T ru ft ut. Fruèhis,fiuc KapwoÇj in quo femen progigniturinonrarô verb £c ipfum femen, vbi videli-
cetnulli alteriinclufum, nudum nafcitur,
c.fut. Caput, KsÇaA», quidquid m globum extuberat, aut in orbem glomeratur.
Cafitulum Capitulum, Ks<paA«>n,quod minus, 8c magnitudinecedit, vt Papaueris xoiJiafiuecapitula
; in quibus femen gignitur.
siliqu.. Siliqua, Keçslvov, tegumentum oblongum, quo vel leguminum grana, vel herbarium femina
continentur: hue pertinent,folliculus, cuiullibet rei theca,valuttli lîue valuulæ,vafcu-
la, loculamenta, à loculis nomen habentia;quæ fi Ipinarum agmine marinum Echinum référant
> Echini 8c Echinata dicuntur.
vmbtlln. V mbella, Xx.idJiov, quæ in cauliculorùm faftigiis exorta in plures pediculos digeritur: qui
fimul in latitudinem expanfi, in orbem circumaguntur, & flores feminaque proterunt.
Mufmri». Mulcarium hæc eadem diatur à flabri fimihtudine,cuiusventilatumulcæà conuiuijs
arcentur pc abiguntur.
Taffm. Pappus lanoius villus,qui deflorefeentibus aliquot herbis remanet, quibus femen fubeft.
De facultatibus Jlirpium. C ap. i i i .
FA c v l t a t e s ftirpium,de quibus nobis inftitutus fermo,non illæ finit,quibus viuunt,
virent, vegetantur,8c in'omnem dimenfionem crefcunt; flores,fruclus, feminaque per-
ficiunt: lcd illæ, quibus actiones fuas, & quidem in lnimano corpore, exercent.
Suntautem ha:duphees. Quædamenimhumanum corpus,aut vnam eiusaliquampartem
alterantac permutant:aliç verb alimcntum præbent,ad nutricationçm faciunt,8c fiib-
ftantiam corporis augent. H uiufcemodi facultatibus ftirpes,vel earum partes præditæ, tum
8c alia quæcumque, alimenta finit 8C dicuntur. Sed quæ corpus altérant, ac Victoria: aliquo
modo luperant, ad medicamentorum materiam pertinent.
Harum auté facultatü quæda adu fiuc înpjeia: aliç potentia fiue id eft,poteftate.
Alla. Adu quidem, quod in præfens tale eft,quale dicitur, nec tempore indiget vt taie fiat : vt,
aqua humida , ignis calidus.
lottftue. Poteftate vero dicitur, quod tale nondum eft, fed tale elle poteft.
Perfedum namque, vt Galenus ait, quod mpycîa fine adu : quod vero poteftate im-
perfedum 8c adhuc futurum, atque vt fiat id quod dicitur veluti habile, non tamen adhuc
eft : quemadmodum cûm hominem recèns natum rationalem dicimus, 8c çatellüm nondum
videntem venaticum.
Dicuntur autem quæ poteftate, quædam quidem propriè fiue propriilfimè : alia verb
minus propriè.
Maxime vero propriè fiue propriifliïïiè fola ea poteftate dicuntur, in quibus,natura fiio-
pte impetu ad abiblutionem peruenit, fi quidem niliil ei extrinfecus impedimento fit. Sic
hominem modo natum,vt diximus,rationalem,6c canem recèns editum,venaticum appel- '
lamus,cùm tamen infans rationales non fit,led talis aliquando futurus: 8c cariis Venator,qui
adhuc non vider, lèdquôd venari poterit, vbi adoleuerit.
Minus vero propriè potentia fiue poteftate finit, quæ materiæ exiftunt conuenientcs, vt
id fiant vel taie, quod poteftate elfe feruntur.
Quarum quædam materiæ fiint admodum propinquæ, quas Galenus, vreÿinyfîç,, id eft,
continentes fiue continuas appellat,vt id fiant quod poteftate funt : fie fumida exhalatio
vicina flammç,potentia flamma;8c fanguis in animantium corporibus poteftate caro,quôd
non magnam mutationeni, vt id fiat, requirat. Cibus vero qui in ventriculo concoètos ha-
betur,carnis quidem materia eft,fed non 'eryz-nyff fiue continua:priùs etenim vt id fiat,languis
fit oportet.Longiùsverôetiam ablùntmaza, panis, triticum, hordeùm ,8c fimilia;
" quæ, vtcaro fiant, plures mutationes requirunt: fed tamen liæc quoque omnia poteftate
caro (vtGalenustellatur) dicuntur. Ettaliaquidem alimenta.
Quæ vero medicaméti vim obtinent, finiili quoque quadam ratione, qua alimenta, poteftate
talia elfe dioûtur:neq: enim fuaptenatura, autfpontèadmpyelavfiue acto perueniüt,
led mutatione opus habent; veru non tanta,quanta quæ fu tura alimenta : non enim eoufq;
mutantur,vt in alimétum conuertantur, fed vt ad a&um folummodo deducantur,8c talia,
qualia dicuntur, fiant; vt calida videlicet çalfaciât, frigida refrigerent; cauftica exulcerent;
narcotica ftupefaciant;8c ita cetera,quæ à corpore humano, cahdoque naturali prçftantur.
Nec enim animantium corpora à medicamentis afticluntur,nifi ilia priùs ab ipfo fint mu-
tata. Quod énim talia aéto funt,à nobis accipiunt: veluti ficcicalami,quod accenduntur,ab
igné. Itaque nec calfacere nec refrigerare nos valent, priufquam a&u talia fuerint : veluti
nec ignis augetur, antequam ab eo ligna aut calami fint mutati: fie nec mirum/i quæ cxcal-
faciunt, calfieri priùs à corpore noltro poftûlent.
