soortgelijk werktuig, ja een hemels-gestel, dat
in zich bijna alles behelst, wat alle de tot
nu toe bekende, te zamen genomen, aanwijzen,
en bovendien veel meer dingen, die misschien
nog nooit werkstellig gemaakt waren,
en alle zoo veel ik weet, op geen zoogenoemd
planetarium gevonden worden, door
eenen man en uitgedacht, en berekend, en
vervaardigd is geworden, die alleen die kundigheden
in de grondbeginselen der wis- en
sterrekunde bezit7 welke men somtijds bij lief*
hebbers dier wetenschappen aantreft; die nimmer
eenige handleiding tot de beschouwende
o f werkdadige werktuigkunde gehad, van niemand,
hoe genaamd, eenige hulp genoten,
nimmer of planetarium, of beschrijving, of
teekening van planetarium gezien, of boeken,
over deze stof ^handelende, gelezen heeft?
E ise E isinga, thans mederaad in de vroedschap
der stad Franeker, die zich, sedert
eenige jaren, met eene neringrijke fabrijk van
Vriesche sajetten geneert, is. de uitvinder en
maker van een kunststuk, dat de opmerking
van alle liefhebbers der sterre- en werktuigkunde
ten hoogste verdient. Eene groote genegenheid
tot de wiskunde, reeds in zijne
eerste jeugd, gevoelende, besteedde hij, om
daarin eenige vorderingen te maken, alle de
uren, die hij, in zijns vaders huis, aan de
wolkammerij kon onttrekken, en begaf
ten dien einde, ééns in de week, van Dron-
rijp, zijne woonplaats, naar Franeker, om
aldaar van den overledenen Willem Wytzrs,
een burgerman, die in de wiskunde vrij we
ervaren was, eenig onderwijs te halen. Bij
dezen meester heeft de vroedsman E .sinGa de
rekenkunde, de zes eerste en het elfde en
twaalfde boek van E uclides , doorgeloopen,
en iets, doch zeer weinig, van de algebra geleerd.
Vervolgens heeft hij van denzelven
eenige handleiding in de klootsche driehoeksmeting,
de schikking van het hemels-geste ,
het gebruik der astronomische tafelen en het
berekenen der eklipsen ontvangen. Doch hij
heeft dit alles, door zijn eigen vernuft, ver*
der bewerkt, als hebbende nimmer eenige gedrukte
boeken, behalve de sinustafelen en de
astronomische tafelen van van der Molen en
van la Hire, om de wis- of sterrekunde te
leeren, gelezen, maar alleen de gelegenheid
gehad de schriften zijns meesters te gebruiken
en na te schrijven. Deze zijn mij door den
vroedsman geleend, waardoor ik in staat ge-
steld ben, om eenigzins te oordeelen, hoe verre
het onderwijs gegaan zij. De liefhebberij
wakkerde allengskens bij den vroedsman, toen
nog een jongeling zijnde, meer en meer op ,
en hij had veel vermaak in het berekenen der
. ___ ;_ m