V O O R - R E D E N .
Hl der de Geleerden in de Sterrekonfi is tweederley gevoelen,
aengaende ’t middelpunt derwerelt en ‘t bewegen dir bemcl-
fchelichamen.Eetiige fiellenden Aerdkloot,alsmiddelpunt,
vafli en dat de Son, met alle,fob vafie als dwalende fierren,
daerom bewegen : Andere de Sm.fltl en onroerlijckj en dat
de Aerdkloot, met de dwaelflerren, daer om draven, en de
hemel der vafte fierren vafi en onbeweeghlijcl^ftaet.
Heteerfi hebben gevoelt Timochares, Hipparchus, Tto-
lemeus , enhaer vogers, tot op defentijt. Het tweede, na
het getuygenvan oude Schrijvers, is ouder , hoewel geen befchrijvingen daer Van
overgebleven , maer met veel andere wetenfihappen verloren fijn. Doch heeft , ontrent
hondert jaren geleden, N i c o l a v s C o p e r n i c v s ( een man (onder
weerga, foo hem degroote hemelmeter T y c h o B r a h e noemt) diergelijckL
een ßelling, ofte die groote gemeenfchap daer mede heeft, als uyt een diepe duyfter-
heyt, weder in V licht gebracht.
De Wiskgnfienaers van het cetfie gevoelen , om haer diftipulen te enderwijfèn de
gelégentheyt des Aerdrijcks , en loepen der hemelen, met fiel/ingeens vafien Aerdkloot
s , hebben daer toe bedacht verjcheyde bequame inftrumenten, onder welche alle
de ronde globen ßjn de aldervolkomenfie , als af beeldende het Aerdrtjcken den hemel
der fierren, in t Ifieyne, na haer rechte weftntlijcke formen, toonende daer mede , (eer
aerdigh, de fchijnhare open ondergangen der Sonne, Sterren,hemelteeckenen, en meet
andere dingen, die van d’aerde inden hemelgefien worden.
Wanneer, en van wie, die eerfl gevonden fijn, is onfeecker; maer ftecker, dat de
vont out is , en dat deglóben by Archimedes, Ptolemeus, Troclm , en meer ouden,
in gebruycf fijn gavee fl-, dan ßjn, in de ft on ft tijden,tot grooter volmaecktheyt ,als oyt,
gekomen ', foo ten aenfien van de Aerdkloot, vermits de menighvuldiqe ontdechingen
van nieuwe Landen, door degroote Zeevaerden der Caßilianen, Fortugefèn , Hollanders,
en Engelfchen, als van de hemelkloot + om de nieuwe meeting der vaße fierren,
van den Ed. wi/tberoemden Afironomo Tycho Brahe.
Om de leerlingen deftr konfl de hemel-lo'open na het twebdegevoelen , oegront op
de natuerlijcke fielhngvan N. Copernicws met een loopenden Aerdkloot, voor te
beelden : heb ickjn 't licht’gebracht nieuwe Sphären, foo van de hemelen als Van de
aerde , in welche , als in het ware heelt des werelts, tefien is, de ordre en Joopen van
der planeten hemelen de drievoudige loop des Aerdkloots, en hoe daer uyt het op en
ondergaen der hemelfche kchten, hel vet anderen, foo der Saifobnen des jaers, als
van de lengde der dagen en nachten, en wat daer aen kleeft, éyoent/ijekennader
waerheyt worden veroorfaeckt. & J
Beyderley gebruycf, heb icf, in ditboeck., in Mee onderfchey den deelen, befchre-
* 2 ven j