ÎM
i l
i l
in receptaculis femine fubnigricante : radix dura aclignofafibrasdemittic.
Huius vna reperitur fpecies nonnullis foliis, vel totis, vel partira albida : item & alia,
cuius foliorum pediculi ac nerui, turn & recens enatafaliolarubent.
Minor Saluiafruticofa quoque ftirpseft,alas in lâtitudinem expandens, priori fîmilis,
fed minor : caules huius teneriores font : folia oblonga, minora, anguftiora, fed non minus
feabra ; quibus, parte qua pediculo infilhmt, duo hinc inde foliola exigua adnalcuntur,
pinnarumaut auricularum quadam fimilitudine : flores fpicati, veluti fuperioris cærulei:
radix quoque lignofa. Cum grauitatequadam, fed minime molefta, odorata vt raqueeft,
fed præftat quæ minor.
Locis afperis Sc incultis nonnullis fpontè nalcitur : 5c minor in campeftribus Hilpaniï,in
Maffilienli agro, in compluribus Italiæ prouinciis : in Creta quoque infula gignitur; vbi
fubinde quædam cauliculorum pars, præfercim inter genicula media, in tantam crâlEtudi-
nem extuberat, vt Gallarum magnitudinem Sc fi militudinem aifequatur. Çuiufmodi Sal-
uiam memini mihi olim ab excellentiff. viro Iacobo Antonio Cortufo miflam.
Maior Saluia fubinde locis alperis Sc ruderatis in Germ ania reperitur.
Vtraque autem ad hortos a Belgis transfertur, fed minor frequentiùs.
Florent Saluiç Iunio ac Iulio,vel enam feriiis.Mattio comodè transferütur ac plantant®.
Saluia Græcis eAeïJo'cpaxoç: a nonnullis èAayóCotrxov, Sc u<çayvbv ■ Oflicinæ vnà cum Italis ac
Hifcanis Latinam Saluiæ appellationem retinent: Germani ©alfrep: GalliSauge: Belgx
nie dicunt. Inter nothas vero appellationes Sc hæc nomina occurnmt,Ki8a/u, J
Excalfacit autem Saluia euidénter, 8c non minus reficcat : ad tertium vtriulque qualité-
tis ordinem pertinet, aut lècundum intenlum : adftiiclionis quoque non exiguum obtinet.
Foliorum ramulorumque Saluiæ decoffum vrinas mouet: menfes item 8c foetus extra- I
hit, auftore Diofcoride. Sed fanior Aëtij fententia, qui hanc menfes compefcere, Sc conce-
ptum retinere memoriæ prodidit. Xradunt, inquit, quidam fuffltam Saluiam menfes i®'
moderatefluentes, 8C omnino muliebreprofluuiumcompelcere. Agrippa Sactam herbaal,
voCauit,quam prægnantes mulieres,fi fluidæ laxæque fuerint, vtiliflime comedunrVconé
netenimconceptum,vitalemq;reddit:aefifuccihuiusheminam cum modico falequar-.,
to à lecubitu die mulier potauetit, deinde viro milceatur, proculdubiô concipiet. H*c ‘^e'
W
1 1
inprimis Saluiacapitiac cerebro efttfenfumn ac memoriæ vimintendit, rier-
[ ujürçb^lf. humoreque refolutos fanitimpeftimic tremores tollit. naribus indita pi ni ira m t
f ^mtécîïcït. Cqmtnendatur vero Sc fanguinem exfpuentibus, tum Sc aduerfus tulïim la- -
■piîlÂae"dolores j Scj^fogencum morfus.
— AuSiatur vero & Paflinacæ Marinæ i&ibus ;vt Diofcorides fcribic,capillos dénigrât,
fananiis vulneribus apta eft, fanguinem filht, virulenta vlcera purgat, Sc pudendorum
|,iurrtus,fohorum ramuloruniquedeçodum ex vino fedat, fi eo abluantür.
