il
;; t' 'l'I li'
N A T U U R
s de levendige Fonteinen , ja le-
' JVaterbeekm hoedanig , en hoe
groot eene weldaad varr den Alderbeften
G O D dezelve zyn, kunnen voornamentlyk
wy Zwitzers getuygen, ruyrne bezitrersvan
10 eenen grooten fchat; maar ook de inwoondersvan
dieLandfchappen, aandewclk
e deze Fonteinen oncbreeken, noch andere
Watcren vergund zyn, alsofRegenwater,
gelyk de Nederlanders, of Rivierwater, gelyk
de bewoonders van het Neder-t'gypre,
alwaar ook de ifraeliten geduurende eenige
eeuwen leefden, alleen met het Nyl-water,
het welk dikmalen verrot, vergenoegd. Deze
weldaad van levendig Water moet voornamentlyk
hoog gewaardeert worden in die
wärmere Ajiati\che Luchtftreken, hoedanig
ook die van Taleßitia is, zo datbuytentwy^
fei de ifraeliten in de Woettyne van j^rabie
van bitte en dorlt vermoeidgewatertandhebben
naar die van G O D beloofde IVaterbeekeJi,
Font einen en Dieptenuytberftende uyt de
Daten en Bergen. Alwaar wy door Ihebomoth
gevoegelyk verilaan die onderaardfche
W'atervergaderplaatzen, uyt dewelke de Fonteinen,
Beeken, en gehele Hivieren voortvlieten.
Dewelke inderdaad geen uytwerkzel
zyn van eenig toevallig voorval, maar eene
weldaad van den Alderopperilen GOD,
dewelke de viaterbeken neigd^ wef^/uaarts by
lüdy Spreuk. XXI. i.
Doch echter zuüen die Landfehappen voortrefFelyker
zyn dan andere, dewelke nler alleen
bewaterd worden door waterbeken ,
maar ook overvloeijen in alle zoorten van
Vruchten en wcl van de alderfmakelykile j
alwaar de Akkers bezaaid zyn met vet koorn,
de Wynttokken met Druyvetroi len, de Beemden
met Boomen.
Dus zyn onder de Zwitzerfche Valleyen
het Valtellynfche en het Vatlejynfche de
vruchtbaarilen. In ons 'Paleftine is vers 8,
7arwe en Garß, IVyvßoiken, ende Vygeboomen
, ende Granaat appelen, Oly van Olyven,
en Honing.
Van Tarier, Chittah, overvloeid zo zcer
Kanaans veite Landgrond, dat het by uytnemeniheid
genaamt word vers 8. Een Und
van Tarwe. Salomon gaf jaarlvks aan Hiram
1. Kon. V. 11. 7wtniig duyzend Cor tarwe
tot fpys van zyn hnys, en fjuintig Cor gefhoten
olie. En zo veel beloofd hyaan de Boomfnoeijers
cn Houthouwers 2. Krön. II. 1 0 . Kn
hoor toe, wat 'er in het Hof van Salomon alleen
verbruyktis! "De Spyze nu van Salomon
was voor eenen dagh, den ig Cor meelbloeme,
ende feßtg Cor meel. i. Kon. IV. 2 2.
Garß Segnorab, dat ook tot het koorngcwafch
beboord, cn niet alteen den Menfch
Spy/.e verfchaft, maar ook Drank, deeerfte
melding word daar van in de Schrift gemaakt
t x o d . IX. 31. welke plaats nagezicn kan wor«
den.
K U N D E. 51 9
Van de H^ynfìokken van het Heillige Land
zal "ei" doorgaans gelegenbeid om tefprecketi
worden gegeven: gelyk mede van del^ygent
waar van de overvloed in het by?,onder zeer
grootis gewccit by de inwoonders van Gefi^
uezareth vol^ens de geiuygenis van Jo/efus
van de Joodfcìx Oorlogen het III. Boek,
kap. Ik zoude re verre uytweiden» byaldien
ik afdalen zoude tot lof van de aldernutile
vrucht van het Hout, het zy voornugenoeg
de Loffpraak, welke vvy vindenby.<^/èi«(f»f
Z)//«o/f/A.llI.Boek, bi. 7 S .
By aldien temant veel Qottdt in tyn Huys
heifì opgeßooten,
En wein ige Fygen, en tivee ofdrie Men^
fchen y
Zo zal by ondervtnden hoe veel 'Waardt^
ger de k'ygett zyn bovea het Goud,
De Granaat-appel, jRimmcn, wanr van ook
melding gemaakt word onder de Veriìerfelerl
der kleederen van den Hogcnpriefter Kxod.
XXVIII. 3 3 , 34. of dewelke aan acht voor*
name Steeden van het Heiilige Land de namen
heeft gegeven , is de vrucht van een
Boom, weikers bloem, naar de bcfchryving
van Tournefort roosverwig is. beüaande na«
mentlyk uyt zeer vele pitten in het rond gelegen
beftaande, welker KelK naar eeneklofc
gelykt in vele deelen gekloven, eindigende
in eene ronde vrucht , gekroond , inverfcheiden
huisjes afgedeelt, vruchtbaar in korrels
voi zap, gehegt aan de kortl, met de alder«
dunlle vezeltjes onder fcheiden, en opgev.wollen
van zaad , meeftcn tyds langwerpig rond.
Welke kenmerken men zien kan opdenrand
van het [Printblad C C C X X X. De boom
zelve A. door dünne hoekachtige takkenwyt
uytgeürekt, en met eenige ilyvednornengewapcnd
heefc een rosachtige baft; bladenvan
den Myrtenboom nallrcevende, niec wel 7.0
puntig,uyt dengroenen, naar een weinigroodheidzwemende,
zwaar van reuk.
Van Olyfboomen is het Land Kana-in
zeer vruchtbaar geweeil, het welk hier met
nadruk genaamt word Eretz zeüm fernen ,
een land van olyryke Olyfboomen, dat is, van
aldervruchrbaarÜeOlyiboomen.Deut.XXVIlI.
40. Olyfboomen zult gy hebben m alle uwe
landpalen. Gelyk hcdcndaags Itahe, Spanje,
Vrankryk overvloeijen in Olyiboomen, en de
inkomüe van Olie kan daar uyt worden afgenomen,
dat Salomon aan den Koning tìiram
heeft gegeven twintig duyzend Bath olie 2.
Kron.il. I-.
Volgd Honings en die wel niet zozeergekomen
van de Byen, als wel van de Gfoeibare
zaken. Want door eene aigemeenebetekenÜfe,
het welk Rabbi Salomon aanmerkc
over Levit II. ir. betekend het Hebrecuwfche
woord alle zoetigheid van eene vrucht,
T t t t c gelyl i