in de hoop, dat zoo’n nieuwe varieteit al de Studie en
kosten vrucht zal doen dragen door een verhooging
van de opbrengst. Gelukkig voor de wetenschappelijke
onderzoekers, dat de talrijke proeven, waaronder zoovele
voor de directe suikerpraktijk zonder gevolg zijn, toch
dikwijls voor algemeen-wetenschappelijke vraagstukken
van veel belang blijken te zijn.
Van Pasoeroean ging de reis over Soerabaja en van
hier per express-trein tot Soerakarta. Een kort opont-
houd aldaar gaf bij zoo plotselinge overplaatsing een
diepen indruk van het verschil der Javaansche bevolking
uit het hart van Midden-Java vergelek'en bij de met
Madoereezen sterk vermengde bevolking in het Oosten
en meer nog met de Soendaneezen uit West-Java.
De sombere kleeding en de deemoedige houding geeft
iets gedrukts in deze trieste plaats, en zoo weinig als in
West-Java de bontgekleede en meer luchthartige inlanders
maatschappelijk deernis wekken bij den Europeaan, des
te meer is dat het geval bij den reiziger, die door de
Vorstenlanden trekt. Zij, die het zooveel nobeler achten
een onbeschaafd of half-ontwikkeld volk, in zijn „geluk-
kigen” natuurstaat of in zijn achterlijkheid te laten,
moeten den toestand der bevolking eens opmerken, waar
deze nog voor een deel onder de heerschappij harer
oude vorsten Staat.
Tegelijk voelt men dan te Solo, dat vooral hier veel
van die duisternis is, waaruit K a r t in i en enkele anderen
het Javaansche volk zoo gaarne tot meer licht willen
leiden. En dat zal zeker ook de taak van het meer
verlichte heerschende volk moeten worden en dit zal
zelfs in de heel verre toekomst de eenige weg zijn,
waarlangs, de Javaan aan de hand van den Nederlander
met toegenomen vertrouwen zal blijven wandelen, de
eenige weg, waarlangs hij door Nederland hooger ont-
wikkeling zal leeren bewonderen. Inzonderheid zal de