polygalon
Caltha
Alpina,
&
H .
2 5 4 R. D 0 D 0 N A E 1 ST I R P I V M H I S T O R I A E
tentiaalieni: fed cum apud Diofcoridem & Plinium breuiffima huiusextet defcriptio
quid affirmandum? praffertim cum adlactis abundanciam facere hanc non conftet.
Polygalon, Dioicorides ait, palmi altitudinem petit, foliis lentis,guftu adftri6lo,quod p0,
turn laCtis abundantiam facit.
De Calendula ,flue Caltha. C a p . x i .
Calendula. f ' A1ESDV1Ä folia dilute virentfoblonm
V_^aliquantulum lata,mollia, nonnihil lanum'
noia: caules folioli, ftriati,fungofa intus medul.
la, inplures alasdiuifi: flores infummopulchri
totundi, multiplices, cum grauitate quadaij
aliquantulum odorati, diluti croci aunve purio.
ris colore,in quorum medio multa breuia,(imi]i
compreffa, lutea vel fubnigra ftamina; femeiia
fingulis floribus numerofum,recuruum: radi.
ces fibrofe.
In hortis ic cultis prouenitcirca Monfpe.
lium etiam fax iponns, Geihero teile.
Ab Aprili aut Maio menfe in hiemem vfqoe
floret; qua etiam clemente ftos eius emicat.
Calendulanr recentior xtas appellat, quöd
fere fingulis menfium Calendis florere coufpi.
ciatur.Germani Dimfidtlumcn: Belgx «©mittto
men/ ab aurixmulo floris colore ■ Galli Soucit h,
Soulfie. In Hetruria, inquit Matthiolüs, hot
rancio; Angli tBarpsjoltj: Bohemi Cfa’eftKcr. Sum
qui Solfequium vocitent, quia fub vefperam.
flos contrahatur: non eil tarnen Heliotropium,
multo etiam minus Scorpioides, vt plerique tc-
mere crediderunt; fedveterum potiüs eft Cal-
tha. Virgilius etenim & Columella Caltliam
florem eile oftendunt, luteum aut flauum colo.
re • Et Virgilius quidem in Bucolicis Ecloga
fecunda,fic fcribens: |
Mollta luteola fin g it vaccinia Caltha.
Columella verb in hortis libro decimo, his verbis:
Candida Lcncoia $• flauentia lumina Caltha.
Plinius autem lib.2.1. cap.6\ Caltham etiam grauiter odoratam effe ait, qualis in totu Calendula
eft, quae, vt diximus, cum grauitate quadam odorata, Sc auri colore luteo (plendct.
Ceterum facultate flos quidem Calendulx calidus eft,iecundo propemodum orduie.pre-
fertim reficcatus 8c aridus: creditur cor corroborate, venenis refiitere: 8c adiierfus peftilcn-
tes tebres, quocumque modo fumptus,eflicax effe. Fuchfius ex vino potum meufes acre, &
fuffltumfecundas educere, fcriptum reliquit.
Herba:autem folia calidiorafunt, acrimoniam enim quamdam feruidam habent,fed
quxpropter humiditatem ei coniunclam non protinus ie exerit, ratione cuius in olerefum-1
pta, aluum mouent Sc leniunt. Fuchfius fuccum dentium dolores fedare fcribit, ii os eo
colluatur. Alij ad idem puluerem foliorumcum xylino dentihus admouent. Sunt etiam qui
herbam acetariis admiiceant. •
Eft verb & alia praeter hanc Caltha, Alpina a Geihero cognominata; foliis Plantaginis,
radice acri 8c aromatica, flore Caltha: aureo: nafcitur copiose in fummis Alpium pratis.
De flore ^ fiic a n o . , C a p . x i i .
Inter Calthas numerandus etiäm videtur flos cognomento Africanus. Huius du* fr®
fpecies: vna minor, humilis,ramulis cubitalibus, per terram plurima parte ftratis; aket*
maior, procera Sc erecta, ad tres vel amplius cubitos affurgens.
Folia vtrique funt fecunddm caules ftriatos multa, oblonga, ex multis fingularibus P
ambitus crenatis coniuncla, Tanaceti foliis propemodum fimilia ■ quae cribri modo, W■;
aut lumini oppofita, perforata cernuntur : flores in fummis ramorum furculis ex lon' j
P E M P T A D I S
F lo s A f r i c a n u s .
S E C V N D A E LIB. III.
gis calycibus ampli, rotundi,ex o£fo aut decern
toliolis eongefti, inferius luteis, faperiore verb
parte in fuluo rubentibus, 8c qblcure rubens
villofum holofericum xmulantibus; inter qua;
media exeunt ftamina lutea: feinen nigrum,
forma oblongum 8c tenue:pro radicibus fibre.
