I l i
588 G E E S T
door het íliiftaan der Zonne en des PJaneet-
H e m e l s d e T y d r e k e n i n g , alshetware, word
afgebrooken, cn gebracht word toc gevaar
van hiire zekerheid, en 00k zeifs hier door
d e vvaarheid van het zelfde Opitel tot vcrdachtheid
van kwade trouwe, nicts denkenke
, d:U deze pyl niec r^\r\ácxÁtTtolomcifieu,
dan de Kopernikarten trefe. Doch dat deze
vreeze eidel is, zal uyt het volgendeblyken-
Velgens den geu-ooncn loop der NiUimrc
word een dag v¡in24.uuren, ofclagcnnacht,
t e zamen gevoegd uyt ecne dubbcle bevveeging
van hei Aardryk, namentlykeenedagelykiche
, in welke het zelve om de Aspunt
Word gedraaid, en eenejaarlykfc.he, waarin
het zelve vcortgerolt word in haar omtrent
Op dezen tweedaagfchen dag nuvandc
wonderdadige verlenging zeggcn de Köpernikancn
dat de omvventeling geinaakt heeft
d jneer l len dag, den anderen de vnorcrekking.
Dat de eerlle is zamcngellelt uyt deze twee
beweglngen. dac in dekatilededagclyklche
omwenteling heeft IHI gehoudcn , niet afgebroken
zynde de jaarlykfche beweeging . of
d e voortcrekking in het üpoor- Dit zal blyken
uytdeSchetsvanhet onderhanden zynde
Printbiad. Derhalven is de Aarde geweeitop
den avond van denvolgenden dag, op welke
zy wcderom heeft begonnen om haar eigen afpunt
gedraaid te worden, op het zelve punt van
haarjaarIyksSpoor,of'X'r^/?w/i'», waarinzy
v o l g e n s d e n g e w o o n e n w e g d e r Natuure zouden
geweeil zyn. Dusdaniger wyzebehouwden
zy den jaarlykichen loop van het Aardr
y k , waar van voornamenflyk de Tydrekeningafhangt,
doch des t egcmakke lyke r , om
dat ook volgens de Wetten der Natuure het
Planetifch Lichaam »ccnmaal b ewogen, voorcgaat
bewogen ce w o r d e n , tcn/.yd?n, dat het
van andere te gemoec koomcnde lichamen
word belet. Doch daar was niets , dat de
voorirolling van het Aardryk door de jaarlykfche
wegilreep konde beletten , gewöhn
t e gefchieden in de zeer vloeibare Lucht.
Dezclve reden is het met de andere Dwaalfterren:
deze alle, fchoondeafpimtigebeweging
der Zonne belet zynde , ophiciden e!k
gedraaid te worden rondom hunneafpunten,
zyn echter in hunne jaarlykfche wegrtreepen
vbortgegaan. ja zelfs de geh ele Planet i fc he
oradraaijing vervolgde hären omioop, gelyk
waler in een vat in de rondte bewogen ecnigen
tyd de omdraaijcnde bewegingvervolgr,
fchoon het vat weder llil Ibat. Derhalven
is de Zonne gezien boven den Gezlcht-eindcr
van den avond van den eerlten dag , tot aan
den avond van den tweeden dag, en nochtans
door eene graad in den Zonneweg voortgezet.
Die dingen tot noch toe gezegt tegen de
dryvers der Luchtverhemelingen Peyrerius
en Spinoza t moccen ook gezegt zyn tegen den
E L Y K E
Beroemden Le Clercq de w e l k e , niet minder
dan zy, dit Wonderwerk verzwakt. Hetis^
zegt hy in de Verklaring over deze plaats,
met 'sjaarfc/jynelyli , äat om zo eene geringe
z.aak, hoeianig geiveefl is het verßam van ee-
»Ige Knuaanilen , cn -üjcI liever oj> dien dag,
dan des anderen daags, de dagelykjche beweging
-van het /Jardryk, of zogy liever -j^iU van
de Zonne zoiide afgebroken z)n ge-weeß QOD,
op dat ik zo fpreeke , is niet ge'woon met de
fp^onäerdaden zo verk-^iflend te Z)n , dat hf
de Order der Natuure m zo een aanzienlykgedeelte
van bot Geheel /Ii om eene geringe oor~
zaakzoudeverßooren. Ja degeeifelder Wonderwerken
fchynt te twyifelen aan de waarheid
van de daad, nademaal dezeGefchiedenis
in het ß o e k van Jofua ingevoegd is geweeit
w)-i\\t\. UockdesO^rechteHy een Dichtkundig
Bock, waar in de daden der Ifr^eliten verhaald
zouden worden met eene vergrootende ityl,
of, byaldien gy liever wilt, opzynRomans.
