8 V A N T M A E C K S E L
lijck als een punt, tegen de wijdte van den hemel der vafte fter-
ren ; foo is der vafte fterren-hemel ten minften 20000 mael wijder,
als de circkel van des Aerdkloots wegh; de buytenfte circu-
ien defer Sphsera (af beeldende der vafte fterren-hemel) fouden
oockten minften 20000 mael wijder moeten fijn als des Aerdkloots
wegh in.defe Sphjera:Maer,alfoo die hier ontrent z\ duy-
men wijt is,’de buytenfte circulen (ouden moeten wijt fijn yoooo
diuymen, die maecken 4166 voeten,ofte 347 roeden: Noch;nadien
de Son,tén aenfien van des Aerdkloots weghs wijdte,in de-
fe Sphazra niet foo groot foude mogen fijn als het hooft van
eene der alderkleynfte fpelden, en die noch ten minften 140
mael grooter is als de Aerdkloot,en fes duyfent mael grooter als
de Maert; men magh ’t fich door ’t gedacht inbeelden,maer ’t is
den menfehen onmogelijck na te bootfen.
I I I . H o o f t s t v c k .
Van 4e drievoudige loop des Aerdkloots.
DE Aerdkloot heeft driederley bewegingswee in haer felve,
en een van'plaetstot plaets in haer wegh,: De ecrfte,fijnde
in haer (elve,is de dagelijkfche,in 24 uuten van weften na ooften,
om haer eygen as, macckende dagh en nacht: De tweede, is de
voorfz jaerlijekfehe beweging van haer middelpunt om de Son,
oock van weften na ooften,na vervolgh der teeckenen, tuftchcn
de hemelen van Mars en Vcnus, befchrijvende daer mede den
circkel der 12 tceckenen;daer door ge(chiet,dat de Son (èlfimet
diergelijeke.beweging, fchijnt door de Zodiaeck te gaen, by
exempel: het middelpunt des Aerdkloots komende neftens het
beginfel Capricorni, de Spn (chijnt te fijn in, ’t beginfel Cancri;
voortgaende tot in Aquarius, de Spn fchijnt .voort te gaen tot in
Leo,en foo voort. Defe twee loopen des Aerdkloots,magh men
vergelijcken,by een kloot,die uyt der handt gefchoten, omwentelende
fijn loop voldoet, alleen met dit pndcrfcheyt; dat fulc-
E N A F D E E L Ï N G D E R S P H J R iE, 9
ken kloot in *t loopen rollende een rechte linie, maerdAerd-
kloot,drayende om de Son,een circkel bcfchrijft. Dit nioet daer
by verftaen worden: hoewel het middelpunt des Aerdkloots, in
dejaerlijklche omloop,wort gedragen in ’t vlack van d’Ecliptica,
dat evenwel haer middellijn niet enleyt gemeen met dat felve
vlack, noch haer as winckelreoht daer op verheven ftaet, even-
wijdigh met des Zodiaecx as; maer beyde daer van af gebogen,
in voegen, dat d’Aerdkloot, met haer dagelijckfe loop,daer door
mét haer middellijn, in den hemel den circkel Equinodiael be-
fchrijft. De derde loop, die feer weynigh min als in een jaer volbracht
wort, gefchiet in haer felve, tegen de voorfz loop haers
middelpunts,en vervolgh der teeckenen,op een linie evenwijdig
met des Zodiaecx as,van ooften na weften.Defe twee bewegingen
alfoo malkander feer nae ontmoetende, gebéurt het,dat des
Aerdkloots as, en de middellijn op d’Acrdkloot, hellende tegen
de (uperficie des Zodiaecxbyna gedurigh na een felve oirt des
hemels geftreckt blijven, als offy onbeweeghlijck waren. Maer
om die derde beweeging, door een gelijekenis, te verklaren, die
anders fwaer is om verftaen,ick feg aldus:genomen dat men met
een fchip,hebbende op ’t opperfte van de maft een vlagge,die om
een fpil kan drayen, en daer in (als hier nevens)
gefchildert een Aerdkloot, diens as,
niet recht pp, maer nae d’een fijde gebogen,
evenwijdigh is met des Aerdkloots as,
(oude willen varen in een ronde gracht om
een Slot ofte Schans, met een ftereke zuy-
den windt: ’t is kennelijck dat die vlagge,
niet met het fchip keeren, maer door die
zuyde windt,gedurigh geftreckt fal blij ven
nae het noordehien de gefchilderde as ook
na een felve oirt des hemels^ fulck dat
wanneer ’t felve fchip, voorwaert varende,
en een keer gedaen hebbende, van plaets