperituty Sc non raro aridioribus ac mmus
lsto folo.
Viget ac floreceodemquoque, quo prius Marrubium, tempore.
I- Grpcis ßct?foa)Tri,Sc /jitAstv ,a)i£s6OTov,vt teftatur Phnius lib.xxvi i.cap.vn i.a nonnullil Mar-
H rubiäftrum, aut Marrubium Ipurium : In Officinis Prafiium fcetidum: Ab Italis Marrubio--
m firo , Marrobio baßardo: Ab Hifpanis Marruuio negro: A Germanis todjwavtj atlDcid: Bel-
H } gis.