De Saluia agrtfii, pue Sfhacele. C ap. x x i i i.
SaluiaagreftisfiueSphaceliK. A g r b S T 1 s quæ Saluia appellatur,-caulicu-
XJclos erigit quadrangulos, nonnihiliùrfutos,
circa quos folia Saluiæ quidem æmula, fed bre-
uiora,latiora,mollioraque: flofeuli è caüliculi
Sc adnatorum ramulorum vno erumpunt latere
hiantes, ac falcati, veluti Lamij ,fed minores,
inalbido pallentes. fuccedunt femina in fingulis
periçardiis quaterna nigricantia : radix fibrolà:
ftirps annua eft. Odore minus quant Saluia gra-
ueolet, Sc vinolum quiddam fpirat.
In filuis frequenter reperitur , & iuxta fe-
pimenta Sc agrorüm margines. Solo gaudet ali-
quantulùm macro , non tarnen omnino fterili
aut ficco.
Iunio, Iulio, ac Augufto menfibus cum flore
ac femine vigetj Sc tune quidem colligenda ac re-
ponenda eft.
Recëntior ætas Saluiam appellat agreftem :
nonnulli vero & Ambrofiam, led vera Ambro-
fia ab hac diffèrens eft. Valerius Cordus Scordo-
niam nominat.Ruellius Gallic rura Bofcifaluiam
vocare refèrt,& Polemonium elle iudicat, quod
veritati repugnans eft. Germanis 5Bal5t ©aibtÿî
Brabantis lOilDe^amt.
VideturàutemTheophrafti elfe (rÇalisAqç,cuius
fohum contraiftius, Sc minus quàm Saluiæ iqua-
Iensefle^ait jquale huiuseffe oftendimus. addit
Saluie folium ßup tmgjffiue graueolentiusac fea-
brius eife,quod ica fe habet: Nam'Saluiæ vtriufq;
odor grauior quàm huius , & folium feabritie
P trios veftimentis fimilius. Nec eft quôd minor Saluia pro Sphacelohabeatur, vt quibuf-
; *®,vidçmr-, cum non minus fit icabra quàm ntaiof,&: quàm éadem odoratior.
i., autem &: ficca facilitate Sàlùia agreftis eft, minus tarnen quàm Saluia, in iècundo
IWcireovtriufquequaHtatisordine.confiftens. Commèridaturadxupta,cæû,.aaïulneràta:y ‘
Ipawt & ex alto præcipitacis decoftum eias, vrinas vero étiam prouocat. Sunt qui huius de-
1 ° tuQi lue venerea infeefis non infelidter propinentmam Sc fudorgs moucc,vlcera reficcat, //
; Umsrcs digeritjtumorcfq; difeurit ac refoluit,ii triginta aut quadraginta diebus aflumacur.
De Oruala. C a p. x x i i i i .
I v a l æ fpecies pripr^eiusetenim très aut quatuor numerantur) quæpropriè Orua- ^
*a nuncupatu r, caules promit craflos quadrangulos, duos pedes longos, in nias dluifos:
P ° ia & e radicibus multa, Sc fecundûnt caules ex interuallis bina contra fe pofica, magna,
Rta Vel ampliorà.aliquantulùm afpera.inæqualja, albicantiaque,ac nonnihil vti Sc
^ 8oitfaa: flores forma florum Saluiæ aut Lamij,colore ex dilutocxruleo candicantes,
K, tt<îuos oblonga denticulate vafcula pro filiquis, in quibus fernen nigmm : radices vero i «Z • ' ^ota bcoba grauem fortemque fpirat odorem capùt opplentem, Sc maturaco fe-
■ m«emterit, quod alterofic à fationeanno.
B ,er^ur olicoribusin hortis. Iunio ac Iulio floret.
I "htricutn Officinænuncupant. DiciturScOrualafiueOrualla,Totabona, Sclarea,
• h 1 Scarlea,