488
R EM BERT I DOD ON AEI
D E
ERVMENTI S , L EGVMINI BVS,
P A L y S T R I B V S, E T A Q V A T I L I B V S ,
. A C E O P E R T I N E N T I B V S H E R B I S ,
S TIR PI V M II IS TORI AE
P E M P T A S Q V A R T A .
D E F R V M E N T I S
L I B E R P R I M V S .
P R ÆF A T I O.
ac t e NV s Jlirpium herbarum% profecuti fumus bifiorias aim.
dicam mut m m fattentes-, nunç verb ad eas properamus, quacarpm
alunt, at que ex numero frnt alimentorum : Fruges videlicet & olirs.
F r u g u m a u t e m n om in e c o n tin e n tu r E r u m e n ta é r L e g um in a ^ u t
L a tin i s C crcalia f e m i n a , Gracie cnrvefi jgq Sbu-rlfia m A p p ( z appela,
t u r , q u o r um b ifio r ia s m o d o p r o fe q u i h u iu s e jl i n f t i t u t i , t u m & term
q u a eb p e r t i n e n t , n e t n o n p r p i u m e a r u m ,q u a ip fis co n iu n g i pofibj
v id e b a n tu r . .
P e r t in e n t v e r b » d f i u g u m h a n tm b i p r i a m , om n ia e x f r u m em u f r
llitia ,v t far,chondrus,alica,tragtss,amylum,pÜfana,polenta,mag,a,^vnfiythum,à"fi Uns fiat
alia eiujcemodi. ! Q [ / . Y . Y Y j • -j
Faciunt eodem ér “ha multa femina à Theophrafio lib. ottauo interpiges, & tertio quidem
loco repo fit a quà & b Galeno primo Defacultatibus alimentorum libro, int er i f cbJif&fiHc edii-
liaènumerdtur,cuiufmodifuntSefami,Eryfimi,lini,-Cannabis,Foenograci,& aliorumfimilm,
veluti dr Fegopyri, quibus v el prior at as in cibis vfaejl, vel nofir a bac vtitur.
I a m & f r u g u m v i t i a , ta m e x ip fis fr u g ib u s d eg e n e r a n tib u s , & p e r c a li a u t fo li in c l cm e n tm
i n p e iu s m u t a t is e n a ta , q u am e tiam in t e r eas e x e u n t ia ip fis m o l e f ta , f r u g ib u s e tiam opportune
f u c c e d u n t -. com modà fa ite r n o m i t t i , a u t a b ijs f e i u n g i n o n p o j j h n t . C um q u ib u s n o n inconcw-
n e , n ec p r a t e r i n f t i t u t u m , a r u o r um q u o q u e ac p r a to r ttm p e fte s ac v j t i a , in b a n c operis parta»
admittuntur. - , r . . , •
Addita funt palufirium multarum & aquatilium berbarum defcripttones , quta nullt mjm
operis parttcommoiiùs,quam huic,coniungaatur■ Palufirium etenm plurima iùmen fo rum fits-
ruml pabula quadrupedum funt, veluti & mult arum frugum vitia, & ipfa quoque mmrat»
fruges. Aquatiles autempaucas quidem, aut nullas, animalia bacpafeuntur ,fed natalium lotirumvicinitasac
affinitas <easin palufirium confortium traxit.
D e fc r ip ta a u t em fu n tp a lu f tr e s n o n o m n è s ,fe d q u a h u ic p a r t i co n g ru e rc m a g is vifrefunt-,non
p a t t e a s f iq u id em d e in d u f t r ia e fid a ta e tiam opera om ifim u s , q u a v id e li c e ta p tiu s aliis loctsdcjcn-
b i c o n t ig i t . S u n t v e r b f r in t e r p a lu f tr e s m in im 's t a l e s , v e l u t i t r i f i l i a q u a d a m , q u a v e l propte
n om in is c om m u n io n e ,v e l t e r n a c o b a r e tia fo lia ,a b a liis p a lu fir ib u s t r ifo l i i s d iife lli nonpotuertu. ^
E t p r o p te r h a s m a x im e ra tio n e s h o r um om n ium b ifio r ia s in v n a m b a n c , v t d ix im tis , partir
c o n tr a x im u s . A f r u m e n t i s a u t e m e x o r d ie n t e s , d e T r i t i c o p r im ù m a g e m u s , v t& priorelece p
f e r i b a t u r , q u o d om n ib u s fr um e n tts e tiam p r a f e r t u r . ^ ^ j
PEMPTADIS Q^V A R T AE L IB . I.
D E T R I T I C O .
C a PVT PRIMVM.
