ioo T G E B R V Y C K DER G L O B E N
rijft, ofte daer onder daelt, op fulcken plaets als ghy u voorftek ;
dat gevonden lijnde, foeck, door k voorgaende Voorftel, k ver-
fchil des tijts,tuflchen die voorfz plaets,en die van uwe wooning;
is die gelegen na den ooften,treek dat verfchil van de gevonden
tijt; leyt die na den weften,voegh dat daer by; fult foo bekomen
wat uure het is, en wanneer fulck hemellicht op de voorgeftelde
plaets opkomt ofte ondergaet.
Om te weten wat uure het by ons is , als de Son, ofte eenige
fterre, op een ander plaets, op feeckere hooghde boven den
horizon ftaet; foeck, door k 34' Voorftel, wat uur het is op die
plaets, als de Son oft fterre aldaer op fulcke hooghde ftaet; dat,
en, door ’t voorgaende Voorftel, k verfchil des tijts tulïchen die
twee plaetfen gevonden lijnde, doe als hier voor is gefeyt, k lal
uw begceren voldoen.
X L I V . V o o r s t e l .
~D'Italiaenfche uuren, des daeghs te vinden by de Son.
H ier te lande, in V ranekrijek, en meer andere plaetfen, telt
men in de tijdt van dagh en nacht tweemael 12 uuren,beginnende
des middaghs,en eyndende aen den middagh des volgenden
daeghs. In Italien, gelijck eertijdts t’Athenen, teltmen
oock in de tijdt van dagh en nacht 24 uuren, beginnende (k fy
des Somers als de dagen langh, oft des Winters als die kort fijn)
akijt van het ondergaen der Son, 1, 2, 3, tot des anderen daeghs
als de Son weder ondergaet, tot 24 top.
De uuren des daeghs te vinden op de globen door de Son,
gefchiet op driederley wijfe; 1 , O fte door de bekende hooghde;
1 1, Ofte door de gepey 1de Azymuth ; i x x , Ofte door de
fchijn der Sonne.
i , Door de hooghde: neem voor exempel te foecken wat uur
het is t’Amfterdam, te rekenen na de maniere van Italien, op
den 30 Julii des namiddaghs, als de Son 30 graden boven den
horizon
horizon ftaet. De kloot geftelt na de breedte van Amfterdam,
brengh des Sons graed van dien dagh, den 7'" van L e o , aen
den horizon in k weft aen den ondergang,en de wijferop de 12'
uur in k zuyden; keer daernae den kloot.voort om; tot dat die
voorfz 7e graed Leonis komt in k w ellen; aen den 3oe?.graed
des verticaels ,'Van den horizon opwaert te tellen; den wijfer fal
dan op de uurcirckel toonen, te tellen van de 3a' uure in k zuyden
vervolgens, 20 uuren 3 y minuten voor de uure na de wijfe
van Italien.
11, Door de Azymuth: des Sons graed gebracht aen den horizon
in k'weft, en den wijfer op de 12° uure in k zuyden, ftel de
verticael op u gepeylde Azymuth, k.fy ooftwaert ofte Weft-
waert van de meridiaen, en keer den kloot, tot dat de graed der
Son komt aen dén verticael; den wijfer fal dan toonen aen de
uurcirckel, te tellen van de 12e uure in k zuyden vervolgens, de
uure op die tijdt.
i n , Door de fchijn der Son: des Sons graed, van-de dagh
uwer peyling, gebracht aen den horizon in k weft, en den wijfer
op de i2° uur ,•. keer dejdoot, tot dat de felve graed komt boven
den horizon,k fy in k ooft ofte weft, ftel daer op een Sphae-
rifche winckelhaeck,ofte fpelle in weynigh was yaft; en keer die
tegen de Son, fulcker voegen , dat de lêlve geen fchaduw van
lich ter lijden werpt; de wijfer fal u dan, te tellen als vooren, de
begeerde uure toonen.
X L V . V O O R S T E L.
mtaliaenfehe uuren des nachts te vinden, door de Sterren. .
BAt gefchiet oock; 1 , Ofte door de hooghte; 1 1 , Ofte
door de Azymuth der Herren.
ijDoor de hooghte: den.kloot geftelt na des polus hooghde,
des Sons graed aen den horizon aen k weft, en den wijfer op de
12' uur in k zuyd; keer den kloot, tot dat de fterre, die ghy.voor
N 3 h eb t,