Doch by aldien de zake zelvegebcurd is, zo
neemt hy zyn toevlucht tot de We^romkaaczinge,
dewelke hy ophelderd met het voorbeeld
van Lapland, of eenig ander buytengewoon
LuciitverfchyniTel, gelykendenaareen
By-Zon j o i Hy.Ma an, zoni e ihet zelfde. Daar
zyn andere dingen, dewelke Le Clercq Tpyaig
e n , wederlegging, meer dan d i e , waardiger.
Hy vertoond zieh niet alleen bekommerd
voor Afie, en de ongeraakken aan ditLandgeweß
zullende overkomen, maar ook voor
d e Tegenvoeters, devvelke geen minder ongemak
zouden geleeden hebben van den nacht,
dan de Volkeren van Afie van den dag van
32. ü f t e n minflenzS. uuren. Nietoverwegende
, dat om zieh zelven te wederleggen
hem genoeg waredieleerwyze, dewelkePerikles
gebruykt heeft, die dapper e Schipvoogd,
omtrem de vreeze der Krygslieden, by gelegen
heid een er Zonne-zwyming gevat, en
welke enkel beiban heeft in het zei!, waar
mede hy het gezicht had bedekt: Inderdaad
nicmant znl iets (links vreezen, by aldien de
Lucht eenige dagen na den anderen met wölken
bedekt is, zo dat de Zon zelfnietinhcc
gezicht komt : gelyk niemant, by aldien die
met vollen glanfch geduurende twee geheele
dagen de Weereld verlicht. Ook zaldeminilc
Zorge ons niet aandoen , by aldien GOD
ergens een Wonderwerk zoudeu willen verriciuen,
op wat wyze de zaak, o fhi e r , of eldcrs
zieh zal tocdragcn : in banden van den Almachtigen
zyn oncelbare middelen , overbekwaam
om deSchepzclcntebewaren. Maar
ecne angllvallige bckommernis peril Le
voor de IfiMcliten zelve, welkers Leger
Chi
h y , door de tocht van Gilgal toi aan Gibeon,
en ook door het gevegt met de vyaiiden,
vermoeid ziet, wien hy noodigziet te hebben
yerkwikking van krachten door rufte. endaC
'er noch tyds genoeg wäre ter verdelgiog van
d e
N A T U U R K U Í 4 D E.
de vyanden, zo by aldien eene geruf te doorbrenging
van eenen ofanderendagwarevoor
gegaan geweei t : dac gene beurtverwiszeling
van ruft heef t , is niet langduurig. Doch wy
laten alle deze Zorge, alle bekommernis aan
GOD over, dewelkedehandenvanzyn Volk
dapper heeft gemaakt,en de gemoederen ilrydbaar,
en genoegzame bygevoegde krachten ,
naar zyne oneindige macht tot een wonderwerk
van zo een groot gewicht bygezet. Ook
let hy niet , dat hy met dezelve ^>'1 • waar
raede by tegen ons Wonderwerk ftryd, ook
zynen eigen ftrot kwetih Want deze redeneen
n g van Le Clercq geld, by aldien zy iets geld,
niet min tegen een ßy- zon, als d e wäre Zon.
_ H e t is geoorlootd te twyifelen, ofnieteenige
voetitappen vah dit Wonderwerk in de
ongewyde Gefchiedenis ingedrukt ilaan. Hier
toe zoude kunnen gebracht worden, het welk
Martiuius verhaald in zyne Chineeßbe Ge-
/chied. hetl. Boek i.kap. onder denKeyzer
Tai in het jaar 1357. voor KriftusGeboorte,
dat in China geduurende den tyd van thien
dagen de Zonne niet was onder gegaan, zo
dat een iegelyk vreesde, dat d e Weerel d door
d e al te groote hicte zoude verteerd worden.
H e t zoude kunnen, zegge ik, ten wäre dat
d e Tyd rekenkundige optelling daar tegen
w a s , dewelke het Wonderwerk van Joßa
i t e l d o p het jaar voor KRl öTÜS 1585. niet
33'i7- Want
De Ifraeliten zyn uyt Egipte gegaan ophet
Jaar der Wereld. . . 2^14.
In de Woeftyne hebben zy doorgebracht
Jaren. . . . ^ 40.
