over. Yder helft boven den Horizon is verdeelt in 90 graden,
van den horizon opwaert, foo dat elck verftreckt een Circkel
Verticael ofte J^uarta altitudinü , die men langs den Horizon
mach ver ftrij eken, vanher zuyden tot het noorden, aen fulcken
graed des horizons als men wil.
Buyten op de Colurus, om des Aerdklootsas, wort geftelt
een uurcirckel, in tweemael 12 uuren verdeelt, alfoodathet
eynde der as komt te ftaen in des felfs middelpunt. Aen de as is
gevoeghteen wijferken ,foogemaeckt, dat, wanneer men den
Aerdkloot op haer as omdrayt, het wijferken dan met fijn uyter-
fte punt op alle deelen desUurcirckels wort omgevoert,en nochtans
, fonder de as te bewegen, op alle plaetfen des uurcirckels
mach geftelt worden.
A en ’t onderfte der Sphazra is eenfehijf, daer de buytenfte
circulen, aen de zuyder Zodiaecx pool ingefoneken, en vervaet
fijn, daer aen is een ronde fpil, ftreckende nederwaert tot door
het verheven voetken, en den roerlijeken bodem. Onder dc
bodem, aen’t eynd van die fpil, is een radeken, dattegelijck
met die fpil en de fphrera drayt. In ’t midden der hollicheyt dés
onroerlijcken bodems is diergelijck een radeken, o p ’t voorfz
kruysvaft. Tuftchen die twee is noch een derde radeken, on-'
der aen de roerlijeke bodem aen een nagel, daer’t om draven
kan, alfoo, datheteerfteaendit middelde, en dit middelde
aen ’t gene midden op ’t kruys daet,met de tanden fiuyten.Wanneer
men dan den roerlijeken bodem op den onroerlijcken omdrayt
van weden na ooden, doet de Aerdkloot tweederley kee-
ren; te weten , fy wort met de roerlijeke bodem eens gevoert
van plaets tot plaets om de Son,nefFens alle de teeckenen aen de
buyten de Zodiaeck, van weden na ooden,over d’eene fijde; en,
in de felve tijt, door wereking der voorfz drie radekens, doet fy
in haer plaets een keer daer tegen, op die voorfz fpil (dreckende
door de roerlijeke bodem, evewijdigh met des Zodiaecx as,) van
ooden na weden,over d’ander fijde. Ofte,om eygentlijck te fpre-
ken, fy wort, door de wereking van die voorfz radekens, als fich
EN A F D E E L ING DER S P H I R I . 19
het voeren om de Son niet aentreckende,gehouden,met haer as
na een felve oirt des hemels gedreckt, even als deleiyvaneen
zeccompasjdie, leggende over ’t dael met de zeyldeen gedreken,
fich nae ’t noorden gedreckt houdt, ’t fy hoe die met haer doos
omgevoert wort.
Aen de kant des roerlijeken bodems,over d’ander fijde van de
Sphxra, is een houte wijfer, die men, in ’t draven der bodem, op
alle dagen des jaers in den Almanach, kan dellen na den eyfeh.
Dat iemanden dit bovengefchreven maeckfel mocht onge-
rijmt fchijnen, als ongelijck en drijdich met hetgeen dat daer af
in de natuer bedaet: Ten eerden,om datter twee Zodiaken fijn,
de eene hebbende de Son,de ander den Aerdkloot,voor middelpunt,
daerder nochtans in ’t.wefen maer een is;Ten tweeden,dat
de Son ftaet buyten de derren-hemel.die wefentlijck daer binnen
is;Ten derden,dat de derren-hemel tegelijck met den Aerdkloot
wort om de Son gevoert,daer die nochtans in ’t wefen diJ,en de
Son in ’t midden der felve flaet: Dien feg ick tot onderrechting:
Op ’t eerfte; dewijl, na de befchrijving van ’t tweede hoolt-
ftuck, de middellijn van des Aerdkloots wegh , ongevoelijck, en
als een punt is,tegen de wijtte van de fterren-hemefen everfulex
fonder onderfcheyt, oft men den Zodiaeck befch -.ijft op de Son,
ofte op den Aerdkloot; Soo moet door ’t gedacht verftacn worden,
defe beyde Zodiaken ( d’een om de Son, d’ander om den
Aerdkloot) foo wijt te fijn buyten de Son; dat ’er ten aenfien van
des Aerdkloots wegh, in defe Sphacra, geèn gevoelijck onderfcheyt
fy, oft fy en fijn een.
O p ,i tweedejaengefien het ons onmogelijck is,eenig lichaem
los fonder lichamelijck fleunfel ,te hangenjgelijck de Son,Aerdkloot,
en ander hemelfche lichamen in ’t wefen doemmoet men,
om fijn meyning uyt te drucken, ander middel daer toe ge-
bruycken. Binnen defe Spharra en kan de Son fonder fleunfel
niet gehangen, noch oock op een fleunfel geftelt worden, oft de
circulen. der Sphreras fouden,daer door belet fijnde,nict konnen
draven. En dewijl op ons geficht geen onderfcheyt aen de Son
C c 2 kan