JCtenus
horteniïs. Sunt tarnen Sc alise apud vcteres filueftres Indes, Xyris videlicet, Sc Eplle.
meron non letale. , ‘
Aloiiius Anguillara Iridem à Palladio Hyacinthum vocari exiftimat: alius Hyacintho
Iridisac Gladiolinomentributumdixerit. Verba Palladijfunt lib.i.Deapumcaftris,titu!
lo 37. Herbas nutriat,Origanum,Thymum,Serpyllum, Satureiam,Meliflbphyllum,ViolM
agreftes, Afphodillum, Citraginem, Amaracum, Hyacinthum, qui Iris vel Gladiolus diet.
tur,fimilituàine foliorum, See.
Porro Iridis radices recentes, Sc adhuc fuccoplense,im pensé calidse funt, & ad quartum
ferè caliditatis gradum peruenientes. Succus earum non modo bilem.ied ponffimiim aniiA
foshumores potenter educit, Sc hydropicos infignifër purgat, cum lactis iero,aut aliolîq^.
re, qui cäHdTtäteih êius nonnihil contemperet , epotus.
Àridæ in lecundofiint ordine calefacientium Sc reficcantium. Craffos&lentos hu.
mores , qui asgrèae difficulter educuntur, atténuant :refpirationisdifficultati,tuffiveteri
Sc omnibus thoracis vitiis, quse hinc oriuntur, multüm in eclegmate profunt. Auxiliantut
etiam lienofis, conuulfis,à ferpentibus demôrfis, perfndionibus, rigoribus, Sc his quibus m.
nitura produit, cum aceto, inquit Diofcorides,potse: cum vino menfes ducunt, Decoflunt
ad infellus muliebres vtile eft, emollit etenim Sc locos aperit : ad coxendicum verb dolores
infufum : fiftulas ac finus carne implet : inftar collyrse liue pefli cum melle fubditæ, foetus
extrahunt: ftrumas Sc veteres duritias molliunt,coâæ Sc impofitse: âfidse vlcera replentjCunt
melle repurgant, Sc nudata offacarne operiunt. Profunt capitis doloribus cum aceto &ro.
faceo impofitse : lentes Sc ephelidas abftergunt,cum Veratro albo Sc duplo melle fuperpofi.
tse. Admifcentur peflis malagmatis Sc acopis : in vniuerfum multi vfus.
De Irideminore,ßue tenuifolia. C ap. i i .
Pr Æ t e r Irides fuperiore capite deferiptas,
reperiuntur & alias qusedam Irides,de qpi-
bus deinceps agendum. Harum vna minor,&
tenfiifolia non temerèappallatur; altera Cha-
mseiris.
Eft autem tenuifolia Iris aliis fimilis, fed mi-
nor ac tenuior : folia habet breuiora, anguftio-
ra nigrioraque,aut cæfij quad coloris, quse con-
fricata,grauiufculum reddunt odorem,Spatulï
foetidæ propemodum perfimilem, fed tarnen I
minus graueolentem : caules fimiliter breuio-
res,fsepe vix cubitales: in quibus flores bini, ter-
nive.alterni,colore cæruleo faturaco, fubinde
Violaceo purpureo, forma aliarum Iridum propemodum
fimiles, nifi quod ipfius foliola lingula
anguftiora fint, Sc fuperiora contra fe mu-
tub non adeo recuruentur, fed ferè erecla con-
fiftant: inferiora verb ac deorfum reflexa fim-
briam non habeant, fed folam lineam luteam;
qua tarnen parte calyci proxima, nonnihil hir-
lutaeft.radices quoque obliquas,nodofse,&fibi
inuicem implicitæ ,& quandoque quam aliarum
denfioreSjlongas multafque fibras inferiiis
demittenteSjforis ruffas, incus fubcandidseaut
fubluteæ, guftu feruido, vti aharum.
Reperitur in Germanise apricis planifq; pra-
tis,frutetofis ac humentibus campis, tefte Valerio
Cordo,8£ non procul,vt Gefnerus aic,Tigu-
ro.apud Belgas non nifiinhorcisprouenit.
Floret eodem quo alise ferè tempore.
