3 8 0 R. D O D O N A E I S T I R P IV M H I S T OR I AE
(fonniSh id cd, phceniceum. Sed tarnen très florum colores vno die reperiri poffe, ver'
haudrépugnât. Nam cù.m flores omnesnon lîmul,fedparticulatim & fenfîm perticijnt
très facüe'cpnti.ngitflqrum colores obfemari : incipientium nempe, completorum jA t'
cientium. Nonclum patentes aut completi, fubpurpurei font.perfedipatentesque bu,|
fcripümus;ldefieienp.espapporum candidam oftentant lanuginem. ts
Tea'ptrçÀ'pp, à nonnuïlis éTiam ab aliis pi&lçappellatur: vt quidem inter nothas vo
refertur : poffet After marinus, aut Amellus marinus non inepte dici. Arabs Serapio Trin'* I
hum Tuybith nommât, Si poli eum Auiçenna. Aiftuarius tarnen Græcus, Alypi ftue Alvn '
radicem Turbith elle exiftimat. Mefues verb herba ferulaceæ radicem iudicauit. Hab
Officinæ Si fuum Turbith non modôàTripolio,venim8i ab Alypo ctifferens, nequaqufl
etiam ferulaceum. Quod à Garcia ab horco Proregis Indite medico in Aromatum hiftori
quam clarifl'.ac dodifl. Carolus Quitus Latinam dedic,delcribitur, 'ex qua hiftoriam eius ■ ’1
iubfequens tran.ftulinms Caput.
Ceterdm Tripolij radix, vti Galenusait, guftanti acriseft, & faculcate calida in tertio
exceffu. Diofcorides radicem in vino potam du a rum drachmarum pondéré, per alumm j
quam ducere refert : ipemque vrinam. Conciditur etiam ad alexipharmaca fiuc venenjsR
fiftentia medicamenca.
De Turbith ex Garcia. C ap. x x i i i .
T v r b i t h planta eft radice neqqe magna neque longa: caulis dodrantalis,fobinde Ion
gior, digitalis craflitudinis,Hedera: modo per folum répit: folia profert Althæa: flores
etiam limiles è candido rubentes, nonnumqüam omnino exalbidos.'
Vtilis autem medium. caulis dum taxat pars inferior,radici proxima,qux gummofa At
que huius cortex eft, quem Orficinæ oftendunt; çraflior videlicet quidam aç inanis, candicis
inferioris exterior cortex, medio exempto.
Laudatur vacuum,arundinofum,fragile,& planicorticisTurbith: deindc cum eummi:
adhæret concretum, quod gummofum dicitur ; Si albidum.
Atgummof um non eft iemper fua natura,Garcias ait, fed Indi, quia videront à gummo-
fi täte optioevÇurbith notas à noftris peti, folent eius ftirpem ac càuliculos prids quâm colli-'
gant, aut confôrquere, aut leuiter vulnerare, vt liquor effluerec. quo tandem denlaco atquç
concreto,càuliculos gummofos aufenmt. Reperitur verb Si quandoque abfque contorfioiie
gummofum faâum,fed tarnen, quo faciliiis liquor emanare poffet, vulnerari ac contorqueii
iolet. Candidum etiam fîr,eodem audore,inSole reliccatum: in vmbra etenim nigrelcit.
Prouenit in maritimis, verùm non adeo mari vicinis locis, vt vnda eius allui queant, fed
duabus aut tribus interdum à mari leuçis iiue milliaribus diftantibüs; Si quidem in incultis
potiùs humentibus quàm ficcis. . . w • ’
Nafcitur autem in Cambaya,Surrate,Dio infula,Bazaim locifque vicinis,& in Guzarate,
vbi plurimum,atq; vnde magna copiain Perfiam, Arabiam, Afiam minorera,Si Lufitaniam
eftertur. Præferturautem in Cambaya natum.
Arabibus, Perils, 8i Turcjs Turbith appellatur: in Guzarate verb Barcaman-in Canari
prouincia, cuius ciuicas Goa, Tigiiar.
Habetur ab Indis medicis picuicani deiieiens ac expurgans medicamentum • cuiiîfebris
abeft,adiicerefglentZingiber;alioqui ablquehocexdecocto pulligallmaceiautcumaqua
exhibent. 0 1
Mefues t urbith calidum elfe refert ordine tertio, Si craffam lentamque pituitam vacua-
re; atque hanc eventricule,thorace,neruis,atqueremotioribus artubus educerejfed cardio-
ris façultatis efrej&ventriculumfubinde eo fubuerti perturbarique, qüocircà Zingiber,
Maitichen,aliaque aromataei permiicendajaddi^ oleum Amygdalorum dulciuoi, velipfa
Amygdala,aut Saccharuni3ne corpus huius viù e^tenuaretur aut emacrefceret: ab aliis item
CUiB1-l Amygdalisdulcibus,aliifquecontemperari,indecomponentibusantidotum
feleaarinmauteleauarium Officmæappellant) q u o d d i c i t u r , Officinisipfis«
Medicis exercitatisin vfu freqqeus. V 1
DaturipfiusTurbith drachma (plus minus) vna, adfummumduæ. Indecoifto verô aut
qiluto très quatuorve admitcuntur.
