S||i T G E B R V Y C K D E R G L O R E N
X X I X . V o o r s t e l .
Van de Azymuth der Sonne, ofte Sterren; en hoe men die vinf ,
GElijck dc meridianen op de Aerdkloot,uy t de eene Pool tot
d’ander, door de graden der middellijn, worden getrocken:
alloo worden de Geweftcirckelen, die men Verticales, ofte, met
een Arabifch woort, Az>ymuth noemt, getrocken uyt het Zenith
tot het Nadir, door de graden van den horizon. Die worden op
de globen vertoont met de circkel Verticael,als die met het een
eyndc in ’t Zenith vaft, met het ander op alle deelen van den
horizon geilek wordt.
De Azymuth van de Son oft eenige fterre,is een deel des ho-
rizons, begrepen tuflchen de meridiaen en foodanigen geweft-
eirckel, die uyt het Zenith, door ’t midden der Son ofte fterre,
ftreckt tot op den horizon: die is tweederley, ooftelijcke ende
weftelijcke : Ooftelijcke, die van de meridiaen, uyt het zuyden,
wort gerekent na den ooften, tot aen den meridiaen in ’t noorden
180 graden: Weftelijcke, die van de meridiaen, uyt het zuyden
, wort gerekent na den weften, tot aen den meridiaen in ’t
noorden, oock 180 graden'.
Om d’Azymuth der Son ofte van eenige fter te vinden, door
den globum,is van noode eerft te weten,oft de uure des daeghs,
ofte de hooghte der Son ofte fterre.
Om die van de Son te vinden, op een voorgeftelde uure, by
exempel, t’Amfterdam, op den z 6m May des voormiddaghs
ten 8 uuren ; De kloot eerft gefteltnae de breedte, breng den
graed der Sonne (“lijnde op dien dagh den ycn Gemini) aen den
meridiaen, de wijfer op de twaelffte' uure, cn keer de kloot nae
den ooften,tot dat de wijfer toont 8 uuren(ofte,door ’t z2e Voor-
ftel, dat 60 graden van d’Equino&iael door de meridiaen loo-
pen) ftel die foo vaft, en breng de verticaelcirckel over de vijfde
graed G emini, belle dan waer die valt op den horizon , fult
vinden
M E T E E N V A S T E N A E R D K L O O T ,
vinden voor de gefochte Azymuth 7P graden 56 minuten, van ’t
zuyden na den ooften.
Om op de félve dagh, ’s avonts te elf uuren, te vinden die van
Vultur,de heldere fter in den Arent; keer de kloot weftwaert,cot
de wijfer toont’s avonts elf uuren, en breng de verticael over
die fterre in ’t ooft, die zal dan op den horizon vallen 8 5 graden
11 minuten van ’t zuyden nae den ooften, voor de begeerde
Azymuth van die fter op die tijdt.
Om d’Azymuth re vinden uyt de bekende hoogte; neem, tot
voorheek, op den 20 Augufti t’Amfterdam de Son des morgens
gemeten te hebben 20 graden boven den horizon; de polus geilek
nae de breedte van Amfterdam,keer des Sons graed van die
dagh(lijnde, door ’t 9' Voorliefden 27 van Leojnae den ooften,
en de felve met de verticael herwaert en derwaert, tot dat dc
20' graed op de verticael, te tellen van onderen opwaert, komt
over die graed der Son; het onderfte des verticaels fal dan ftaen
op den horizon 77 graden 1 6 minuten van ’t zuyden nae den
ooften , voor de Azymuth der Son op die tijd. Op gelijcke wijs
doet met de Herren, aldus: Neem, op de felve breedte, de
fterre in ’t hare van de Leeuw, geheeten Regulus , gemeten te
hebben boven den horizon in ’t weft 2 5- graden; breng die aen
den 2$■ "’ graed op de verticael, van onderen op te tellen, die lal
dan met het onderfte eynd op den horizon raecken 79 graden
47 minuten van ’t zuyden nae k weft; voor de Azymuth van die
fterre op fulcke hooghte.
X X X . V o o r s t e l .
Van de Almucantaraths^ofte circulen der hoogteen hoe men die vint.
DEHooghtcirckels(met een Arabifch woort Almucantarath
genoemt) lijn circkels, door ’t gedacht uyt het Zenith, als
haer middelpunt, befchreven, evenwijdigh van den horizon opwaert
tot a en ’t Zenith, fnijdende de Azymuth circkels alom
L 5 recht