K D E R G L O B E N
eynden der afle, komen aen den
horizon, d’eenaen ’t noorden,
d’ander aen ’t zuyden, d’Equi-
no&iael ftaetdan aen ’t Zenith
op ’t hooghft van den horizon
verheven. Soo men de kloot,
foo ftaende, ommedraeyt, van
ooft na weft , men fiet voor
oogen defe navolgende din-
gen:
I , Dat alle eirculen, fterren,
en andere teeckens op de kloot,
aen de ooftiijde recht van den
horizon oprijfen, en aen de weftfijde recht daer op nederdalen. 11, Dat alle fterren ofte teeckens, ’t fy oft die ftaen na by aen, oft
verre van den Equino&iael, die met malkander gelijck boven
den horizon rijfen, oock gelijck aen den meridiaen komen, en
weder gelijck aen den horizon dalen. I I I , Dat alle die voorfey-
de dingen, even foo veel tijdt boven als onder den horizon
draeyen, door dien de eirculen, die fy in ’t ommeloopen des
kloots befchrijven, door den horizon in twee evegroote deden
worden geineden. Daer uyt is oock openbaer, dat de Son, t fy
oft die is in de Equator oft daer buyten, weynigh ofte veel daer
van af geweken, ofte nae ’t noorden, ofte nae ’t zuyden, met de
hemel omgevoert wordende, altijdt evenveel tijdt boven als onder
den horizon is, enalfoo de dagen en de nachten geduerigh
fonder verandering even lang maeckt. Sulcks gebeurt den genen
, die recht op de middellijn woonen fonder eenige breedte;
als in ’t eyland S. Thome, zommige van de Molucccn, en dierge-
lijcke plaetfen. h i«yffvrJ
sphurn Evewijdige Sph<era wort die genoemt, wanneer de eene po-
v*r»üeU. ftaet op ’t hooghfte van de Horizon in t Zenith, en dander
op ’t laeghft daer onder, enden Equinodiael gemeen metten
r - Horizon,
ME T E EN V A S T E N A E R D K L O O T .
Horizon, na uytwijfen defes
tweeden fïguers : alle lichten
dan, door het drayen des hemels,
en rijfen niet van den horizon,
noch en dalen daer onder ■,
maer gaen gedurigh evewijdigh
metten horizon. Defe-wordt
werekelijek aldus getoont: keer
den hemelkloot met de koperen
meridiaen alibo, dat de eene
polus ftae in ’t Zenith, aen
wederfijden 510 graden van den
horizon, d’ander daer onder op ’t laegft in ’t Nadir, en den Equi-
noftiael rondom aen den horizon; Soo men de kloot dan om-
draevt,men fiet I, Dat alle fterren,eirculen,en ander deelen op de
kloot, noch van den horizon rijfen, noch daer op dalen, maer geduerigh
even wijt daer van omdrayen. I I , De noorder polus verheven
fijnde, dat de Son, geduerende de tijdt dat fy de noorde-
lijcke teeckens doorwandert ( van den zo Martii tot den zz September)
geftadigh boven den horizon om,en niet onder,gaet,en
foo een dagh maeckt van 6 maenden : ter contrarie (van den zz
September tot denzo Martii) inde tijdt dat fy de zuydelijcke
teeckens doorloopt, geftadigh onder deft horizon omdraeyt, en
niet op komt, en foo een nacht maeckt oock van fes maenden :
fulcks gebeurt op Aerdrijck op de breedte van 90 graden, onder
bey de polen, op de punóten van noorden ende zuyden.
By Schuynfche Sphiera wort verftaen,. foodanige geftalte des
hemels, wanneer de afle (niet waterpas leggende, noch recht
ftaende) fchuyns helt na d’een fijde des horizons, als in de navolgende
derde figure. Alle hemellichten hebben dan fchuynfeen
ongèlijcke pp en ondergangen aen den horizon. Defe wort met
de hemelkloot vertoont, wanneer men de afle ftelt niet waterpas
met fijne eynden aen den horizon, noch recht overeynd, maer
F z fchuyns