E De Ebulo. C a p . x x i i i i.
b v l v s foliis Mufeario,frubtuqpeSambuco perfimiliseft,fedcaudicemnonfaciili-
^io{um;caules tantumipodo herbaceos profert hibernis menfibus conrabefcentes: ab
guloii hi lunt,ac frequentibus articulis genicuiaa,Sambuci nouellis ramulis aç propaginit»1“
relpondentej: tolia exinteruallis gemmata,ampla,ac veluti Sambuciexpluribusadcraffii»
jicwb
Ebulus. ' neruofum pediculii commifTisqoalefcuht, quorum
fingula oblonga lunt, lata, 8c margiue ferra-
to, Amygdalinis ampliora maioraque : flores in
vmbellis candidi,frublus flue acini fubrotundi
Si rutilo colore nigricantes; in quibus femina
parua oblonga: radix longa, digitalis craffitudi-
111s, minime .lignofa.
Exit paffnn locis humentibus, incultis, fecus
vias' 8i margines agrorum,pingui lcetoque folo:
aridum, fterile,ficcumque refpuit.
Flores arftate, baccse Autumno maturantur.
G r id ^ajusuumlw, id eft, humilem Sambu-
cum nominant. Dicitur Si axr«,
eg} Moixti. Latiniseft Ebulus Si Ebulum: Ger-
manis 2(tiict): Belgis tjacicf): Italis Ebulo: Gallis
Hieble: Hifpanis T ezgoi.
Tenfperamentum autem Ebulus calidum
quidem ac ficcum, vtrumque ordine tertio; Si
facultatem non modo, quam'ei Galenus tribuit,
digerendi exiguam, fed Si purgandiper aluum
eximiam Si validam habet: efficaciflima: radices
font: folia digerendi ac difeutiendi pocentia
prreftant.
Educunt autem radices non modo pituitam,
verum" Si aquofos potiffimum humores: vtiles
idcirco.ad hydropicorum purgatioiies: fed ta-
'~S)\ men corredre, Si vbi vires foffecerint. Purganc
-enim cum molelfia, ventriculum fubuertunt,
interioraque vifeera omnia perturbant. Male
omnibusvfuseafum foccedit,quibus'hepdr ob-
IduruitjVtquandoexregio lnorboAfeitesfocceffit. Quamobrem nec temere,nec niii valde
Irobuftis ex Ebuli radicibus medicamentum, aut potio danda. Decoquitur in vino radix, fi
|cau(ramorbifrigida,8ifebrisabeft:aliasproa:fteclusnamratemperanda potio eft. Expur-
igant 8i acini Sc femina, fed clementius multo ac minori cum moleftia, praefertim prius acc-
Ito infufa, ac deinde femine Anifi vel aliis aromatis vna permixtis.
Foliis tumores cedematofi difeutiuntur, catap lafmatis vel fomentis additis.
Diofcorides Ebuli radices vterum ait mollire,aperire,Si affedus circa ipfum corrigere, ad /
I infeflus de'codas: folia recentia 8i tenera inflammationes mitigare cum polenta impoiita: ^
I commode item ambuftis Si canum morlibusimponi: auxiliari podagricis cum adipe tauri- ^
Ino aut liirci.ua-
Dc Cucumere fitueftri & Elaterio.
C a p . xxv.
SH.VESTR is Cucumis humiprorepentibusfarmentofiscaulibusSifubrotiindisfoliis
fetiuum:emulatur;Si eum quidem, qui Galenofatiuuseft(vulg6Melonem appellant)
1 vtrifquetameuafperioribus: floresfubluteifunt: frudusoblongi,aiperi,oblongisglandibus
linaiorcs., alioqui lotma fatis fimiles, fatiuis verb Cucumeribus longe minores, qui maturi .
jVel vitro, vel leuifflmo contadu defiliunt, femencum liquore eiaculantes: radixcrafla,
leandida,multiplex. Tota ftirps vehemanter amara, veluti Si reliqua omnia filueftria Cu-
|cumeraria.
Pataturexfrudu huius Elaterium didum medicamentum, cuius colligendi conficien-Eto<r(«m.
1 dique rationes ac rnodos Diofcorides pluribus verbis refert.
I _ In plerifque cahdis regionibus in ruderibus, fabulolis,aliifq; incultis locis reperitur. apud
■ Germanoshortehfis,femelautem fatus,pluribusinde annis facile renafeitur ;nontamen
fctadicereuirefeens, fedex feminibus fparfisproueniens.
I- Circa Autumnum frudus maturantur; atque eo tempore, ad Elaterium conficiendum I colligendi.
I Gratis eft oUtt uyejtoc: Latinis agreftis Si erraticuy Cucumis etiam appellatur: Officinis
j , ncumer^afininus. Suntqui Cucumeremanguinum vocent. SunttameninterfatiuosSi
I ortenfes vulgb habitos Cucumeres oblongi ac recurui,quosAnguinos cognominant.Italis
Co-
I I
II
SB i n
Rl til