2 5 8 R. D O D O N A E I S T I R P I V M H I S T O R I A E
etenim Anthemidis,Diofcoride auctore,genera tria,Si quidem floribus in medio luteisotn,
nia:per ambitum autem 8i circumferentiam,vnum candidis,akerumluteis,tei'tiutnpUr.)„
rds. Quod luteis per ambitum foliolis confiât, nominatur: tertium autem put
pureis, «gsMiÂ/npi')quôdfGilicet Verefloreat. AlexanderTrallianus Chamxmelum epj»
Anthemifium dicifcribit lib; v in . cap. ii.
Chamxmelum verodieitur,quoniam flores /taXov figemali odorèm habeant, quem u
vulgaris vfus Chamxmelo euidens Si maniifeftum eft (entire , ira vEvelbinc vulgaris vfm
Chamæmelum,Verum& lëgitiriium elfe coniicere liceat, quod Si îpfe etiam facukatesem
dentiùsoftendunt. Talés Tiquidèm vulgaris Chamæmek facilitates omnino funt, qUaits
Chamxmelo. Galeijus tribuk. ;
' Chamxmelum,Galenüs ait,calfack SidelîcC'atinprimoordinejSitenuium eil: partim»
digerendi,laxandi,8i rarefaciendi vim habet.Idem Si alio locqiTenuitate rofç perfimfle ej
calore' ad olei vires magis accedens,hdmifti familiäres Si tertiperatas. Quapropter lalTitudi!'
nijfi quid aliud,cum primis cönfert, dolorefque fedat Si mitigat : prxtereà tenfa remittitÿ
laxat : qu'æquè mediocriter dura funt, emollit; quxque conftipata, rarefacit. Omnes autem
has facilitates hoftro vùlgari Chamæmelo inefle,ipla quoridiana commonftrat experientia
Nam moderate quidem ipfum excalefacit,parum relfccatjvalde tenuium eft partium,di»el
rendi.relaxandiquelingulari ac mirifica potentia prxditum eft:multi breuiteradonmia
yfus,qiix Qementer caleheri,refolui, difcuti aç leniri deiiderant. Calculi & colicos dolurci
lemttvrinam moderatèproüocat:cormina&rofiones ventris fedatilaterum dolores mulccf
Surds tumbres emollit, Si crudos humores difcurit.Idem præftat oleum ex floribus compT
litum,quod aduerfuslaflitudines omnes remediö eft,8iomnibusvtiliteradmifcetuqqta;
lopiendialicuius doloris câuflaadhibentur.
Defilueßribtts Chamamelis, fiue Cotulisi C a p . x v i .
:^'otu^a a^a. C i l v e s i 8.ivm Chamxmeloriim, Corn-
^ las quas paflim nominânt,, tna funt genera;
« I vnum foetidum, duo alia nonfcetenria: quorum
VI“ ®os P« circumferentiam'candidus , alreri
Verb totus luteus.-
Chamxmelum filueftre fcetidum ; fine Co-
tulä fcetida, caules promittit rocundoSjVirentes,
fragiles Si fuccdlentos, in alas ..multas diuifos,
craffiores 8i fxpenumerö altiores quam Clia-
mxmeli : folia fimiliter amphora ,iri virorem-
gricantia : flores forma 8i colore ftmiles. Fcetet
herbatota,grauemque odorem fpirap: vndeilli
foetid* cognomen datum.
NafçiturinaruiSjiuxta femitas, Siagrorum
margines.
Floret eodem quo Chamæmelum tempore.
Officinx Si Herbarij paflim Cotulam foetidâ
nuncupant ; plerique Camomillam fpetidam.
Germani AtOtcilDllI/ k)uni>tibtll / jpunDdlum:
Beigx ^abOriilocmeti/ fttmBenbe Camille: Galli £ƒ-
f aygoutte : ànonnullis ttuveaidef/tÇ >ab aliis xwoGû-
•mvh. Leonhartus Fuchfius Parthenium elfe vo-
luit. Sed Parthenium verum Silegftimum ell .
vulgô dicte Matricaria, quæ odore longé eft gra-
uiore,Si fapore admodum amaro;foliis tènuki
bus Si Goriandri fimilibus. Cotula aucem foe-
rida minus grauiter olec, Si foliis Coriandrum \
non iemulatur.
Altera Cotula alba non foetida,quæ à pleriftp ;
etiam Oculusbouis dicitur, cauliculos edit complûtes,tenuiores, duriores, flexibiliorefque
quarn Cotulx foetid*; Si circa eos folia tenuia, Chamxmeli foliis paulô longiora Si candi-
cliora: flores in medio luteos,per circumferentiam candidos,Chamxmeli Si Cotulx foetidf
floribus ftmiles, fed maiores, exigui aut nullius odoris : radices duras Si lignofas non abf<pe
adnatisfibris, qux aliquot annis permanentes, Vere regerminant.
b ;
tnaruisSiagris frumentariis vna cum Ghamxmelo repetitur.
jfiftiuis menlibus floret: .
