X VI I V O ORSTE L.
u yt defchijn der Sonne te vinden fijn declinatie, en plaets in de
Ecliptica.
S Tel de kloot, door het fefte voorftel, den hemel gelijckfor-
migh j en verbey tot op de middagh, dat de Son komt recht
in ’t zuyden, ( ’t wclck daer aen te mercken is , als de kopere me-
ridiaen geen fchaduw ter zyden op de kloot en werpt, maer recht
daer onder valt) fteldan een perpendiculum ofte Sphazrifche
winckelhaeck op den meridiacn, en fchnyf die, ofte opwaert ofte
nederwaert, tot dat de Son geen fchaduw van dat perpendiculum
op den meridiaen en maekt, befie dan aen wat graed van den me-
ridiaen fulck perpendiculum ftaet, benoorden ofte bezuyden den
Equino&iael, die geeft te kennen de declinatie der Sonne. Keer
daerna de kloot, totdat d’Ecliptica komt recht onder fulcken
praed aen den meridiaen, die toont de plaets der Sonne op die
dagh. Dan dit ftaet hier in aen te mercken: van den 22“ Iumi tot
den 2,2,'" December moetmen daer toe nemen de nedergaende
teeckenen, als Cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpius, ende Sagittarius
; en van den 22-'" December tot den 22'" Iünii d’opgaende,
als Capricornus, Aquarius, Pifces, Aries, Taurus, ende Gemini.
XVI I I . V o o r s t e l.
Te vinden in wat geweft, aen den horizon, de Son en Sterren op en
onder gaen.
STel eerft de polus na dc hooghte van de plaets daer ghy fulcks
begeert te weten, daerna, de kloot drayende, breng de graed
der Sonne, van u voorgenomen dagh, in ’t ooft aen den horizon;
die wijft de plaets van de opgang : ofte in ’t weft, de plaets van
d’ondergang. Even alioo doet met de fterrcn.
Exempel
Exempel met de Son.
Op den 25 May begeer ick te weten, aen wat plaets van den
horizon de Son t’Amfterdam op en onder gaet, ftelle daerom de
polus verheven, nae de breedte van die ftadt, y 2 graden 2 3 minuten.
Door het negende Voorftel wort de Son op dien dagh bevonden
in den 4 graed Gcmini, ick breng die graed in ’t ooft aen
den horizon, en bevinde dat die den horizon raeckt 3 6 graden
van ’t ooft na ’t noorden, dat is weynigh noordelijcker als noord-
ooft ten noorden.
Öm te vinden de plaets van den ondergang; ick breng de fel-
ve 4d' graed Gemini weftwaert aen den horizon, en bevinde dat
die de felve fnijdt 3 6 graden van ’t weft nae ’t noorden, dat is,
weynig noordelijcker als noordwêft ten noorden.
Exempel met de ft er ren.
Ick wil weten in wat geweft Rigel, de groote fterrc in de flinc-
ke voet van Orion, t’Amfterdam op én onder gaet : de kloot
geftelt als vooren, ick breng die fter in ’t ooft aen den horizon,
en vinde 14 graden 18 minuten van ’t ooft nae ’t zuyden, dat is ,
tuflchen het ooft ten zuyden en ooftzuydooft. Die keerende nae
’t weft tot aen den horizon, vinde 14 graden 18 minuten van het
weft nae ’t zuyden. *
X I X . V o o r s t e l .
Van verfcheyde giftenften ende Defcenften der Sonne en Sterren, en
hoe men die vindt.
t Ene rften noemt Afcenfïe (opftijgen) der Sonne, fter-
V_X ren, ofte ecnigh ander punt des hemels, is de graed des
Equino&iaels (te tellen van ’t beginfel Arietis af) met welcke die
te gelijck booven den horizon rijft. De dcfcenfie (nederdalen
) is de graed des Equino&iacls, met welcke die te gelijck
I 2 daelt