Ïio T G E B R V Y C K DE R G L O B E N
die in ’t deel na den weften, voor de rtiiddagh is , door dién fy dé"
Son hebben van haer na den ooften f v , Dat die in alle plaetfen,
gelegen daer het verlichte en verduyfterde deel des kloots
fcheyden, de Son hebben aen den horizon; die aen de ooftfijde,
van de voorfz linie, door ’t midden des verlichte deels, in ’tpn-
dergaen; die aen de weftfijde in ’t opgaen; V i, Soo verre het
licht der Son dan fchijnt over eene der poolen (,’t welck gefchiet
over de noordpool, als de Son is in de noorder teeckens, en over
de zuydpool, als hy is in de zuyder teeckens) de plaetfen gelegen
binnen een circkel even foo wijt om de pool, daer en gaet
de Son op die tijdt niet onder, en k is daer geftadigh dagh: ter
contrarie, foo veer het licht der Son blijft van d’ander pool, dé
plaetfen binnen foodanigh een circkel om de pool, daer en komt
de Son in die tijdt niet boven den horizon, en k is daer geftadigli
nacht, v u , Soo ghy de kloot foo laet hangen, en de tijdt ver-
beyt, lult allengskens fien in k weften, in wat plaetfen de dagh
aldaer voort en voort fich opdoet, eh daer tegen aen de ooftfijde
, in wat plaetfen het licht vermindert en de duyfterheyt ofte
nacht toeneemt.
LI. V O O R S T E L.
Te vinden op hoe veel ver fcheyden pUetfen, foo op eenderley als
ver fcheyden lengden, de Son even hoogh Jlaet, op een felve tijdt.
BReng, door ’t 48' Voorftel, eenige plaets aen den Meridiaen,
daer de Son in k Zenith ftaet: neèm, tot voorheek, de
voorfz Stadt Suratte in Indien op de noorder breedte van 2.1
graden; hecht daer boven aen de Meridiaen den circkel verti-
cael; foo ghy die dan op den horizon orndraeyt, alle plaetfen komende
dan onder gelijeke graden des vcrticaels, hebben de Son.
op gelijeke hoogde boven den horizon, dóór dién fy die alle hebben
even verre van haer Zenith; by exempel .- alle die leggen aen
fuleken circkel (als de 8oe graed des Vcrticaels in k Ömdrayen befchrijft,
fchrijft , hebben op die tijdt gelijekelijek de Son 80 graden
hoogh; alle die leggen aen fuleken circkel, als de 70' graed
befchrijft, die alle hebben gelijekelijek de Son 70 graden hoogh3
en foo voort van graed tot graed, en alle minder gedeelten des
vcrticaels.
Aengefien dan, dat alle plaetfen, foo in eenderleye als ver-
fcheyde lengden, in foodanigh een circkel ( ’t iy groote ofte kley-
ne, gelegen, die uyt een plaets, daer de Son in ’t Zenith ftaet, als
middelpunt, is befchreven, de Son op een felve tijdt even hoogh
boven den horizon verheven hebben: Soo is daer uyt bekent,
dat op alle breedten ( ’t fy 1 ,1 o, zo, 3 o , meer ofte min graden)
even veel benoorden als bezuyden Suratte, de Son op fuleken
fijt des middaeghs even hoogh ftaet; als op de breedte van zo en
zz; op de breedte van 1 y en iy-, op y en J7;oock op de 10 graden
zuyder breedte, en 54 noorderbreedte; alleen met dat onder-
fcheyt, dat de zuydelijcker plaetfen de Son noordwaert, en de
noordelijeker de Son zuydwaert, van hun Zenith hebben.
Dat de Son even hoogh boven den horizon ftaet op verfchey-
de breedten; foo alleen benoorden ofte bezuyden, als oock te
geljjck benoorden en bezuyden de middellijn, gefchiet niet alleen
des middaghs , de Sonfijndeaen den Meridiaen, maerop
alle befondere uuren en tijden des daeghs.
Exempel.
Begeerende te weten op wat breedte, onder een felve lengde,
de Son op den 5»'" Iunii des voormiddaghs te 9 uuren, dat is
3 uuren voor de middagh , even hoogh ftaet als t’Amfter-
dam: breng Amfterdam aen den Meridiaen, de wijfèr op de 1 af
uure, en keer den kloot na den weften, tot dat de wijfer toont
3 uuren, (ofte, laet, voor 3 uuren, 4^ graden des Equators door
den Meridiaen loopen) tel dan de declinatie der Sonne van die
dagh, z 3 graden, langs de Meridiaen,van de middellijn na ’t noorden,
en maeck daer neffens op de kloot een ftip, die dienen fal in
plaets