4» 'T G E B R V Y C K D E R G L O B E N
Keerden Aerdkloottot dat de bekende lengde 291\ graden,
ran de middellijn komt aen de meridiaen, en ftel die vaft; tel daer
na langs de meridiaen', van de middellijn af nae ’t zuyden , de bekende
breedte 12 graden, fult daer nevens de Stad Lima vinden.
V . V o o r s t e l .
De 1veerheyt tujfchen twee plaetfen op d'Aerdkloot ie vinden.
Z Y tot voorbeelt Amfterdam en Conftantinopolen.
Stelcfeenc voet eens paflers op de Stadt Amfterdam,
d’anderop Conftantinopolen, hef de paflerdan op, breng die
op de middellijn, en befte hoeveel graden tuflehen de voeten
des paflers begrepen ftjn, fult vinden 21 : multipliceer die met
15 , (om dat yder graed begrijpt x 5 Duytfche mijlen,) dat brengt
uyt 3 1 3 Duytfche mijlen, voor de veerheyt dier twee-fteden van
malkandér. Oft foo ghy die voprfz 2.1 graden multipliceert door
20, fult vinden 420 Franfche, ofte door 60,1 260 Italiaenfche of
Engelfchè mijlen.
Anders.
Breng eene der Steden, als Amfterdam, aen de meridiaen, daer
boven hecht de circkel verticael, en breng die over Conftanti-
nopolen, fult tuflehen beyde, aen de verticael, 21 graden vinden,
als voren.
V I . V o o r s t e l .
De Cloben de Werelt gelijekformigh te (lellen.
EErftelijck ftél de Globen op een vlacke tafel, alfoo, dat het
opperfte der.horizontén, ,’t fy hoe ghy die keert ofte wendt,
cvenwijdigh blijven metten waren horizon.
Ten tweeden, ftel de polus foo veel graden boven den horizon
verheven, als de breedte der plaetfe daer ghy fijt, als t’Amfterdam
fterdam de noorderpool 3 2{ graden, om dat die ftadt is gelegen
op de noorder breedte van 3 2f graden.
Ten derden, keer de Globen, tot dat de kopere Meridianen
over een komen, met de linien van zuyden ende noorden aen de
compaflen,onder op de voeten der horizonten,de zuyder polen
geftreckt nae ’t zuyden, de noorder nae ’t noorden j dat gedaen
fijnde, de affen beyder Globen fullen dan ftaen gelyckformigh
de afle des werelts, en alle deelen der horizonten,zuyden,noorden,
ooft,weft,en alle andere geweften, overeenkomen met alle
deelen des waren horizonts.
Ten vierden, brengh de plaetfe daer gy fijt op d’Aerdkloot
( als in defen de ftadt Amfterdam) aen de Meridiaen: u Aerd-
kloot fal ftaen in alles den waren Aerdkloot gelijck, en fult alfoo
konnen fien,hoe en werwaerts alle landen en plaetfen van u
gelegen fijn.
Soo gy den hemelkloot omdraeyt van den ooften na den we*
ften, fult als in ’t wefen fien, hoe, en in wat geweft, aen den horizon,
de hemelfche lichten op en onder gaen,welcke altijdt boven,
en welcke altijdt onder den horizon blijven.
V I I . V o o r s t e l .
T ! vinden hoe alle plaetfen van een voorgejtelde plaets fijn gelegen,
dat men n,oemt Angulus Pofitionis.
r I 'Otvoorbeelt fullen wy nemen de Stadt Amfterdam, en
I foecken in wat geweft Alexandria in Aigypten daer af ver-
fcheyden leyt.
Stel eerft de noorder pool aen d’Aerdkloot (na de breedte van
Amfterdam) verheven van den horizon 32^ graden, en Amfterdam
aen de Meridiaen; hecht daer boven in ’t Zenith de verticael
, en keer die tot over Alexandria, dat foo fijnde, fiet waer
de verticael den horizon roert, fult vinden 61 graden van ’t zuyden
na den ooften, dat is, weynigh ooftelycker als zuydooft ten
G ooften