828 R. D O . p O N A E l S T 1R P 1VM HI S TOR IA E
veficulas, diftrahunt;ad tinituram putpurei coloris,quem vulgô Scarlatum vocant, vtilem.
Meminit&huiusCocciPaufaniaslib.x.atq;arborem,quæhancproducit,haudmagnam
quoque oftendir, vcpoce Rhamni magnitudine; Sc in Phocide quidem nafci, quæ Macedonia;
prouinctâ eft, iuxta Boeotos, haud procul à Parnaifo monte.
Gisnitur,inquicPlinius,inGalapa,Africa,Piüdia,&Cilicia. . ,
Theophraftus ttpÜw arboreta elfe magnant, Sc Roboris modo affurgere,& qutdem non
vbique ; ledit locum 8£folum adipifeaturidoneum ,montibus propriam elle, Sc in plains
haud nafci, quorum conttarium'recentiprum obferuatiônes docent. 1
Ipfo Vere, fpirantibus Fauoniis ac imbribus decidentibus, granula extgua circa ramulos,
prælertim vbi in alios dmiduntur,apparere incipiunt: Iuniomenfe ad perfcaionem ve-
niunt vnà cüm mnatis vermiculis,qui calore Solis animati moi auolant.fi non ftudioac dili-
eentia euftodum fepiûs concuffi interimantur. Arbufcula hue frutex perpétua fronde ac coma
virer v Glans ferô admodum perficitur, noua Veterem occupât : quamobrem biferam
quidamexiftimant,au$oreTheophrafto. . . n-
M Frutici flue paruulæ arbori huic neîm Græcis nomen eft: Latinis llex: recentiores Ilicem
Coccigeram auc Gocciferam appellant : Hifpani Cofceia •' Diofcoridi xozkh « Cltur>
fed minus proprie. ^ ■ c n. .■
Granum autem ,qüod tingendo eft, propriè zoitxoç fictipm-. Latims Coccus înfetlona.aut
Coccum infeâorium : Plinioetiam Culculium, fiue(vt pleriquelegunt) QuiiquiUum dtci-
turùdem & Scolecipn nominari ait,quod in Afia SC Africa nafcitur;quia celerrime m vermi-
culum mütetur: Arabes Sc Officinal Chefmes Sc Kermes nomine agnofcunt.Hallucinantut
qui Chefmes ab Infe&orio Gocco differens effe opinantur : Sc circa radices alicuius herbæ
velutiPimpinellæreperiri ac colligi. Itali Cocci granum, Grenade tintori\ Hilpant Granit
f tm tannir,Sc Granit de tintorerosï Germani @cl)arlacht>a'r;GalU Vemillon,Sc Grume ejear-
L te , Sc Scarlatum vocitant.
Glans fiue fru&us huius à nonnullis, Theophraftusait, dxuEov dicitur. ■
Ceterum Granum ttnclonum adftringenai vimcumnonnullaamaritudinehabet, citra
acrimoniam ac morfum relïccat. Proinde,inquit Galenus, ad ingentia vulnera conuenit, Sc
adneruorum læfionesimpofitum: cumacetononnulli, alij cum oxymeliteterunt.
Aduerfus luperfluentes menles à rccentioribus commendatur, Sc exhibetur. Refertur &
inter ea quaï cordi profunt, Se ipfum corroborate exiftimantür. Ab hoc Celebris ilia apud
Arabes Medicos compofitio Alkermcs nomen accepit: qua: ad cordis affeôtus a multis pro-
Mtrm’s. batur, tametli nonniiîadmelancholicorumpurgationes præcipuc inuenca ac inftituta. Id
- quod lapidis Çyane i, vulgô Lazuli, inabundè magna quantitate additio,euidenter olten-
dit : nam hic cùm facultatem habeat deleteriam, Sc fimul melancholic^humoris expurga-
trice m, cordi per fe prodelfe nequit : profunt autem reliqua, qua îdciico admixta, vt coià
Cyanei lapidis iniuria tuerentur, & malitiam iplàus réprimèrent.
Commendatur autem hæc compofitio ad cordis tremorem, palpitationemque & fynco-
peh: aduerfus melancholicas affe£tiones,triftitiamque ablque caufta euidenfe. animum recreate
Sc çxhilarare fertur.
Aduerfus melancholicos affe£fus,vanas imaginationes, fufpiria, triftitias, Sc moerores citra
manifeftam occafionem conuenit quidem, quôd melancholicos &L atros humqfes expurger.
Prodeffe Sc hoc modo cordi poteft,& animum hilariorem reddere,auferendo nom-
pè cauffam quæ molefta éft : fed alio modo cor debile aut male affeaum roborare non po-
teft,nifi lapide Cyaneo prætermiflo. '
Idcircô qui hac compofitione aduerfus palpitationes,tremorçfque cordis, animi dcfectio-
nes,fedhaudquaquam veluti expurgante medicatnento vtt tnftitutt,prudenter & redè fa-
Lapidû ciet ptæermittendo lapidem C vaneum : nam exiguo pondéré aut parua quantitate hit al-
cyanti no fumptus, expurgare nequit, perturbare interim ventriculum poteft, præter quôd aeri fua
"*• qualitate ac deleteria potentia interna vifeera ( fi frequenter fumatur) plurimùm offendat:
atque hoc modo plus mali quàm auxilij conférât.
