JOÏ *T G E B R V Y C K D E R G L O B E N
hebt, komt in fulck quartier des hemels, en aen fulcken graeci
des verticaels, als ghy die hebt gemeten; de Wijfer aen de uur-
circkel lal dan toonen, te tellen van de 12* uur in ’t zuyden vervolgens,
wat uur het is.
n , Door de Azymuth: de kloot, Sons graed, en wijfer geftelc
als vooren is gefeyt, en de verticael op u gepeylde Azymuth;
keer den kloot, tot dat des Smk graed komt aen den geteecken-
den kant des verticaels, de wijfer fal dan toonen aen de uur-
circkel, te tellen van de 12' uur in ’t zuyden vervolgens, wat uur
het is na de manier van Italien.
X L V I . V o o r s t e l .
De uuren, die van dén opganck der Sonne gerekent worden, falie»
tijden te vinden.
T E Neurenberg,en fommige andere plaetfen in Duytflandc,
worden de uuren getelt,gelijck eertijds by de Chaldeen en-
de Babyloniers, van de opganck der Sonne, i , 2,3, tot des anderen
daeghs dat de Son weder opgaet, 24 uuren. Tuiïchen het
vinden van defe ende de Italiaenfche uuren, is alleen dit onder-
fcheyt, dat men in plaets van des Sons graed te brengen aen den
horizon in t weft,men brenght die in defen val aen den horizon
in ’t ooft, en doet voort in alle manieren, foo met de Son als
fterren, gelijck in ’t voorgaende Voorftel is gelbyt.
X L V I L V 0 0 r s T e l .
De ongelijcke mren>die men Planeet-uuren noemt,foo van den dagh,
als van den nacht, te vinden.
IN voortijden hebben deIoden,Griecken,en oude Romeynen
ander gebruydk van uuren gehadt als Wy nu ter tijdt. Onfe
uuren, foo wel by dage als by nacht, fijn door ’tgeheele jaer al-
tijdt van eenderley grootte, het gerechte vierentwintighfte deel
van
WW»
van een natuerlijcke dagh , dat 'isj van de eene middagh tot den
anderen: maer hare uuren waren altijt ongelijck; fy deelden den
dagh, ’t fy oft die kort oft lanck was, altijdt, van de opganck tot
denonderganck der Sonne, in 12 uuren ; defgelijcxoockde
nacht,van de onderganck tot de opganck der Sonne. En dewijle
foodanigh een dagh, in alle landen gelegen ter fijden de middellijn,
altijt ongelijck is, lbo tegen fijne voorgaende als volgende
dagh: foo fijn foodanige uuren oock altijdt ongelijck, nae reden
Van d’óngelijckheyt der dagen. Van foodanige uuren leeft men
in deoude hiftorien, oock in de Heylige Schrift by Matthamm
aen ’t 2oe,Iohannem aen ’t 1 ie, en meer andere plaetfen.
Om de groote van lbo een ongelijcke uur op alle voorgeftelde
dagen en nachten des jaers te vinden; Breng den graed der Son,
van fulcken dagh als ghy dat begeert te weten, aen den horizon
in ’t ooft, en fie wat graed des Equinobfciaels daer mede te gei
lijck aen den horizon ftaet, (dat is, wat de fchuynlè afcenfie der
Son op die tijt is) dat behouw in u gedacht; breng daernae des
Sons graed aen den meridiaen, en befie wat graed des Equino-
éfraels als dan aen den horizon in ’t ooft ftaet; ’t verlchil der graden,
tulfchen fulcke twee punten in den Equator, deel door 6,
(om dat van de opganck der Son tot haer komft aen den meridiaen
verloopen effen 6 ongelijcke uuren) ’t gene daer uyt komt
toont hoe veel graden des Equators men tellen moet, ofte door
den meridiaen loopen, voor yder ongelijcke uure op dien dagh.
Exempel.
Ick wil weten de grootte van een ongelijcke uur op den 3oen
Julii,t’Amfterdam:de kloot geftelt nae de breedte van die Sjcadt,
ick breng des Sons graed van die dagh, lijnde den 7eJLeonis,
aen den horizon in ’t ooft,en vinde te gelijck daer mede aen den
horizon 103 graden 3 3 minuten van den Equator; brengende
daerna des Sons graed aen den meridiaen, vinde als dan van den
Equator aen den horizon in ’t ooft 219 graden 2 5 minuten, en
dattèt