i i c l i i i l l í
'•Jin'iil
G E E S T E L Y K E
He WYNSTOK tecld vergif, infkats vm I k f f l y ^ f i i ,
Zo Umt, vm traf tot traf,
Bi tirafook higer, «aar de zonde higerßygem
Tie Bezien verkrygen
Em hdtehh fmaak van wränge bitterbeià,
•t Geen Jacobs zaad kjcbreid,
Kt, het 't gehrmk moet -van die edle vrugten derveni
Hct febynt van roim te ßervcn.
Maar 't is vergeefs geaigt, de ßraf moet z]n zoUaan,
Voor V k-j:aad door ii begaan.
• Ben zuiver naberoum 'kau ßegts die droeßeid kdren,
Val dm den Heer der Heren,
Í Jfrail! tea met, fmeek aan de Almagenheid,
Hat hdre Majeßeit,
En onbepaatde magt n red van ¿¿ze fügen,
En ßraf, die gy moet di-igen,
Za zal die lieve Vrngt •xeir goed zyn ah -voorheen,
Zo kuKt ^v wel te vrecn.
In het hehofde Land, in ruß en bhdfihaf leven,
'D.mr GOb zpt zegen u dan zal of zegen gtven.
Hir.tisbuytcn twyfTel, d.it die geliele Landttreck
, dc-ivcitc door G O O S rechtvaardig
oordeel Jonr iicc Vuur van den Hemel
is omgekeerd geworden, Over gevloeid
h e e f t , geiyk van andere uytnemende vrucht
e n , zo ook van de voor t ref felykf t e wynllokken.
Want eer de HEERE Sodom, ende
Comorra verdorven hadde, was zy als den
hof des HEEREN, alt Eglftenland, alsgj
kernt tot Zoar. Gen: XIII. lo. Maar na dar
droevig Voorva!, weikers droefeindigende
Gefchiedenis men leert Gen. X IX. 14. had het,
getuyge onze T e s t , vergiftige vjyndruyven,
en bittere befjen voortgcbracht. Jofefus get
u y g d z u l k s i n hct IV'. Eoek, 27. Kap. der
Joodfcbe Oorlogen. Men kau ook in de wuchte
» de 'j;edergebören vjordende affchen zien, de-
'^elke vjel eene ver-ire, de eeibarc gehk, hebhende,
masr in de banden van die dczelve af~
plukken in roet en rook en affchrn van ecn Valien.
Fn Tacitiis Hißor. V. Boek, 6. Kap.
Niet ver daar van daan, namentlyk van bet
'Joodfche Me)r, bet fodenl^m opgeefr,
zyn velden, •x-elke zy zeggen eeriydi vruchtbaar
te zyn ge-^eeß, en door groote Steeden
be^üJBOnd, d'.or bhxein fcbeuten ie zju verbratid:
dat de voetßafpen overblyvcn, en bet
aardryk, van gedaante verzengd, de vrncbt
voortbrengendekraebt fehebbc'verloren. l^ant
alles van zelfs opkomende , üf met de band
gezaaid, bet zyhti ydsgezay ze, cfals eene bloetne,
of in ^c-jsootie gedaanle als bet vol::;afßbni
is, ¿0 verdünnt bet zisiart en ledig als
tot ajcLe. Ik ben van gevoelen, dat gehk ik
toeflaan zonde dat eertyds voomame Steeden
door hemelfcb vunr verbratid z,yn , dat hct
Aardryk door de IVaaßemvan het Aleyr befmet
'^ord, dat de bavenverfpreide Incht vjordverdorven,
cn dat daar door de gewafchen van
bet gezaeide en de Herfß veirot, de grond en
de Lucht daar en boven zwaar zjnäe. Ook
redeneert wysgeetlyk de zeer befaamde Gefchichtfchryver
niet kwalyk. Het Aardiyk
bevTucht metSol ferenLym, enZout, waarom
zoude hct aan de Planten , door dezclve
deeltjes bezwangert, het voedzame zap niet
geven.' Byaldien, deondervindinggeluygenis
gevende. ja de alTche getuygende, door
d e bviysjes van de Planten zelfs deeltjes van yzer
opryzen, waarom zoude ook niet opklimden
het bittere lyma cht ige zout , endenfmaak
verdervende en hetgeflel i Wyweeten, dat
d e drnyvenminfmakelykzyn, daar eene Hinkende
aarddamp uytwaaffemt : dat door de
rook de wyn befmet word in die wyngaard
e n , dewelke op eene verhevenerplaat s gelegen
de Steeden voornament lyk tegen het Wetten
hebbcn. By ons t e Zürich xya de ilaaltjes
voorhanden,
T)ruyven in galle gedoopt noemd de Text
en onze Ovcrzelling, de LXX. hebben ßafhulas
choUr/s, by gevolg ook ongezonde,
ja vergiftige druyvcn vanCicuta. {Scbeerling
ofdaUe kervel) by aldienwyÄs/fÄ, Tretnel^
lins en Bnxtorf voorgaande, vertalen door
fcnyn, Cicnta, vawtX^^ii'eyLmCbrißoph.Hd-
•wich Sfecim. Tharmacol Sacr. de Antimonio,
Cicnta enz. te Gryfs'Jialden 170S. ditvvoord
n c e m t , an deplaats Deut: XXIX. l8. dusdanig
overzel. nnd 'werde vielleicht eine l'Vnrtzel
nnter euch, die Schierling nnd IVermntb
trage: welken zelvcn zin hy ook aan andere
plaatzen toccigend Jcrm: IX. i i . XXIII. ly.
Klaagl.lll. i . H0Z. X . 4 . AniosVI. i J .
Dczeverfcheidcne vcrklaringen veränderen
den zin niet, inaar, dat mcfr is, zy komen
vviendelyk over een. Hocdanige de Wynü
o k k e n z y n , zodanigezyndedruyven, hoedanigc
de druyven zyn, zodanig is de wyn,
hoedanig de wyn, zodanig de uytwerking.
l^aii eene kwade Rave een kvjsad Ey. liy aldien
de druyven bittere zyn, zo zy voi galle
zyiii
¡;,1¡f
J i
ti-:
1 ; ;
•¡ii'i N
II.,
I i : ''.y
i
Im :
i,
Ii.. :!•:
J^XUT. cap.
l o s t ' p i i i Büs rr Bliiuocfios
Ii!: