5 7 8 G E E S T E L Y K E
Die ßhelle weérklank doet de hege miiuren vallen \
Zy barßen van elkaäty
En florten flois ter neér^ tneí horíen, fcheuren, kr alea t
Om dus am Ifrael eeue opening te máken;
Zelf zonder 't mtnfl" gevaar.
De St ad y zo vafi bemnurdy flaat im voor ieder ofent
V Baziiin geluid kon door G O D S kragt de veßen flogent
En ßorten die ter ncér.
6 Jfralieten ! hier ziet gy wee'r V ahermogen
Van Hern, die n geleid; wH dan zyn Naatn verbogen»
En gceft hem eewjaige eer.
Zie d'ingang tot bet land is u nu reets ontßiiten-,
De Inwoonders vlngten, om uw zegen te vergróten;
Zy Uten u het land,
Om daar in vrede met elkanderen te -woneny
fVU u dan dankbaar aan de böge Godbeid thefty
Die u zet in deez' ¡¡and.
HEt alhler voorkomencí Voorbceld van de
belcgerde en veroverde Stad ymróo heefc
de Weercld nimmermeer zyns gelyk gezien,
noch zal -¿ulks ooit meér zien. Wy leezen
alhier niets van den Krygsraad, befluyten van
den Veldheer, nietsvandemanieromdetoegangen
te befpieden, nicts van de gemakkelyke
befchansiing, en aanvat. Daar word geen
overflag ge iroajkc van de noodzake!ykheden
toc de belegering: daar word geen acht op de
plaats gellagen; welke van alledealderzwakl
le is, enhetgemakkelykrteomteveroveren:
Daar worden geneGragrenuytgehook, gene
Loopgraven geopent. Daar word gene aanmerking
gemaakt over de bezetting, of die
t a l r y k i s , of niet? Door het lot worden de
bevelhebbers niet verkoren. die ofindeloopgraven
gaan , of den Srorm zelve moeten beklieren,
cnwerkrtelligmaken? Daar zyn gene
Scorm-rammen , gene Storm-daken , geen
hoop zoldacen van hunnc fchildcn ecnc Schikipads
gedaante over hec hoold makende, of
andere Oorlogs-werkr^gcn. Mcn leeft in
eene Gods-regeering; GÜD, der Heyrfchai
en HKblR-b: bcfchikr, bcÜiert, werkt alle
zaken uyt. Hy beveek derangderllagorde,
hy vakopde verilerkie ikd aan, werpt de
rauuren ter neder. De aanval gefchied mct
het enkel geklank der ßazuynen eneengroot
geroep van het Volk. Ziedaar hetbeveldes
HEERF.N! versj. Gy dan alle die krygslieden
z.yt^ zult rondommn de fiadgaan^ defladomtn.
gitide eenn/aal: alzoo zult gy dorn zet d^gmlang.
Ende vs 4. Zeven l^riejUis ztillen zevenRamsbazuyuen
dragen voor de /irke, ende gy zult op
den zevenfien da^^ de Siad zevenmaal ommegaan:
ende de -'Hrtcßers ziillen met bazuymblazen. Zie
daar de belüfte vers 5. Ende'i zal gefihiedeti,
ahmen langzaam met den ramshootn blaajl, als
gylieden het geluyt der bazuyne hoort-, zoo zaiä
bet yolk jnychen met een groot gejuych, da» zal
de Stadsmutir onder ztch vallent ende het volk
zal der inkltmmen , een ygelyk tegen over hm.
A l l e d e z e dingen zyn, zo als dezelve geboden
waren, ook zo werkftellig gemaakt. En
zal de verhalens waardige valüorting van Jericho'smuuren
de T e x t zyn van de tegenwoordige
Verhandeling.
Van dit Verbaazend Verfchynzel oordeelen
alle niet het zelve. De Kaldeeuwjche Vytbrctder,
Vatablus, Pagninus, heihoekBerach,
R.Kmchiy R.Jon Ben üziel. Lud. Lavaterus,
Spavgenberg, Magaltanus, Emavuel Saa, Lud. dt
lata, GtnliEßtvs, Cajetams, anderen willen,
dal de muuren niet zyn omgevallen, maar in
de Aarde ingeilokt, zo datvandezelveniets,
volgens anderen weynigbovenheeftuytgeftoken.
