88 T G E B R V Y C K D E R G L O B E N
middaghsde Son t’Amfterdam gepeylt fy ooftzuydooft, dat is
6y{ graden van ’t zuyden nae den ooften,de kloot geilek als voo-
ren, ftel het onderfte eynd des verticaels op den horizon, van ’t-
zuyden nae ’t ooft graden; keer daerna de kloot, tot dat des
Söns graed ( fijnde op dien dagh den i j en Cancri) komt aen de
verhcael; de kloot lal dan ftaen den hemel gelijek.
Des nachts, door de hooghte der fterren; neem,by voorheek,
de fterren Aldebaran gemeten te fijn,in ’t oofterdeel des hemels,
25. graden boven den horizon; breng die fter aen d’ooftfijde des
meridiaens aen de verticael 1 y graden van den horizon; de glo-
bas zal ftaen den hemel gelijek.
Door de Azymuth der fterren,- neem,dat de felve fterre fy ge-
peylt 60 graden van’t zuyden nae’t ooft: ftel de verticael circ-
kel met het onderfte eynd op den horizon 60 graden van ’t zuyden
na den ooften, en keer de kloot,tot dat die fter komt aen de
verticael; de globus fal ftaen den hemel gelijek.
Door een feeckere bekende uure,foo des daegs als des nachts;
neem, by exempel, op den 3 November ’s avonts te 9 uuren;
breng des Sons graed ( fijnde dien dagh den 1 3'" van Scorpius )
aen den meridiaen,en de wijfer aen den uurcirckel op de 12 uure
in ’t zuyden; keer daernae de kloot weftwaert, tot dat de wijfer
komt op de 9' uure, en ftel de kloot foo vaft; die fal dan ftaen
gelijek den hemel, op fulck een voorgeftelde tijdt.
X X X I I . V o o r s t e l .
B e Sterren aen den hemel te keren kennen, door den Globum.
SO o ghy eene der fterren kent,by exempel, de fchoone Sirms
indengrooten hont,en die fiet boven den horizon,ick neem,
ooftwaert van \ zuyden; Door ’t voorgaende Voorftel, ftel u hemelkloot
, door de Azymuth ofte hooghte van de Ster, den
hemel gelijek, en met eenen foo vaft: welcke fterren op dc
globe ghy dan aen den hemel wik leeren O O 1 kennen ( ’t fy' de. kl1are
m den
in den kleynen hondt, het harte van de Leeuw Regulm, ofte de
hoofden der Tweelingen, die haer alle op fulcken tijt in ’t oofter
quartier des hemels vertoonen, ofte eenige andere ) breng de
verticael circkel daer over, en fie aen ’t eynde op den horizon in
wat Azymuth, en daer aen (van onderen opwaert tellende) op
wat hoqghten die ftaen boven den horizon, behou dat in uw gedacht;
ftel daernae de wijfer op een Aftrolabium oftequadrant
( ofte, ter plaets daer men den horizon magh fien, het kruys aen
een graedboogh ) op fulcke gevonden hooghte, en u daer mede
keerende nae fulck gevonden geweft ofte Azymuth, fult alfoo,
met fulck Inftrument, de voorgeftelde fter ontmoeten.
Soo ghy geene der fterren kent; Stel, door ’c voorgaende
Voorftel, u hemelkloot den hemel gelijek, op de dagh en uure
als ghy dat begeert te weten, by exempel, t ’Amfterdam op den
2 3"1 December des avonts te 9 uuren. Die voorfz uure des avonts
gekomen fijnde, fie dan alomme in den hemel nae eenige uyt-
fteeckende ofte groote fterren, ful ponder andere, recht in het
zuyden, fien drie klare, in een rechte linie, nae by malkander,
de ooftelijekfte wat laeger als de andere ; befie dan wat Sterren
in fulck een geftalt op de kloot aen den meridiaen ftaen, lult die
vinden op de gordel Orionü: tot verfeeckering, meet de hooghte
boven den horizon van eene der drie, genomen de middel-
fte, fult vinden ftijf 3 6 graden, en tel aen de k loot, langs den meridiaen
in \ zuyden, van den horizon opwaert, ftijf 3 6 graden,
fult ten eynden die telling vinden de middelfte der drie voorfz
fterren.
Weynigh daer boven inden hemel fult ghy fien twee groote
klare fterren, wijder van malkander uytgefpreyt, d’eene wat
ooftelijeker, d’ander wat weftelijeker; fiende op de kloot na fterren
in fulcke geftalt, fult vinden die te fijn de twee in de fchou-
deren van Orion.
Ontrent foo veel beneden de voorfz fterren in de gordel, fult
ghy dan in den hemel fien noch twee klare fterren, feer na in een
M wijtte