éo 'T G E B R V Y C K D E R G L O B E N
dc fterre y de wijfer ofte lootlijn voldoet dan u begeeren.
Ter zee daer men den horizon altijt kan fien, gebruyckt men,
in ’t meten der hooghte van Son ofte Sterren, met groot voordeel,
de graedboogh, aldus: men zet het een eynde van de ftock
aen t ooge, en fchuy vende het kruys af en aen, tot dat het onder-
fte ey nde op ’t geficht komt aen den horizon, en het opperfte
op ’t midden der Sonneofte Sterre'; de teeckcning op de ftock
aen ’t kruys, wijft dan de hooghte.
XI I I . V o o r s t e l .
De hooghte van de Polus te vinden, door Sterren ontrent de rooi.
WAs de Polus een fienlijck punt, men fou de hooghte daer
van, als van Son oft eenige fterre, fimpelijek, met een qua-
drant, aftrolabium, ofte graedboogh, meten; maer alfoo die is
onfienlijck, men moet door ander middel daer toe komen, aldus
: meet door het tinende Voorftel de hooghte van eenige
bekende fterre ontrent de pool, die niet onder gaet, wanneer
die op ’t laeghfte onder de Polus, ofte op ’t hooghfte daer boven
is ; bren» die daernae aen de meridiaen, ofte ónder, oft boven de
pool, nadat u peyling isgefchiet, en tel van die fterre neder-
waert, langs de meridiaen, foo veel graden als u gemeten hooghte
; fulck punt aert de meridiaen, ten eynden die telling, ftel aen
den horizon •, de polus dan aeïi de kloot, fal ftaen even leo veel
van de horizon verheven, als de polus aen den hemel ter plaetie
van uw’ peyling.
I. Exempel.
De fterre geheeten Dubbe, in de rugge van de grooten Beer,
fijnde het noordelijekfte achterwiel des grooten Wagens, neem
ick bemeten te hebben, in ’e noorden, onder de polus op t laeghfte,
12 graden boven den horizon: Ick breng dan de voortz fterre
op de kloot in ’t noorden onder de polus aen de meridiaen.
en tellende van daer langs de meridiaen nederwaert 12 graden»
ftelle het punt ten eynde die telling aen den horizon. Dat foo
ftjnde, en tellende van de pool langs de meridiaen nederwaert,
tot aen den horizon, ick vinde 3 8 graden 17 minuten, voorde
verheffing van de pool, ter plaetfe daer die peyling is gefchiet.
I I. Exempel.
Het voorfz noorderlijekfte achterwiel des grooten Wagens
neem ick gemeten te hebben, lijnde boven de pool, 66 graden
30 minuten boven den horizon; brengedaerom die fterre in t
noorden aen de meridiaen boven de pool, en telle van daer nederwaert
langs de meridiaen 66 gradcn'30 minuten, het punt des
meridiacns ten eynde die telling breng ick aen den horizon; daer
na tellende van de Pool langs de meridiaen nederwaert, tot
aen den horizon, vinde 40 graden 13 minuten voor des pools
hooghte. ,,
Dit wort feer licht door getallen afgeveerdight, aldus: loeck
door het elfde Voorftel de declinatie van uw’ gepeylde Sterre, als
in defen het noorderfté achterwiel des Wagens, fult vinden 63
graden 43 minuten, de vervulling daer van tot 5x0 , dat i s , de
wijtte tuflchen die Sterre en de Pool, is graden 17 minuten,
voeg die by de gemeten hooghte, in t eérfte exempel 1 z graden,
ghy vint als vóoren 3 8 graden 17 minuten. O fte , treek die van
de gemeten hooghte, in ’t tweede exempel, ghy vint, gelijck daer,
40 graden 13 minuten.
X I V . V o o r s t e l .
De hooghte van de Polus te vin d en , door Jlerren
ontrent den Eo^uinoBiael.
« M des Pools hooghte te vinden, door Sterren ilaende
ontrent den Equator, meet hare hooghte als die fijn recht
• in Jt zuyden op ’t hooghfte; daerna foeck op de kloot de Sterre
diens hooghte gemeten is, breng die aen den meridiaen, en tel
H z daer