Alwaarom yirwi Miw/aBKidenDorfpronkelyken
Text dus overzet : De mtm derftad is
gevaUen, en is onder zieh tngeßukt. DeRedenen,
op dewelke deze omfchryving lleund, zvnde
volgende. i. Dat de Val, of nederÜorting
niet overeenkomt mct muuren van dezelve
dikte cn hoogte. 2. Dat aizo de toefland tot
de Stad voor alle en een iegelyken zoude hebben
open geltaan, voor elk op zyneplaats, andersfins
moeijelyk zullende zyndoordebrok.
kcn van dczonder orderncdergevallene muuren.
3- Dat de inzwelging een grooter wonderwerk
zoudcgeweellzyn, en handtaflelyk,
voor allen. Doch deze ßevvysredenen voor
de inzwelging, of redeneringen zyn van zulken
gewicht niet, alszy welvermeenen. Van
de gelyke en dikte en hoogte blykt ons een.
eenemaal nicts: dezelve Goddelyke kracht
heeft de zydelingfche nedcitorting kunnen
uytvverken, welke de inzwelging in de ingewanden
der aarde. By aldien deze hadde
gcbeurd gewccll, zoude buyten twyffeJinde
H. Bladeren zyn overgolevert geweel l , gelyk
geweeil is die der Korachiten, die wederfpannig
waren Num. XVI . j f . 32. De ffraeliten
moell allccnlyk eenen weg tot de flad
geopend werden. Den Krygsknecht is ter
verovering genoeg eene opening een weinig
wydjde hedendaagfchen nocmen het ceneßrei,
welke hy niet zonder arbeid beklimt längs de
rouwe brokken van üeenen enaarde. Doch
alliier
N A
T U U R K U N D E. 57 9
alhier word eene opening niet van eene, of
weinige roeden gemaakt: zy omringt de gehele
Stad: alle de hinderpalen zyn uyt den weg
geruymt: zo dat geen een Ifraeliet het voor
werk gereekend heeft, op bevel van GOD
en vAnJoßta, noch het moeitegerekend heeft
over de puynhoopen van de om verre geitorte
muuren de ftad aan te vallen, te bekiimmen,
te overweldigen. tn daar word gevraagd,
of niet de nederllorting zelve van de
muuren naar buyien , dat waarfchynlyk is,
den toegang gemakkelyker heeft gemaakt,
dan de inzwelging? Namenlykgefteldzynde.
dat Jericho niet alleenlyk met eene Muur,
maar ook met eene Gragi is omringd geweeft,
het welk de gezonde Reden leeraarde; want
deze hadden kunnen van de nedergeflorte
muuren zeh/e gevuld zyn geworden, en deze
zelve in plaats zyn van Rondels takken, Fachines,
en van andere dingen, met welke de
Hedendaagfche de Gragcen te vullen gewoon
zyn.
• By aldien wy Maßushooren, IßdorusCla^
Tins , Mich. IValther , Lodew. Tena , Calovins,
^lißorfius, zo zyn alle de muuren in
den geheelen omtrek van de Stad niet om ver
gevallen, maar voornamemlyk die gene, dewelke
voor het Leger van Ifracl bloot flonden.
Gelegenheid tot deze Redeneering geeft
het Huys van Rahab op den muur gebouwd,
het welk behouwdenisgebleeven. Doch ook
dit gevoelen ftaat op genen vaften voet. Men
kan vragen en twy&Ien , of het zo even gemelde
Huys boven op den muur zelve is gebouwd
geweeft, zo dat de muur daar van een
gedeelte gemaakt heeft, devenfters door den
muur zelf doorkomende? dan, ofnietliever
dat Huys by den muur geílaan heeft, eene
wydte tulTchen het zelve en den muur overgelaten
zynde, de toegang zelf ook voor Rahab
openftaande aan den omloop van den
Muur, in welken zinzywaarlykopeningen in
den Muur zelfheeft kunnen hebben ? By aldien
heteerfte, zoude noodzakelyk hebben moeten
volgen dat de val der Muuren wasdenederftorting
van hec Huys zelve. Derhalven
is de andere gelegcndheid van plaats, welke
wy getoond hebben, waarfchynclyker.l Ook '
is 'er geen twyffel, of Jericho isrondomom- '
ringd geweeft door het vyandiyk Heirle^er,:
Kukloothenta volgens de uytfpraak van Paulus
Heb. XI. 30. Gemakkelyk zal het die on- !
