opgewekt, om hetzelve te vervaardigen. Hiertoe
werd verkozen een vlak bord, groot
20 duim in middellijn, verbeeldende de eclipn
tica Hetzelve is aan den buitenrand verdeeld
in teekens en graden van den zodiak, en in
maanden en dagen, ons jaar uitmakende. De
wegen der genoemde planeten zijn op hetzelve
van 5 tot 5 graden doorboord, om de bolletjes,
die ap koperen laafjes geplaatst zijn,
te kunnen zetten, waar dezelve behooren
(.voorondersteld zijnde , de plaats, waar dezelve
op zekeren tijd moeten staan, bekend te
zijn); dezelve worden van onderen op het
bord met een schroefje vastgezet. Jupiter en
Saturnus zijn ieder op een stokje geplaatst,
omdar derzejv<?r afstand ver buiten het bord
valt. Onze Aardbol is omringd door eenen
meridiaanx waarin dezelve om zijne aspunten
kan draaijep. Binnen dezen meridiaanring is
een platte ring, verbeeldende den horizont;
op dezen zijn de zestien hoafdstreken van het
kompas geteckend. Op het Aardbolletje zei-?
ve zyn de hoofdcirkels, als de ae qua tor, ecliptica
, keerkringen en poolcirkels, alsmede de
hoofdsteden van ieder keizer- of koningrijk,
en land en zee, door mijnen neef S ipk e E i -
singa netjes afgeteekend, voor zoo veel d§
kleinheid van het bolletje dit toeliet. De
horizont kan, door het losmaken van een
séhroefje, op alle poolshoogten geplaatst worden.
De aspunten der Aarde gaan door den
meridiaanf op het eehe aspunt is ëeh koperen
plaatje geschroefd, waardoor men het bolletje
met de hand kan ronddraaijen; op het andere
aspunt wordt een wijzertje tusscheti een borstje
en een plaatje vast bekneld, en op den
meridiaanring is om de as eene koperen plaat
vastgemaakt, welker buitenrand verdeeld is in
maanden en dagen van ons jaar, binnen dezen
jaarcirkel is nog een cirkel, in a maal 12
uren verdeeld; deze uurcirkel kan in den jaarcirkel
ronddraaijen.
Als men nu dit werktuig gebruiken wil,
plaatst men de planeetbóllen ieder op zijne
plaats op het bord, alsmede onzen Aardbol,
met zijne aspunten paralel met dë lijnen, die
op het bord getrokken zijn* De horizont om
den Aardbol kan men plaatsen, op welke poolshoogte
men verkiest; men draait de verkozene
plaats onder den meridiaan, en zet den uurcirkel
met het middaguur op de maand en den
dag van het jaar, en het wijzertje op 12 uur;
dan ziet men de Zon, de Maan en de planeten,
door het ronddraaijen van de Aarde, open
ondergaan, en in welke streek vap het
kompas dezelve staan, alsmede den tijd, wanneer
dezelve opkomen, door den meridiaan
gaan, en ondergaan, op die poolshoogte en