lil. Haardfleden, afgeraden hebben. Immers zy
xn.1* bevatten dikwilsnog dien fchadelyken Damp,
swk°FD" we^ in de Mynen by wylen zo verflikkende
Suenkoien'^i en de Kaars of Lamp doet uitgaan. Evenwel
komt in de Veen-Turven of derzelver
Kolen, ook een niet minder nadeelige Damp
voor, gelyk ik opgemerkt heb ( ? ) : des het
niet te verwonderen is , dat de Steenkolen
hedendaags veelal zonder hinder gebruikt
worden , inzonderheid op plaatfen daar men
geen overvloed van andere Brandflof heeft;
gelyk in Engeland en eenige deelen van
Duitfchland. Anders is het branden van Hout,
inzonderheid van Eiken en Harftige Boomen,
gelyk in de Noordelyke Landen en in Vrank-
ryk doorgaans gefchiedt, veel beter voor de
Gezondheid. Want, onder ’t branden, komt
daar een fyn Zuur uit voort, 't welk het
noodige Voedzel ter Ademhaalinge, thans
Phlogifton genaamd , aan de Lugt verfcbaft.
Ook heeft men opgemerkt, dat in Londen ,
de grootfle Stad, ver u it, van Europa,
daar men naauwlyks iets dan Steenkolen
ftookt; veel meer Menfchen aan Borstkwaalén
en Longe-Teeringen derven, dan elders,
Nutt;_ Oneindig , niettemin , is de nuttigheid en
gebruik, dienst, welke men van de Steenkolen in Europa
heeft. Zy kunnen zo wel als Turf, ja
on-
, O) In 't 111. Deels U. Stuk, bladz. 675.
B ï t o m i n e ü z c S t o f f e n . 2 6 7
pnder dezelve, in Sterk * Water Branderyën, aFDeel,
Jenever - Stookeryën, Zeepziederyën, Zout h00ïdj
keeten, Vitriool-, Aluin - Fabrieken, Verweryën BTÜ5t.
en wat dies meer is , gebruikt worden, mids StmUm
men of Yzeren Ketels en Pannen hebbe, of
de Koperen van onderen met Yzeren Plaaten
befchutte voor den invreetenden Damp. Tot
Glas-Ovens, tot het rooften der Metaalen
of fmelten derzelven , tot Yzerfmeederyen ,
het Kalkbranden en in Steen - Ovens , ja in
alle Werk, waar coe een flerke Hitteen Gloed
vereifchtwordt, zyn zy dikwils onontbeerlyk.
Immers de noodzaake doet, in verfcheidc Land-
flreeken, het Gruis der Steenkolen , of den
a f v a l derzelven, Afgang genaamd, zorgvuldig
opzoeken, en met Kley of Leem famenknee-
den tot een foort van Klonten, Brooden of
Turven , welken het Gemeene Volk, zo in
Vrankryk als in Engeland, gretig brandt.
Dat de Afch der Steenkolen niet minder De Asch
dienflig zy , dan de Turf-Asfche, tot bemes-enz*
ting van fommige Landen, is zeer geloofbaar.
Wanneer dezelve ligtvloeijend is, dan kan zy
zeer bëkwaamelyk tot zwart Glas , doch
zwaarvloeijend zynde tot Vormen gebruikt
worden in de Perfelein-Fabrieken. Zy geeft
een vast verbindend en het Water kragtig
tegenflaand Sement, wanneer men één deel
daar van vermengt met vyf deelen van het
gewoone mengzel van Kalk en Zand* Men
krygt
m m
Iftl