InPaleiline
Derhalven valtjofuasZonnellilftand ophet
Jaar der Weereld.
Maar de Geboorte ^
an KRISTUS •
o p hetjaar.
25SS-
4141.
M55.
Derhalven van Jofua 's Zonne ililßand tot
d e Geboorte van KRISTUS zyn doorgefchoocen
J a r en. . . . «iöö.
Z o dac het waarfchynelyker is , dat die Gefchiedenis
der Chineev.en becrekkelyk is tot
den Ondergang van Zodom cn Gomorrha,
om dat daar word bygevoegd , dat 'er doorgaans
groot e branden geblaakt hebben. Zo
ook Oviàiiisìn zyne Herichepp: het II. Boek,
d e I.Fabel, alwaar hyzingdvanFacton.
/¡I het hoogße Land 'Ji/ord door de l^lammen
aangetaß, ende veroorzaakt, van eengefpleeteneynde,
fcheuren, en word dorr e, de .:¿a^pen
het zelve zynde ontnomen , de yee-weiden wor'
den grys , de boom -jaord verzengd met z\ne
groene kroonen , en hit uytgedroopde boornge-
"joafih verßhaftßojfe tot haarefchade. Ikbeklage
noch maar geringe zaken, grooteßeeden
gaan met bare veHingen ten grond, endeBrahden
veranderen tot aßchengehele l^-olkerenmet
htume inwoonders^ de Boßcben brandenmet di
Bergen. En in d e 4 Fabel.
Maar de elendige Vader had zyn aangezichs
door droeve rouwverborgen, en , byaldieii
U'y het Hechts geloven.- zy zeggendat'ereen
gehele dag zonder Zon is doorgebracht. AU
waaroin ook Celfns by Origenes in het Boek
tegen Celfns den Krillenen en joden tegenw
e r p t , dar zy hunlicder Wondervverken en
Gefchiedenis verbalen ontkleed, cnbyeen ge«
fchraapt hebben uyt de Verdichtzelen der
Heidenen. 7)ie dingen dewelke Mozes in het
Boek der Scheppmge verhaald van Sodom en
' n door het ynur
•t de Gefcbiede-
;« de zelve fleen
ngenomen Ond~
Gotnorra, ^i-e'gensl})
vernteld, vergelykt Celßns m
nis van'Phaeton t weder om a.
floatende , wegens de niet in ac.
heid van de tyden van Mozes
fVant dezfy
dewelke van Phaetonverdtchi
•«, fchjnenjondie
ger van leefiyd te zyn dan Ho
lan-
gen tyd na Mozes isgevolgd. Nu valtderZo.
domiten ondergang op het jaar voor KRIST
U S 103 j . en alzo komt het naderopdatder
Chineezena55 7.
Daar is voor handeti éene Twiftrede van
Godfried IVerchati, van Grofsbard uyt
MeiíTen over het flilftaan der Zonne op Jof.
X. 12 , , 14. onder het Voorzitcerfchap
van D. Jí». Georg Abicht, openbaar Hoogleeraar
, te Leipzich gedrukt by Andr. Mart.
Schedius i/ij.in4'".
In de Figuren by dit onder handen zynde
Printblad gevoegd, wordgeftelt
A. De ftant des Aardbodcms ten aanzien
van d e Z o n n e , by voorbeeld van Saturnus
t e n I í . uuren desnachts-
B. Ten 6. uurcn voormiddags van Zondag,
waar in wy onderltellen dat het Wonderwerk
gefchied is.
C. De middags 12. üuren van den Zondag.
D. De 6. uuren daar na van den zelven Dag,
waar op d e Zon gelaft is llil te ftaan.
E. Het Aardryk in den zeivení land 12. uuren
daarna.
F. Het Aardryk in den zelven íland ten6¿
uuren voor Maandag.
G. Het Aardryk in den zelven fíand ten 12.
Uuren op' den Middag van den zelven dag.
H . Het Aardryk in den zelven ftand ó.uuren
daarnavan den zelven dag. waar in hei
begonnen heeft te draaij en ais te vooren.
I. Het Aardryk ten 11.uuren daar na van den
Maandag.
K. Dellantdes Aardrykstenó.uuren voormiddags
van Dingsdag.
L . De llant des Aardryks ten 12. ü u r en des
middags.
De tegengeiielde Gedaante vertoont de_ gewoone
Verfchyningen van het omdraaijend
Aardryk.
L11111 PR I N T -