tionedefcribiopoitcant. Siue enim antiquitasVrbis,autlimitis eius,
fiue ficus, fiue maxima coriunoditas, fine elegantia, vel alia eiufcemodi
haudpaucaexpendantur,vel etiam Principes, qui huicdominati fiinc,
proponantur ..nufquam non ampliflima locupletiflimaque ad dicen-
dum & fcribendurn fefe offert materia : maior certè 6L copiofior,quam
à nobis ângufto tempore ac pro dignitate fua tradari ac expoliri queat.
Antiquitate enim in primis hæc vrbs nulli cedit, fi limes eiusconfide-
retur. Eft autem hie appellatorum olim Ambiuaritarum, quorum Iu-
liux Cæfar in Commentariis fiiisdebelloGallicomeminit. Si etenim
Thujas verba diligenter expendantur, non alij potemnt efle Ambiua-
-ritæ, quàm qui limitem Antuerpienfèm incolunt ac habitant. Refert
fiquidem Iulius Cæfar, Vfipetes &C Tenchteros Germanos, occupa-,
tis Menapiorum fedibus, magnam fijiequitatus partem ad Ambiua-
ritas trans Mofam prædandi frumentandique caufla mififle, atque eos
aliquot diebus abfuiffe, cum ad ipfumhorum legati mitterentur: qui
refponfb accepto, pofttres diesfe, re deliberata, reuerfuros dixerunt.
tantam temporis moram interponi Cupientes, vt interea équités,
(proutverifimile ) qui expedabantur, ädeffe poflent. Ex quibus fane,
Ambiuaritas vitra Mofam etiam remotiora loca occupafle, St haud
anguftis finibus comprehenfos fuiffe , fatis apparet. Alioqui fiquidem
opus non fuifïet, longioris temporis moram ad equitum redi-
tum defiderari : nam ex proximis ê£ vicinis redire cito integrum fuif-
fet. Iam èCmagna equitatus pars,non nifi ad.ample patentia loca
mitti potuit. Gonfederant autem Vfipetes &C Tenchteri illo tempore
haud procul à confluente Mofæ ac Rheni, hoc eft, in eonoftra hac
ætatenuncupatæ Geldriæ tradu, qui infra Neomagumciuitatem, inter
Mofam ac Vahalim Rheni partem à Mofa receptam, fitus eft. Ab
hoc Geldriæ agro vitra Mofam late paten tia &C remotioraloca ad Ambiuaritas
pertinent-, nempé ab appellata Bufcoducis ciuitatead ripam
Scaldis vfque : tota nempe ilia regio, quam aliquando falo fiibfuiffe
non obfeura indicia ac veftigia oftendunt, priùs videlicet quam agge-
ribuseredis maris littora, ôcfluuiorum ripæ coardarentur: quæ id-
circb &C Stntinarpten ( Latinè alluuio aut adiedio dixeris ) nuncupata
fuit. Vocem Cæfar,quoad potuit, proximè exprimere conatus, huius
incolas Ambiuaritas dixit. Etpopulorum hoefuifle, non oppidi, præ-
terquam quod ex Iulij Cæfàris Commentariis fâtis patet, teftatur quo-
que &C Audocnus in vita D . Eligij, quem feribit in Flandris laboraf-
fe,ac in Andouerpis iugi inftantia pugnaffe, circa annum à Chrifto
nato v ic. x l. Ex his autem manifeftum aceuidens, antiquiflimam
elfe Ambiuaritarum fiue Andouerporum gentem , ac nullis Galliæ
Belgicæ, fiueinferiorisGermaniæ regionibus aut populis ætate poft-
habendam. Referuntur autem Ambiuaritæ .ad eos, quos Ptolomæus
Geogra-
Geooraphiæ lib. n . Tongros atoellat, quorum ciuitatem Âduacu-
tum efle tradit ; ab hac ciuitate Iulius Cæfar ipfos populos Aduati-
cos pro Tongris nominafle videtut, qui 6L ipfos Belgis annumerat,
Galli* Belgicæ terminum Rhenum tonftituens. Plinio verb Natu-
ralishiftoriælib. m i. Tongrifiue Adua«ci,Germanifiint. Toto hoc,
inquit, mari ( Germanico videlicet ) ad Sçaldim vfque fluuium Ger-
maniæ accolunt gentes haud explicabili nWifura. Et fané fi linguæ
&C morurn ratio habeatur, oHmTongri fiu&.Aduaticididi , atque
cum his Ambiuaritæ, quorum maxima pars Brabantiæ agrocontine-
tur, Germanis citiùs quàm Galliserüntannumeiandi. In hoc autem
Ambiuaritarum latè patente territorio olim ædihCfltum extat oppidum,
quod ab ipfaditione nomenaccepit, &: modo ïetinet, fttittoar*
pten diâum : reliqua, vel faltem maxima agri parte, à Oampano quo-
dam Campaniæ nomine ( vt crcditur ) mutuato. Q u o a tton tempore
ædificatum iftudfuerit, licet hiftoriæ apertè non referW , perue-
tuftum tarnen ôcipfùm elfe fatis confiât: fuit enim circa amWn Do-
mini d c c c . xxxvn. àNortmannis occupatum, direptum,V ign é
deuaftatum, 6C ante ilium annum multo antè haud dubib conûru-
£tum ac habitatum. Feliciflimis autem aufpiciis hoc oppidum co*j-
ftrui ac habitari coeptumeft-id quod fæpiùs aubfa, amplificata, nun\
ampliflima &C celeberrima Vrbs manifeftè oftendit.Initio quidem exi-
guum fuifle oppidum, non modo porta, fed & veteres aliquot reliantes
muri pleniflimè docent. Accepit vero deinde iftud haud exigua
incrementa, &C non femel quidem, fed fæpiùs acceflionibus nouis in-
fignitercreuit ac amplificatum eft. Prioris incrementi telles funtviæ
ac vici publici à moenibus noraen retinentes, tum ôC portæ quædam
non ita dudum dirutæ. Ettametficum iftis terminis ac mûris conti-
neretur, non exigua foret ciuitas-,accedente tarnen populi multitudi-
ne, &C ciuium numéro multipliciter ad audio, cito etiam in maiorem
ciuitatem creuit ,eam amplitudinem magnitudinertique confequuta,
quam vifa eft habere anno M. D. x l i i . cum a Martino Roflemio
aliifqueconiuratis, aliquot diebus obfideretur. A quo rurfiis tempore
non folùm compluribus vicis èC magnificis ædificiis exornata eft,
fed &c hand mediocre auduarium à Septemtrionis parte,moenibus latè
extenfis, accepit : veluti 8c à pauciflimis annis ad Meridiem huic quo-
que ampliflima acçeflio fada eft : occafione videlicet caftri, à Duce
Albano e red i. Si verb &C defîtu huius Vrbis quædam adducenda, no-
tiflifnus quidem hic eft , ÔC quidem non ad maris littus pofitus, fed ad
dextram Scaldis ripam, x vn . aut x vm . ( plus minus ) horarum, fipe-
dibus metiri liceret, itinere ab Oceano diftans -, loco videlicet pericu-
lis &C tempeftatibus minùs expofito, Ô£ abexorbitantis maris fludibus
acinundationibus fiitistutojnec ita tarnen longe a mari, quin com-
* 3 mode