4 8 9
Tricicum. T m T i c v m folio exit Secalis minore: cul-
mis affurgicplurimis,genicuTatis, hordei altioribus
; quorum tertio aut quarto articulo fpi-
ca eminet, vt plurimùm mutica, interdum verô
Scarifias uonnullisbreuibus cincta: gtana profère
colore flaua ; quæ è gluirfis ac follicubs facile
excidunc, ac exiguo negotio in area exterun-
tur : radicibus firmatur multis tenuibus.
Prouenit in omnibus ferè habitati ac culti or-
bis regionibus, à quibus & complura eius notan-
tur genera, cognomina ab ipfis natalibus fortita;
quæ colore, magnitudine,lpecie,8f proprietate
inter fe difterunt : teftis Theophraftus.
Lærum autem pingueque folum Thticurrt
poftulat, idque magis apricum & ficcum,quàm
riguum. In ficco enim,vt Columella référé, melius
fcoalcfcit ; in humido verô ac vliginofo dégénérât
; &poft tertiamfationem in Sibginem,
hoc eft, læuius & candidius Triricum conuerti-
tur: quaf tamen Sc rurfus in Robum, id eft, prie. ,
fiantius Triticum biennio tranfit, fi in conue-
niens folum tranflata, grauiffima eius grana fe-
rancur : auctor Plinius.
Seritur frequentiüs Autunino, interdum Ve-
re : Autumno fatum per hiemem in herbaelt,8i!:
pluribùs culmis attollitur,& frequentioribus radicibus
firmatur: æftiuis menfibus vtrumque
ad maturitatem peruenin
Appellant Germani iBdfftrt / Belgæ qrcrlnc/
Itali Grano, Hifpani Frigo, GAU Bled ou Tourment,
Angli ©est: Gtsecis mjpfit, dieitur, Latinis T riticum. Significat vero T riticum généralité:
quidem omne frumentum, quodexfpicis tritum ac trituratioue repurgatum elffinquo
ügnificato Iurifconiultus nonnumquam hacvoce vtitur:vt fi. De verb.obhg. propfiè tamen
idem cum eo,quod GræcisOT£9ç,èft.
In Tritici veto généré ,quod durum folidumque, & rutilo colore non modo extrinfècus *•
fpleiidet,verùm etiam in partes diuilum,eumdem intends refert, Columella: Robus appel- nnfots.
btur.Pondere hoc (quo maxime omnisfrumentipraeftantiadifcernitur)& nitore præftat.,
Aliud genus mollius, latuius, interioreque medulla laxius.ac candidum, (quale plerifque 2.
jlocis laudatiifimum habetur ) Siligoàveteribus Lacinis appellatur . Hanc Plinius propter si!«««.
:.candorem,acin mandendo fuauitatem, commendat,8C T ritici etiam delicias nuncupat. Si-
iliginem (inquit) propriè dixerim T ritici delicias: candor eft,fine virtute,8c fine pondéré,con-
uenienshumidis cra£tibus,quales Italiæfunt & Galliæ Comaræ: lib.xvin. cap.vm. Colu-
n.eüa verô, eius quidem fpéciem in pane praecipuam concedit ; fed tamen quia pondéré in-
i ferior,Tritici vitium effe cenfet : Quod extrinfecus, inquit, albidum, intus verô conipicitur
pandidum,leue ac vanuin intelligi oebet; nec nos tamquam optabilis agrieolisTallat Siligo :
[Mm Triticihoc eft vitium, & quamuiscandore præftet, pondéré tamen videitur.
, Quod Vere feritur, Galli, Ruellio auébore, Martium cognominanr, Belgæ iàomertirüjf. j.
tuæcis id eft,T rimeftre T riticum,& mretnae: Lacini Setanium vocant. Hu- S ttanium.
[ms vfus,Columella ait,agricolisgrati(fimus:vbienim propter aquas aliimve cauflam matü-
frafatio eft omifla, prarfidium ab hoc petitur: Trimenon aurem fiue trimeftre dieitur, quod
[tcrtioàfatione menfe, Italiemacurefcat. ATricicoacSiligine pociflimùm, (cuicandore
j kuitateque fimile eft,eiufque idcircô genus quoddam) folo fationis tempore diffère. Quod
l ‘Mimm.uunüsfercretur, commodifis proueniret. neque enimvllum naturatrimeftre
i !ï'cum ; quippe idem fatum Autumno melifis refpondet : Columella.
i riticum autem, vt inqu ic Galenus yfrequentiflimè ac fum ma cum v tilitate ab hominf-
1 sviurpatur. Inter caplurimum habentalimenti, quæ dénia funt, totamquefubftantiam
habent
illï ËinJiVl
ljlliflli
I lfl
ilüfiS
IVmrMl WüWfÊfpêft
Piii 1111 *
111!
i l l
|||I
Sllllfflil
|H i|
rftlni
f i l l
i l l
H l
É i