Si etenim
SI etenim, exempli gratia, perfrigerato corpori calidum aliquod, quantumuis diligenter
comniinutum,infpargatur,prorfus noncalfacit, Proinde,inquit Galenus, qua: refrigeratae
lünt partes, eiufmodi medicamentis perfricamus, calorem perfricando excitantes, öc vnd,
quod ftigore fuit denfiim, rarum reddentes, quö fcilicet incrorfum pharmacum penetret,
äc cum naturali animantis calore coniunctum, mutetur ac calfiat.
Coniminuenda autem in parua 8c tenuia medicamcnta funt, vt ad aftuni deducantur:
Nam 8C ligria licca qua: tejiuiora, tum SC quaxumq; gracifia, facilius quam crafliora ignem
concipimit.Idcirco & de facultatibus alicuiusguftatu ludicium fabtori, idipfum priüs com-
minuunt aut dentibus atterunt.
De f acnlt.it um differ ent ijs, & earum Primit , harumque ordinibus
ac gradtbut. C a p . i i i i .
ME di c a m e k t o r v m autem facultares complures füllt: Quadam Prims funt &
dicuntunaliij Sccundie, qux ad has fequuntur: quibus iteriim luccedunt Tertis; po*
fteriores Quarts, qua: ä prioribus non pendent, fed folis experimentis cognofcuntur.
Prima tacultates ab ipfis elementis nullius interuentu proueniunt, reliquarum idcirco
facultatum veluti bails & fundamentum exiftunt; exceptis tamen quartis,quz non qualita-
tem aliquam manifeftam, fed fubftantis potifis formam confequuntur.
Prima funt, vt calfaciendi,refrigerandi, humeclandi, reficcandi,& qu<e per horum con-
iugationem nafeuntur: calfaciendi & humedandi: calfaciendi & reficcandi: refrigerandi
& humedandi: refrigerandi Si reficcandi.
In harum medio facultas eft temperata ac moderata,qus ei,cui admouetur,temperatura
refpondec, fic vt nec excalfaciat, nec refrigeret, nec humedet, nec reficcet. Reliqus ab ex-
cedente 8c prspollente qualitate appellantur, in quibus ratio maioris ac minoris excefliis
confideratur; Neque enim omnium eorum,qus ad medicamentorum materiam referun-
turjSqueintenf^ funt qualitates; Quedam enim mitius calfaciunt,refrigerant, humedant,
aut reficcantufta phulö amplids:alia multum: nonnulla plurimum.
Continentur autem iltorum receflus certis quibufdam limitibus, quos ordines, Tag«?
a7ras-ds;(?: Galenus etiam dplSyouq fiue numerosnecenciotes ve'rö graaus appellant; qui om-
ninoquatuor habentur.
Ad primum ordine referuntur qu^cumq; a medio ac moderato tarn exiguum dedinant, *•
vt nö euidenter alterent, fed rationali quadam demonftratione indigent,qua alterare often-
dantunveluti Oleum rofaceum, quod eos,qui aduftione tentantur, refrigerat; refrigeratos
etiam offendit: vnde Sc magis refrigerare quam excalfacere appäret, fed tamen valida ab eo
xefrigeratio non percipitur, fed qus proxima temperiei media:. Atque eodem iudicandum
modo, de ijs qua: a moderata temperie ad calidum, humiduni, aut ficcum declinarunt.
Qua: verb manifefte ac euidenter ficcare, humeftare, calfacere, aut refrigerare poflunt,
nec demonftrationeppus habent, ea iecundo ordine cenfentur.
Tertio autem anriumerantur Ins poteutiora, quae vehementiüs, tarnen non fumme,qua- 3,
litatem fuam exercent.
Ad quartum ordinem pertinent, calida quidem vehementer acria ac vrentia,qualia qua: 4.
exulcerant,& veiieas excitant,Sc cruftas faciunt: frigida verb qua: ftupefaciunt,ac fenlu pri-
uant, qua: maxime Sc longiflime ä medio ac moderato recedunt.
Siccum autem quarti ordinis nullum eft inuenire, inquit Paulus aEgineta, medicamen-
tum,fi non vrat: nam quod lumme exficcat, id plane vrit, vt Calchitis, Myfi, Calx. Tertij
verb ordinis ficcantium poteft aliquod eile etiam nonvrens, quemadmodum quae vehementer
adftringunt omnia.
De Medicamentorumpartium acfubKantie effentia. Cap. v.
DE partium ipforum medicamentorum effentia operaepretium fuerit paucis agere,
priufquam ad reliquarum facultatum explicationem pergamus. Citraenim huius cog-
nitionem, Secunds ac Tertiae facultates definiri ac explicari nequeunt. Siquidem ha: non
folas Primas facultates, fed Sc partium effentiam confequuntur.
Partium autem effentia nonnullis tenuis contigit,aliis verb craffior. Ha:c craflarum par*
tium & 7rayjjLif.pü; ilia verb tenuis effentia:, tenuium partium 8c te-Trfo/utpn appellantur.
Tenuiumautem partium funt,qua: facile in tenues aeminutulas partes diaucuntur,fiuc, Tmuium
qux celeriter in tenuia foluuntur. ;*«<»»>.
Craflarum verb partium funt, qua: facile in tenuia folui non poflunt, vt dura, lolida,
lenta.vifeidajquarüm lubftantiahaudfriabilis. fnuum.
Galenus tenuiflimarum partium aquam 8c aerem efleoftendit. Promptilfime liquidem,
A 4 vt de