Noftra xtas Cotulam noufatidam appel!at,Si Cotulam albam,pieriqi Oculum bouis Si
L.jpluhaknum. Germam Ailhölf/kiliiihoUiig/Auljaug: Belgx CocDtUc/€oeoogc: Hifpani Mun~
Oyde.buey. Itali Occhiotli bette. Et yerum quidemefle Buphthalmum, Leonhard
tuchlij lententia fuit. At nobis Veruiq Si legitimum folum illud efle.videtur, quod infri
i fub Buphthalmi nomine defcribitur; Nam Buphthalmo quidem,vt Diofeorides auclor eft,
(folia font /est&äeseidii, id eft, foenieuli foliorum fimilirudinem habentia, Si flos melinus:
|mic verb folia non. funt foenieuli fin! iha, neque flos totus luteus fiue melinus,fed plurima Epaite, per circumferentiam videlicet capdidus; quietiam vel folus Matthiolum mouit, vc
ICotulam hancalbamljflufe vulgare Buphthalmum,verum 8ilegitin?ümefleBuphthaln1um
.ncaucrit. Proinde non Biiphdralmum (quo nomine ä plerifque appellatur). fed Gotulx‘8i
Chamxmeli filueftris fpeeies quxdam eft. Pliniiis lib.ifi.cap.7-. Melandrij herbx meminit, McUMrii
infevete ac pratisnafcentis,florealbo Siodorato: an Melandrium autemiftud Cotula
'non fcetida lit, diligentius inquirendum; propteretenim Plinij breuitatem nemoTaeile
[quails herba Melandrium fit j affirmauerit.
Tertia Copula lutea ,.cauliculis exit non pailciSj foliisGotuix albre niaioribus, craflfiori-
[bus candidioribufque: Sores Si medio Si orbieulato ambitu melini fiue lutei funt: radix
[idura,lignofa, diuturna:-
[ . NafciturinGermaniäSiGalliajüfdeffiaefirifilibusquibus’Gotulaalbalocisräpud Beligas,~
hortenfis’eft: Iunio ac luho florem promit;
I Germani @iretchl>lunien & 0temt>lunici1 appellant. Belga: ^trtirhfalomicii. Fuchfius An-
;.themidis fpeciem,8i Chamxmelum Ghryfanthemum ßcicifolio tarnen parum,odore nul-
[latenus Anchemidem fiue Chamxmelum Leucantheinum refert: Matthiolus projegitimo
[Buphthalmo depinxifievidetur: defideratur famen in eo folium Marathroeides, quod
[Buphthalmo effe Diofeorides teftatur.Nos his de cauflisiriter Cotulas Sifilueftria Chamx-
[mda potius reponendam duximus, quam alterutruta tertiere aflerefe,
1 Vfum autem hx Cotulx in medicamentis aut cibath nullurii habent, p'roinde earum feedrates
incompertx . Videntur tarnen omnes calidx attquantulum & ficcx, Chamxmelo
[vulgaris vfus viribus quodammodo fimiles ,(ed longc tarnen inferiores i.nbecilliorefque.
Qux Foerida-dicitur,ad vteri morbos commeiidatur ;fed ab iis'prxfefrim, qui Parthemum
eile exiftimarir,Si Parthenij vires ad banc tranrtulerunt,,:Eft tarnen non omnino Cotula hxc
inutilis; quando foecida omnia ex vceföftrangulatiohibus profunti'
DeChtttnoemelsodorat0. C a.p. x v i i .
On,0b. at v M Chamxmelumduorumeftgeiierum:vnuniLeucanthemum,akerufn
Chryfanthemum cognominari poteft.
Leucanthemo odorato Ghamxmelo caules exeunt multi, non ere£ti,fed procubentes,Sc
quail per terram repentes:folia tenuia,difle£tà,-vti Chamçmeli vulgarised maiora virentio-
raque: flosquoq; fimilis, medio videlicet luteus, Si per circumferentiäcandidisfolialiscm-
ft.is:radixfibroiaidurabüisnaturç.Referunt folia Si flores pergratum aciucundum efigraui-
tate qùadam odorem,aromatum odöribus perfiiTulem,qui etiam in arida diutinè perrnanet.
Eft Si huius generis quoddam, foliola medium floris ambienria denlilïïmè multiplicarisl
: luteo in anguftum orbem coaclo,quod odore Si forma prçccdenti per omnia fimile alias eft.
f Chryfanthemum qdoratum Cliamxmelum cauliculos fimihter profert tenues inuali-
t,dos,Si in terram proftratos : folia quoque tenuia,vti prioris,fed candidiora Si paululftm mi-
i.nora: pro flore, qui aliis omnibus Chamxmeli ac Cotulatum ’generibus médius, luteus eft
"orbiculus; nudus Si nulhs eircumambienribus foliolis cinctus; radix fimilis. Et huius herba
: odotata quoque eft, odore Si faculcate priori fimilis.
; Vtrumque inBelgiohortenfeeft. Floret Iulio 8i Augufto menfibus-
Chamxmelum odoratum proptiè appellatur : Tragus Chamxmelum nobile nominat:
Vulgus lioftrugaoomftljf Camiilc/id eft,Chamxmelum Romanum:Germani i£0di2amil(en.
1 Quod florecandet, LeUcanthemum ;akerum Chryfanthemum dicipoteft, Sed tarnen ea
: eflequxi.Diqfcoride, Galeno, aut aliis veteribus invfu recepta fuêre, non omnino videtur
|,alferendum: veriftmilius eft,abipfisfuifle prxeeritaautincognita.
I Nam facultas eorum multo intenlior, quam Chamxmelo à Galeno tribuitur. Caliditate
[.liquidem Si ficcitate qualitatem illam viuentifamiliärem ac temperatam, qux Chamx-
. melo a.Galeno tribuitur, quamque ipfum habere quoridiana oftendit experientia, mulcum
P excedunt, vtpotefecundoordinc calida Si ficca. Cùm autem & ipfafubltantia tenuitatem
Y 4 habeani;
I.
1 .