92 T G E B R V Y C K D E R G L O B E N
Om fulcks te vinden van de fterren in ’t zuyder deel des Hemels
; ftel de zuyder polum nae ’t zuyden 66\ graden boven den
horizon, en dray de kloot, tot dat het beginfel Cancri komt aen
den meridiaen in ’t noorden ; het beginfel Capricorni lal dan weder
ftaen in ’t zuyden, ’t beginfel Arietis in ’t weft, dat van Libra
in ’t ooft, de zuyder polus der Ecliptica onder den meridiaen in
’t Zenith, d’Ecliptiea als vooren oock gemeen met den horizon ,
en alle fterren in ’t zuyder deel des hemels daer boven. Zoo ghy
dan de circkel verticael ( in ’t Zenith vaft lijnde) brengt over
eenige fterre, die fal met het onderfte eynd aen d’Ecliptica too-
nen de lengde der felver fterre, en, daer aen te tellen van onderen
opwaert, de zuyder breedte.
Exempel.
De kloot geftelt als gefêyt, breng den verticael over. de fterre
Sirius in de mondt van de groote H ondt, die lal toonen met het
onderfte eynd xo graden io minuten in Cancer, voor de lengde
der felve fterre, en tellende daer aen, van onderen opwaert, tot
over die fterre, fult vinden 39 graden 30 minuten, voor fijne
zuydelijcke breedte. Doet foo met alle andere.
X X X I V . V o o r s t e l .
Wyt de hooghde der Sonne te vinden fijn Azymuth, en de uure, fa llen
tijden des daeghs.
D E hooghde der Sonne gemeten, en de kloot na de breedte
van uwe plaets geftelt, breng den graed der Sonne aen den
meridiaen, en de wijfer op de 12' uure in ’t zuyden, keer daernae
de kloot ooftwaert is 't voor de middagh, ofte weftwaert is ’t nae
de middagh, tot dat de graed der Son komt aen de verticael, aen
lilleken graed van onderen op te tellen, als u gemeten hooghde;
dewijler falu toonen aen de uurcirckel de uure, en de circkel
verticael aen den horizon de Azymuth der Son op die tijdt.
Exempel.
M E T E EN V A S T E N A E R D K L .O O T . 95
Exempel.
Zy op den 7 Inlii des morgens t’Amfterd'am de hooghde der
Son gemeten 2.2 graden boven den horizon. De Polus aen dc
kloot geftelt 5 3 graden 2 3 minuten verheven, breng den graed
der Son (lijnde op dien dagh den 13 van Canper) aen den meridiaen
, en de wijfer op de x 2' uure; keerdaerna de kloot na dept
ooften, en de circkel verticael herwaert ende derwaert, totdat
de graed der Son komt aen de 22* graed des verticaels van onderenop
te tellen, de globus; lbo vaft houdende, fult vinden tc
gelyck twee dingen; de wijfer toont aen den uurcirckel 6 uuren
28 minuten nae middernacht, voor de tijdt; en de verticael aen
den horizon 99 graden 2 minuten van ’t zuyden na den ooften,
Yoor de Azymuth der Sonne.
X X X V . V O O R S T E L.
Wyt de bekende Azymuth der Sen, hare hooghde, en de uure des
daeghs te vinden.
HEem, voor exempel, dat, op den 26 May des morgens, de
Son gepeylt lijnde ooftzuydooft, dat is graden van het
zuyden na den ooften, men begeert daer uyt te weten hare
hooghde boven den horizon, en de uure. De kloot, Sons graed,
en wijfer geftelt als vooren, breng den graed der Sonne (lijnde
op dié dagh den 5* van Gernini) aen den meridiaen, de wijfer op
de twaelffte uure in ’t zuyden, en de verticael met het onderfte
eynd aen den horizon in ’t ooftzuydooft 22.2 graden van den ooften
na den zuyden. Keer daerna de kloot na den ooften, tot dat
de graed der Son komt aen de verticael; fult dan weder te ge-
lijck vinden twee dingen; te weten, aen de verticael, voorde
hooghde der Son 42 graden 2 3 minuten; en by de wijfer, voor de
tijdt, 8 uuren 5 2 minuten.