dertekenen, die een zeer talryk LcgCr beg
r y p t , en een order meér gelykende n.inr .
eene zegenpralende omdragt, dan ten ftryde j
Oaande ölag ordening. Dus hebben het de
L X X . ook begieepen, kai epeßn to teichos ktik
loo. En z o kon de ook het volk in deßadofklimfnen,
elk op zyne -plaats, eenen algemener
aanval gedaan zynde op alle de hocken var
den omtrek. Dus word Rahabs Huys behouden:
cn die ßharlaken-draat aan de ven-
f veci eér een fnoer van Icharkonde
n laken-d cdergelaten worden of
buy.ten den muur of i lyt de wanden van
H u y s , voornamemlyk by aldien dat
hooger mochte geweeft zyn, dan de Muur
zelve.
Deze dingen, dewelke tot noch toe zyn
g e z e g t , zyn van een andere plaats. Myn
werk is voornamentlyk daar op uyt die twyf -
fel te ontftrikkcn, of denedcrftorcingvan/erichoos
muuren aan het geluyt der Bazuynen,
en het gejuych des Volks , alsaannatuurelyke
oorzaken moeten toegefchreeven worden ?
het welk na Levi ¿if«C<??yö«en andereJoodfche
Leeraars ftellen. Mannen van groot gezach
en wegens Godsvrucht beroemd. /lugufiinus,
Hieronymus^ Ambroßus^ Ürigenesy
I(\dorui Hifpalenßs , Mricbonius, Lortnus^
Tellicanus , alle tot Jofua, namentlyk deze
uy tiegging daar zynde by gevoegd, dat GOD
door dit geluyt zoude uytgevoert hebben zyne
alderrechtvaardigfte oordeelen over Jeric
h o , als eene werktuygige oorzaak. Gelyk
het waarlyk een iegelyk bekend is, dat het
geluyd eenebeevendebeweegingis, dewelke
doet beven, alfchoon klein, zelfs de alderhardfte
lichamen, en dealdergrootftegevaartens.
Ook is 'er geen twyffel aan , of de
Muuren moeften nedergeftort hebben , de
voegen los gemaakt zynde, door het geluyt,
nademaal deszelfs gedreun overtrofFen heefc
het verband der deelen, de muuren tezamen
verbindende, ßekend is het Voorbeeld van
Nikiaas Fetter, een Amfterdamfch Wynkoper,
diealleen door het geluyd van een voortgebrachc
woord allerley glazen heeft gebroken
, en aan den zeer verwaarden Morhoff
gelegenheid heeft gegeven om te fchryven
Hyaloclaßen, of van eenglaazekelk door zeker
geluyt van een menßcheßemgebrooken, uytgekomcn
te Kiel in Holftein in 'tjaar 1683.
Hier toe dienen de dingen, deweike Merheeft
bladz. 1710. hWtswatrechtßandiglyk
word verhtven, of <yp eene andere wyze,
heeft eene zekere [panning, welke by aldien
gy die overwind of evenaart, gy zultfchudden.
iVie 'weet derhaive» , of niet alle dte klanken
en (ienmen tets der de hebben mtge'jaerkt, het
welk met dì
inpar lg geluyt of een
oüaaf heeft in acht ge¡
meni y er beeide 11, dat
de muuren zyn als e
X uytgefpame /naar ,
dezeelke aangeraakt is
By aldien alle de kkn~
ken der Ifraeliten eem
gelyke U)f/panning ge-
had badäen, of ten rninj,Ifen
in Vüezen gewceß
waren, badäen zy kunn
dezelve ßhuddeny
en meérmalen herbaah
,ynde nederßorten.
lemant wcrpc den
i gen w y zen wysgeeren
tegen de hoogte en dikte der Muuren, deze
beroepen zieh op de gelegenheid van de plaats
en aulooni , in cene valleye , Theo/ihr. Hiß.
7laut. II. B. 8. Kap. en toonen aan, dat hec
geklank, en deszelfs uytwerkinge opplaatszcn
H, • •
! i, •
. L i :
1