I I . Van afdeeling met Zonen.
DE oude Aerdrijckbefchrijvers hebben d’Aerdkloot noch
afgedeelt in Zona, Climata, eriParallelen.
Gelijck de hémel door de vier kleyne circulen, Tropicus Can-
cri, Tropicus Capricorni, Circulus Ar Bicus, en Circulus AntarBuus,
gedeelt wort in vijf deelen: alfoo, hebben fy de Aerdkloot, door
gelijcke circulen daer op (onder die in den hemel befchreven,)
in vijf deelen, die fy Zona (dat is riemen ofte banden) noemen,
afaedeelt. De eerfte, tuffchen de twee Tropicos, hebbende de
Middellijn in’t midden; de tweede, tuffchen de Tropicus Cancri
en de Circulus Arclicus; de derde, tuffchen de Tropicus Capricorni
en de Circulus AntarBicus; de vierde, befloten binnen de Circulus
ArBicus om het noorden; de vijfde en laetfte binnen de Circulm
AntarBicus om het zuyden. Drie daer van hebben fy onbewoon-
lijck genoemt; d’eene tuffchen de twee Tropicos, om dat de Son
aldaer (gaende recht over ’t hooft, der gener die daer louden
mogen woönen) fijne radien recht nederwerpende, eenondra-
gelijcke hitte, foo fy meynden, moeft veroorfaecken, eri die daer-
om Zona Torrida dorre ofte verfengde Zona genaemt. De twee,
om het noorden endezuyden, noemden fy Zona frigida kou-
de Zona, om dat aldaer (de Son fijn radren niet tegen, maer langs
de aerde feyndende, en overfiulcks de warmt niet konnende mee-
deelenjde koude geduerigh blijft. De andere twee, foo tuffchen
de Tropicus Cancri en Circulus ArBieus, als tuffchen de Tropicus
Capricorni en Circulus AntarBicus., hebben fy Temper at a getemperde
genoemt, en alleen bewoonbaer geacht. Dan de ervaring
heeft door de verre zeylaedjen der Spangiaerden, Portugefen, Hollanders en andere betoont, dat niet alleen de ZonaTonida
met groote menighte en verfcheyden volcken bewoont is ; oock
overvloet van menigerley dieren en fchoone vruchten voortr
brengt; maer dat oock de koude Zona in veele plaetfen bewoont
worden.
D ’Inwoonders van dê Zonis hebbèn' fy na de verfcheyde fcha-
duwen, die fy op d’aerde maken, 'gedeelt in Perifcios, Heterojcios,
en Amphifcios.
Die in beyde de koude Zona woonen,Perijcii Rondomfchadu- Perifcü.
wige genoemt, om dat hare fchaduwen in 24 uuren in ’t ronde
drayen, wanneer de Son door .fijn dagelijekfehe loop, boven haer
horizonjionder ondergaen omgevoert wort.
Die in de getemperde Zona woonen, hebbenfe genoemt Hete- Hetero-
rojcii Eenzyfchaduwige, om dat haer fchaduwen des middaeghs fiü-
altijdt vallen op een fijde, na een van des wèrehs polen; die in de
noorderfche tuffchen den Tropuum Cancri ende den Circulum
ArBicum nae ’t noorden; die in de zuyderfche tufïchen den Tropi-
cum Capricorni eri de Circulum AntarBicum, nae ’t zuyden.
Die in de verfengde Zona, tuffchen beyde de Tropicos woonen, Amphi-
hebben fy genoemt Amphifcii Tweezylchaduwige, om dat haer f ctu
fchaduwen des middaghs, op vèrfcheyde tijden des jaers, vallen
over twee fijden, foo riae ’t noorden als nae ’t zuyden , door dien
de. Son over wederfijden van haer Zeriith fijn gang heeft: wanneer
hygaet in derioordelijcketeeckens, vallen die nae ’t zuyden
; in de zuydelijcke tceckens, nae ’t noorden.
Na de gclegentheyt van woonplaetfen tegen malkander, hebben
fy die noch onderfcheyden met de namen Periasci, Antasci,
en Antipodes.
Peri&ci,die in een felve paralleel, tegen over malkander, onder Perioed.
een Meridiaen woóneri.
Antceci, die onder een felve halve Meridiaen, d’eene nae ’t zuy- Antceci.
den , d’ander nae ’t noorden , everi verre van de middellijn
woonen.
Antipodes, die recht tegen ons over op d’ander fijde des aerd- Antipo-
kloots woonen, en met hun voeten tegen onfe aengaen. da.
Met onfe Perioed hebben wy gemeen, de faifoenen des jaers,
als Winter, Somer, &c. de getempertheyt des Lochts, aenwaf-
fing en afneming van der dagen en nachten lanekte, en bewoo