Eft vtraque Ipecies, cum foliis,tu floribus grauiter
odorata. Vtriufque etiam flores, fed ma-
ioris frequentiuSjfubinde muluplicantur,quorum
folioli ab vtraque parte vt plurimu lutea.
Apud Belgas, Germanos, 8c alibi in hortis
colitur,& fingulis annis feritur. In Africa ple-
rifq.locis fponte prouenit; vnde primum in lias
regiones muedtus; quando videlicet D.Caro-
lus V. Rom. Imp; apudTunetum celebripo-
titus effet victoria: ex quo illi 8c Africano aut
Tunetenfi cognomen. Minor Iunio, deinde
8c reliqua xftatis parte ; maior Augufto de-
mum menfe flores edit.
Brabanti Flandrique vulgb Cflum.S liiomtm
nuncupat:Germani^5tiDi(WU|C^C 8c^no
tuamfc^enaaelm id eft,florem aut caryophyllu
Indicu: vnde Sc Gallis Oeillettc d'Inde. Cordus
Tanacetum Peruuianum appellat: afimilitu-
dine videlicet Tanaceti 8c Peru America; pro-
. uincix, ex qua primum in Europam illatus a
Jr Germaniscredituseft.Gefnerus Caltham no-
- minat Africanam, 8c Punica lingua P edua,ait,
~ ------ ,---, , . , ^ vocatur. Sunt qui velint Plmij Petiliu efle flo-
B rem; fed Petilius flos eft autumnalis,circa vepres nafcens,tantum colore commendatus,qui
le ft Rofx filueffris: foliis paruis quinis; calyce paruo,verficolore, luteum lemen mcludente.
| Mirum eft,in eo flore infledi cacumen,& non nifi retorto folia nafcul limuslib.xi.cap.X.
I Andreas Lacuna Othonnam herbam efle fufpicatus fait,cum cuius tamen deicriptione,
■ haud per omnia flos ifte conuenit: nifl force fqualidiorJ&: paueioribus foliis^bruc^ nmiiiori-
I bus, manifeftiufque perforatis in Africa, quam in Europa nafcacur. In hac etenim amplus,
Imultifolius , foliis Tanaceco quam ErucKfimilioribus,iifque nonvere perforatis, led qua;
|talialuminioppofitatantummodb apparent,gignitur. ... . .
Et non rarb quidem euenit, vt ex feruenti, calida, ficcaque regibne, 8c fterili aut incul-
Bto 8c aprico folo,in humidius cultiufque,vbique cxlum clementius,tranilata: itirpesluxu-
I rient. Nam folicaftique mutatio , ad ftirpium mutationem plurimum habet momenti;
maxime accedente cultune mangonio. Qua; tamen an tantum potuerit,vt norem unc^w mulil
*?totumpa:netransfbrmauerit,expendendumrelinquimus. . , _
Eft autem Othonna,Troglodytica quzdam herba,m eo Arabia tractu naicens,qui ad A.-
igyptum fpe&at: E'v« J'sjDiofcorides ait,m ipeMa fa<pepii,™AJfiiS, coantp mnxtma,
in fuJvKMro ei<A«
'hoceft,folia habet Erucijfimilia;foraminofa,velutiatineiserofa,fqualida,paucitolia:norem
fertcrocinuni,latifolium:quarequidam Anemones fpeciemeffeputauerunt. >
! Galenus lib.q.de fimpl.medic. facult. Lycoperfij cuiufdam herba memimt, cuius fuccu ycqtrjia.
Centurio quida ex Barbarica circa dEgyptum regione comportauerat,odore adeo graui,ad-
eoque inamoeno.vt ne g;uttare quidem ipfe aufus faerit Galenus, fed letalem efle conuceret.
Iv Kbatur autem eoCenturio ille ad vrgentes articulorum dolores;atq; lpfis etia laborantibus
■ tefrigeradi facilitate poilere vifus I pujicrc vuus teuft.. Eft aute,Galen-u--s- -a-it-,—colore fubflauoiodore tam ^graui,
quamcicuta, niiiqudd leuem quamdaminftararomatum odorisadferatgratiam.Nomen
h«b?ex qua faccus hie exprimitur.Lycoperfium effe dicebat.Qualiaute preterea fit forma,|
J Galenus non addidit: ideoque etiam an Lycoperfium flos Africanus fit,definiri ablolute
■ non poteft. Videtur tamen illi.fi non idem.fimillimus.folia etenim,St pr^iertim flores giaui
|adtnodu & ingrato pi edit i funt odore, qualicateque venenofa,cicut* proxima- Guiuimodi
I ante eiusexpreffus & reficcatus faccus,uondum quideobferuaffe nosconfatemunverofimile
i tamen eft,ex floribus baud alterius, quam flaui aut fublucei colons,& graueoleiitem t a m