Iridem minorem Sc tenuifoliam,vtdiximus,
appellant. Videturnonnullis Plinij Rhizotomos, qubd radice videlicet fit fubruffa,breui,
denfaque. Sed Rhizotomos Illyricæ eft fpecies, Sc quidem prseftantior, Plinio auâore.h«
verb contrà,aliis odore Sc potentia inferior,nec in Illyridc,fea inGermanica repericur.Proin-
de non Illyricaaut Rhizotomos, féd fui generis Germanica Si tenuifolia qusedam Iris, q“*
Spatulas
-is minor, flue tenuifolia.
< atulse fcetidsE fpecies haberi pöifet/i fernen quod in filiquis gienitur,non vti aliaru Iridum
S j j num,fed veluti Spatulse foetida: roturidum elfet. Plinij aute de Rhizotomo hsec funt ver-
; Illyrica duorii generu eft: Raplianitis a fimilitudine:& qua: melior Rhizotomos fubruffa.
Ceterum potentia huius radix vehementer calida feruensque eft; facultate Sc viribus aliis
jridibus noninferior: ad eadem,ad quae illse, ea propter, prsefertim recens, vtilis.
De Chamairide. C a p . i i i .
C h a m æ i r i s .
Spatula feetida.
Ch a m æ i r i s inter Irides minima eft, folia
habet Gladiolo minora, anguftiora, pin-
gfiiora : caulem palmi altitudine, foliis breuio-
rem, in quo flores non alterno ordine ac fitu, vt
in aliis, fedè fummo cauliculi fimul finguli fuis
infidentes pediculis, erumpunt,odorati,& matu-
ri pruni odore Sc ahquatenus colore, tenuifolise
Iridis floribus minores, forma alioqui fimiles: foliola
fiquidem Sc huius floris anguftiora funt, Sc
deorfum reflexa, fimbriam illam humani fuper-
cilij non habent. radices paruæ Sc obliquse funt,
foris ruffae,intus candidat,durse,guftucj; feruétes.
Peregrina hsec Iris non modo Belgio aut Germanise,
fed Sc Italiæ, vc fertur, eft : & non nifi in
hortis reperitur.
Floret Maio menfe: folia hieme pereunt: Vere
erumpunt noua.
Iridem efle Illyricam Hermolaus exiftimauit
Barbaras, cum earn olim in horto Felicis Sophise
Patauij conlpiceret ; fed, ab Illyrica Sc légitima
Iride earn diiferre, Antonius Mufa in Examine
fimplicium fatis oftendit, Nos Chamseiridem
nuncupauimus,antiqua deftitutam appellarione;
nifi fortè Iris fit Aftragalites di£ta,cui aliquatenus
fimihs eft. Nam veluti Aftragali flue Tali, par-
use, nodofse, durasque huius Iîidis radiculæ fimt.
Aftragafitidis Iridis meminicSoranusapudGa-
'lenum toot« libro 7. &Aëcius fermone 13.
cap 3. inemplaftro venatorum.
Facultate autem Sc viribus, hase quoque Iris
acris Sc impensè calida eft, aliifq; Iridibus fimihs.
De Spatula fe tid a. C ap. i i i i .
SP A t v l a foetida, caule foliisq; Iridi fimilisj
folia tarnen nigriora, grauem foedumq; odo-
rem fpirant, præiertim ii confricentur atque di-
gitisatterantur: flores quoque fimiles, fed minores,
purpurei, fed fordidi Sc obfoleti coloris ; vel,
vt Valerius Cordus, faturata purpura arridentes;
qui filiquarum rudimentis triangularibus, quafi
ab ipfis exorienteSjinfidét; quas tandem,defluen-
tibus floribus, maiores faiftse dehifeentes in très
finduntur partes. fernen in his rotundum Ochri
fiueEruilise magnitudine, rubés,fplendens,quod
reficcatum contrahitur Sc nigrefeit. Radices no-
uellisplantisrotundas, Sc velutibulbi aut Cepae
alicuius caput,ex qua craffiores fibrae dependent:
veteribus verô Sc mulcotum annorum plantis,
multse longas, geniculatse fibi inuicem implicit^,
magnum veluti cefpitem conftituentes, guftu
feruidæ, vt Sc ipfum eft fernen.
X 4 In