glans betreffen, voltooid. Met het vierde jaar
was het planetarium reeds gangbaar ( 11).
(11) In het jaar 1778 gaf de vroedsman E isinga
eenige zeer naauwkeurige, en den kooplieden en collecteurs
zeer’ dienstige, lijsten in het licht, waarin men de.
imposiriën van allerhande waren en binnenlandsche middelen
op het naauwkeurigst berekend vindt. De schrijver
had de liefhebberij, de dagteekening door de standplaatsen
der voornaamste planeten uit tè drukken , zoo als dezelve
, zeide hij, door mijn thans onder handen zijnde half
gemaakt beweegbaar planetarium aangetoond worden. Dit
boek, waarvan ik nooit iets gehoord had, dan in de
laatstleden maand Maart, viel denkelijk alleen in handen
dergenen, voor wie het geschikt was, en het planetarium
bleef onbekend. De vroedsman werkte in stilte, en voltooide
zijn kunststuk allengskens, zonder eenige vreemde
hulp. Zijne verrigtingen waren mij bijna geheel onbekend,
tot dat ik in Febmarij laatstleden gelegenheid kreeg, om
dezelve te zien. Het werktuig zoude denkelijk al voorlang,
voltooid geweest zijn, ware niet de uitvinder door vele
tusschenkomende omstandigheden merkelijk verhinderd geworden;
dan (in 1776) door zijne aanstelling tot voorstander
der stads armen, wegens het kollekteren der bek-
kengelden; dan (in het einde van 1776) door zijne aanstelling
tot burger-vaandrik dezer stad; dan (in Januarij 1777)
door die tot mederaad in de vroedschap, vervolgens tot
collecteur van den brandewijn en der havenspeciën; dan
eindelijk (in Mei 1778) door die tot mede-armenvoogd
dezer stad; alle welke omstandigheden de snipperuren
vrij wat verminderden, voornamelijk de laatstgemelde aanstelling
tot armenvoogd, welke bediening, in de jaarlük-
sche tweemaandsche administratie, bijna een ledig mensch
vereischt.
Dé wolkammer werd dan beurtelings in
rekenaar, werktuigkundige | teekenaar, uurwerkmaker
enz. hervormd. Alles werd ëerst
wel overdacht, geschetst, geteekend, afgepast,
en vervolgens gemaakt, hetwelk alles
door onzen vroedsman zelven geschiedde, behalve
alleen, dat hij, geen draaibank bezittende,
zijnen vader Q12 ), wien hij over het
vervaardigen van het kunststuk raadpleegde,
verzocht heeft, eenige schijven voor hem te
draaijen, en dat hij vier koperen raderen > volgens
zijn eigen bestek, door eenen uurwerkmaker
heeft laten maken.
(12) Deze is ook een liefhebber der schoone kunsten,
en heeft, den tijd, dien de bezigheden der wolkammen)
hem overlaten, besteed tot het maken van eene draaibank,
op welke de noodige schijven, somtijds van aclit
en twintig duimen middellijn, tot dit kunststuk behoof-
rende, als ook de assen, van negen tot elf voeten lengte-,
voor de rondsels, enz. gedraaid zijn, en ook schroeven,
ovalen en slingerwerk gedraaid kunnen worden; van een
fraai clavecimbaal staartstuk; en is thans bezig met het
voltooijen van een kabinetorgel. In vroeger jaren had
deze man reeds een tweemast galjoötscheepje, van negen
voeten lang, met alle zijne toebehooren, gemaakt. Zijne
liefhebberij valt ook op het vervaardigen van zonnewijzers
, in welke kunst onze vroedsman door en door ervaren
is. Getuige hiervan zij een geschrift in folio, door
hem opgesteld, waarin de zonnewijzers, voor alle mogelijke
gelegenheden berekend en afgeteekend, te Vinden zijn.