98 T G E B R V Y C K D E R G L O B E N
fien van de Son en ftër, men moet fich dan reguleren na ’t gene
gefeyt i s in ’t M e r c k en exempel van ’t 2 6' Voordel.
X L I . V o o r s t e l .
Tallen tijden des jaers, op alle uur en des daeghs, te vinden de
hooghte en Azymuth der Sonne en Sterren.
Dit Voordel is de 37* en 38' Voordellen omgekeert: want,
gelijck door die, uyt de bekende hooghde en Azymuth,de
uure; foo wort door deie, uyt de bekende uure, de hooghte en
Azymuth, gevonden, aldus: willende weten hoe hoogh de Son
t’Amderdam is op den eerden daghMay des voormiddaeghs ten
9 uuren; breng des Sons graed van dien dagh den 1 i enTauri,aen
den meridiaen, den wijfer op de 12' uure, en keer den kloot na
den ooden, tot dat de wijfer toont 9 uurën voor de middagh,
(ofte, om die tijt precifer te meten,laet 45 graden van den Equator,
na leering van ’c 22' Voordel,door den meridiaen loopen)en
del den kloot foo vad; breng daernae den verticael over den
graed der Sonne, die fal den horizon raecken 60 graden 42 minuten
van ’t zuyden nae den ooden voor den Azymuth, en tellende
daer by langs van den horizon opwaert tot aen des Sons
graed, fult vinden 38graden4i minuten, voor de hooghte: Op
gelijeke wijfe doet met de derren.
X L I I. V o o r s t e l .
Tallen tijden te vinden wat uure het is in andere landen.
AEngefien de Son fijn dagelijekfehe loop voldoet rondom
het aerdrijck in 24 uur en * foo is daer uyt openbaer, dat het
by die aen d’ander fijde des aerdrijcx woonen, onder een felve
meridiaen als wy, middernacht is, als ’t by ons middagh is; en ter
contrarie, by haer middagh, als ’t by ons middernacht is. Oock,
dat het by die, die ten halven tuflehen beyden, dat is 90 gram
e t e e n V A S T E N A E R D K L O O T . 99
den in lengde oodwaert van ons woonen, middagh is,als ’t by ons
fes uuren is des morgens; en by die gene, die foo veel weftwaert
woonen, middagh, als iCby ons fes uuren is des avonts.
Om te weten hoe veel veder plaets op Aerdrijck befonder,
van d’onfe in uuren verfcheelt: Breng op d’Aerdkloot uw woon-
plaets aen den meridiaen,en den wijfer aen den uurcirckel op de
twaelffte uure; keer daerna den k loot, tot dat de plaets die ghy
u voorftelt komt aen den meridiaen,de wijfer fal u toonen ’t ver-
fchil des tijts tuflehen foodanige twee plaetfen. O fte , foeck het
verfchil der lengde door het ' f Voorftel, en die graden divideer
door i y, het quotiënt toont als vooren het verfchil des tijts; indien
die plaets is gelegen ooftwaert, de Son komt daer foo veel
vroeger, indien weftwaert, foo veel later aen den meridiaen.
Om op alle befondere uuren te weten hoe laet het is op eeni-
ge plaets die ghy u voorftelt, by exempel: willende weten t’Am*
fterdam des riamiddaghs ten 2 uuren,wat uure het is te Bantam in
’t eylandt lava in Indien; breng Amfterdam aen de n meridiaen,
den wijfer op de 2 uuren na de middagh, en keer den kloot, tot
dat de ftadt Bantam komt aen den meridiaen, de wijfer fal u
toonen 9 uuren 12 minuten nae de middagh,voor de uur dat het
is op die tijdt te Bantam.
Begeerende op de felve tijt te weten,wat uur het is te Lima in
Peru,laet de wijfer ftaen als vooren,breng de ftad Lima aen den
meridiaen, de wijfer fal u toonen 7 uuren y6 minuten des morgens,
voor de uure op die tijdt te Lima.
X L I I I . V o o r s t e l .
Te vinden wat uur het by ons is, als de Son, oft eenige Sterre in an~
dere landen op o f ondergaet, ofte op feeckere hooghde boven den
horizon (laet.
SOeck door de 22e en 24* Voorftellen, op wat uur de Son,
fter, ofte eenigh ander hemelteecken boven den horizon
N 2 rijft >