Deinde non necefle, imô non expediens eft, vt in hanccompofitionem addaturjeta tin-
âain Chefmes,vt Officinç loquuntur,nam fêta hæc abfque Auripigmento Sc aliis pernicio-
fisadditis non tingitur, quorum malignæ qualitates vnà cum colore fuccis communican-
tur; li fericiim tindum his incoquatur.
Cocci grana per fe fumenda funt, quæ fola fuccos tingere abundè poterunt, Sc fuarum vi-
rium participes reddere : ueque opus quoque eftfetaiacrudam vnà cum granis incoquere,
vt plerique iuditant; omitti h ic poteft, ad cordis enim roborationem nihil fàcit.
De
p e m p t a d i s s e x t Ae L i b . h u , 8 2 9
ï>e Ilice glandifera ,fiue maiore. C a p . v.
Iles maior glandifea. T l e x maiôr ad iuftæ arboris altitudinerii
Xnon rarô excrefcit,fubinde Pyro fflagnitudi-
ne haud inferior, tamis aliarum glandiferarum
more diffunditur : mâteries firma ae folida.
folia humilisac tenellæ, permargines, ferè vti
prioris, fpinôfa & aculeata; adultæ verô haud-
quaquam fpinis horrét,ambitu quidem îïonni-
hil fed minus quàm Roboris finuofa, inftar fo-
liorum Suberis,fed maiora &latiora,quæ fupe-
riùs virentiora ,inferiùs inalbicant.Glans calyci
fpinofo inhæret,Quernæ fimiliS; quæ per matu-
ritateta nonnullis loeis nigricans eft, nucleo
intus candido, fapore haud ingrato.
Dependet ex huius ra'mis fubinde tenuis
Stcapillaceus mufeus cineritij coloris.
, Veftiuntur Ilicibus in nonnullis re'gionibus
hemora, colles,loca campeftria, aut conualles:
compluribus Hifpaniæ regnis familiaris. In
Narbonenfi Gallia ac Prouincia etiam haud
infrequens. In Italia quoque nafeitur . Glan.
dem verô vno loco maiorem ac grandiorem
quàm fit Quercus ;alio minorem ac breuio-
rem profère.
Omni anni tépore viret : Glâdts ferô ac tardé
perficiuntur : florem racemofum flauefeentem
ïè Maio menfe confpexifle Clufius feribit.
Græcis eft «y>/i>pç Latinis Ilex ;Hipfanis E n -
ü n a : Icalis Elice : Gallis Cbefne v f r d , S c Eoufe:
Allobrogibus Ettl/e. Fruciutn Hifpani Beltota
aut nominant, Theophraftus hanc arborem
nonits flro t fed a u l f& i y t appellâre videtur: vnius fiquidem Ilicistantummodô memi- sm ila x .
nit, coccumvidelicet ferentis : altera verô non Ilicem, fed Smilacem ab Arcadibus vocari
tradit. Eft a u t e m vox -m X um /jis c ,fiue multafignificans. Inter Legumina eftSnnlax
cognomento hortenfis, quæDolichus Sc Phafeolus quoque appellatur: Smilax afpera Sc
læuisinter eas quæfelealiis conuoluunt: Smilax item Diofcoridi eft Latinis Taxus diefa.
De Smilace auté Theophraftus ûc habet lib. 111 .Qui Arcadiam incolunt,arborem quam-
dam Smilacem appellant: fimilis hæc Ilici eft: folia eius haud aculeata, fed tfineriora Sc lon-
giora,plurimasquedifferentias habentia.
. De hac Smilace etiam Plinius lib.xvi .cap. vi. Ilicis, inqUit,duo genera : ex iis in Italia fo-
lionon multùm ab Oleis diftant,Smilaces à quibufdam Græcis di£tæ,in prouinciis Aquifo-
liæ. Inquibùs verbis pro Oleis, redids fortaffis Suberis aut <péM.o;ç erit reponendum : nam'
Oleæ folio neque eft, neque à quoquam veterum hæc Ilicis fpecies fiue Smilax elle traditur:
Suber autem, vtdiximus, folio refert,quod Græcis ^sMoç. Sa.
, Ceterùm Ilicis folia refrigerandi ac reprimendi vim,veluti omnium glandiferarum, ha-
bent:tufa aut trita tumoribusoedematofis impofita profunt,& imbecilles partes corroborât.
Radicis cortex cum aqua coitus vfque dum di(Toluatur,no£teque tota impofitus, capillos
dénigrât: priùs cimolia terra purgatos, vt Diofcorides ait.
Glandem expeti, edi, ac in forum venalem inferri apud Salmanticenfes,ac plerifque aliis
Hiipaniæ locis C. Clufius refert. Atque de hac Glande Icripfiife potuit Plinius lib.xvi.cap.y.
his verbis : Quia Sc hodiequeper Hifpanias fecundis menfis Glans infertur.
E c l’beltofiueSubere. C ap, V i,
Sv b e s . mediocris mâgnitudinis arbor eft, Ilici fimilis ; caüdice tamen craffiore ; o/u>6-
nAxtfbf, fiue paucorum ramorum:folia plerumque maiora,latiorajrotundiora,per margi-
ucs incifa Sc aculeata, quandoque verô longiora SC aeuminata.cortex craffus,admodum fea-
ber,& rimofuSjfpontecpdehilcens, ac in fragmenta fefe feparansjquæ niü tempeftiuè detra-
hantur, alteri fubnafcenti cortici cedunt; qui fublato vetere veluti colore aliquooblitus
•uugniterrubet.Glans calice maiore,hifpido,afpcro,magifque echinato infidet,adftringens,
a a Sc guftu