O x a l i s m in im a . U p a c h u m r u b e im
Sîtiui Lapathi folia,quse efculenta funt, frigiditatemquidemexiguam,humiditatemvb|
rô maiorem obtinent.acvnàlentorem: vnde & facilèâc citb,quando eduntur, per aluum I
defcendunt. Diofcorides etiamomnium decoâoolere aluum emollm tradit, Quod&|
Horatius annotauit Sermonumlib. a. Satyraquartaficfcribeps:
------- S i d u r a n io r â b i i u r a l u n s ,
iM u g i l u s , & v i l e s p e l l e n t o b f i a n t i a c o u c h a ,
E t L a p a t h i b r e u i s h e r b a .
Breuem autem appellarLapathi herbam , priùs quàm caulis enàtus fuerit decerptam, quo I
tempore efui potiffimùm idonea eft.Editur autem hæc coda , fed minus quàm Beta vdet-|
iam Spinachia fuauis: fuccum veroingenerathumidum, mediocritercraflum, &parunuli-|
menti conferentem. •. - H H . r . ■ „ 1
- Oxylapathiautem folia cumfrigiditatereficcant: feminaverohums,tum &latiui,ac|
priam Oxalidis cum tenuitate quadam fubftantiæ refrigerant,valdè reficcant & adftniigunt.|
Contradyfent.erias,coeliacos affedus, ventriculi exbilefubuerfiones S c faftidia, tum&:M-|
uerfus fcorpionum idus, vt Diofcorides refert, bibuntur. Profunt S c fanguinem fpuentibusl
addita acacia, audore Plinio.' ■ . , I
Oxalis haud dubio réfrigérât, S c potenter reficcat: quia vero acida,etiam lentes liumoresj
incîdit. Huiusfuccus æftiuis menfibus multorum cibariorum vtile condimentum eit,ac|
paiato gramm. Yentriculum æftuantem réfrigérât, appetentiam ciborum excitât, IocinoJ
iis calorem contemperat.obftrudiones eiufdem aperit. Folia decodis ( quorum adüeriuste-|
bres vfus ) vtiliter adduntur. . ■
Similis facilitate Oxalis rotundioris folij eft.quam, vt diximus,Romanam cognommauu|
Nec inferioris facultatis paruula ilia Acetofella eft, quæ etiam magis reficcat- J
R adices Oxylapathi, fatiui Lapathi, S c Oxalidis ex aceto décoda:, S c per fetaceum tran J
mii&,fcabies,impetigines,8i pruritus curant,fi affedis partibus illinantur ; prafertim botyt 1
per decodionem nïgrefadp, autoleo exLauri baceis,&: Zinziberis nonnihilo additis.Dio J
corides hoc&crudas radices poife refert: S c earufn ex vino decodum dentium auriumq. 1
dolores mulcere,fi eo os colluatur. Decodum autem harum etiam feabies ac pruritusco *
tione mitigat ; quod S c balneo radices pratftant. Feruntur verb eædem ex vino decoetePJ
tione regio morbo mederi , S c corporis colorememendare: ex aceto codas lieni impofitas
prodefle:cum vino verb ftrumas ac parotidas. difeutere; quod & vinculo collo appenfas
prsftare quidam nugantur: in peffo muliebres fluxiones trita: S c appofitte fiftunt.
Hydrblapathi autem radix aluum fumptamouere fertur: quod tamen nobis compel
turn aifirmare nequimus. - ‘
D e T o ta bona. .AP. XXVI.
T o t a b o n a .
ill
æOTA bonarecentioribusdida, Lapathi
abiifdem generibusannumeratur. Caules
hæc edit complures eraflos, foliofos,pedales, vel
paulb altiores ; cuius ramulis furfum verfus her-
bacei racemofi adherent flofeuli, ac deinde fe-
mina AtripKds.aemula: folia, q u i longis inni-
tuntur pediculis, lata funt S c acuminata, Forma
quodâmmodb foliorumAri,fed Candida,& vel-
^ utitenui farina refperfa : radix crafla in plures
quandoque diuaricatur, colore veluti Oxylapathi
intends lutea.
Incultis locis,ac fiepenumerb ruderatis, fecus
vias, veteres muros, S c agrorum fepimenta frequenter
repericur.
Iunio ac Iulio præcipuè cum flore viget.
Recentiori ætati Tota bona dicitur: Belgis
3tl0oebe/& Xainmeiienti ocqc: Anglis «Jngliffj } f t e c ,
- tutp • Sunt qui fufpicentur p g v ts o E d ^ c tv tu , id eft,
aureum Olus efle: fed Chryfolachanon Atri-
plicem efle diximus, mii quis yelit Plinij iflud
Chryfolachanon effe ,quodm Pineto Laducæ
fimile nafei refert lib.Xxv11. cap.v n i . Germa-
nis 0c£mergcl vocatur,& 0mer Tiemnih/id eft,
Bonus Henricus, à fingulari quadam vtili facul-
tate : veluti S c perniciofam quamdam, Malum Malas
Henricum appellant: quam Conrardus Gefiie^
rusin Quadrupedum hiftoria cap. de Boue his
deferibit verbis:
Prouenitapudnos(inHeluetia)noxia quçdam
herba, a qua non folum ipfi boues abftinent,led
jetiam gramme circumcircà nafeente, licet eodem equi vefcantur. Ruftici quidam apud nos
Malam florem, alij Malum Henricum appellant (Ægolethron efle exiftimo.) Cauliseial-
|bu$, pedalis/olidus, & fubftantia quadam humida mollique infàrâus: flores hirfuti,purpu-
aafeentes, in fpicam congefti, vt inTelhculo canis ferè : feminerotundo inftar Milij ,guftu
|iubaftringente: radice altiffima,nodis quibufdam exafperata,& veluti fquàmata,longiflima,
wiqiiinque vel fex cubitos defcendéte:quamuis rarb integra effodiatur.Recens plane frigid»
numidaque ta&u percipitur. vires vieinas corrumpit S c frigore fuo lædit. Hæc Gefnerus.
Sed vt ad Bonum Henricum flue T otam bonam redeamus,calida S c ficca hçc moderate
wt,&vnà abftergens atqueexpurgans.
folia cum oleribus codaatque efitata, lubricam reddunt aluum : eadem concifa auc '
contufa, recentià vulnera impofita vniunt: fordida verb ac vetera, turn S c eiufmodi vlcexa
Rpurgant, S c vermes,fi qui in ipfis enati fuerine, interimunt.
, 1 unius Chryfolachanum quod in Pineto nafeitur, fanareait neruos'incifos, fi oonfeftim
• Hoc autem fi Tota bona pneftare queat, non abs re, nec temerè nomen fuum
D e O H a lu a , d r f r im ù m d e h o r te n fi.
<;■ C a p . x x v i i.
M A L,V M §enera complura funt : ex quibus fatiua fiue hortenfis vna eft, reliqua: fiL
j ..Ue^res Maluæ funt.
l i rntll,a ^uevh°ttenfis Malua folia ampla S c rotunda promit,in virore albicantia, afperiori
[ bjtosai0ratluam filueftris : caulem fiue Icapum reefum, fimplicem,quatuor aut qumque cu-
Oon rarb altjorem, cui præter inferior» folia flores è pediculis breuibus adiuerent,mal
l a iores