1
HKlill
i' deels
r x x i Xe
voorftel.
7Z 'T G E B R V Y C K D E R S PHi E R J E
oogenblick,de fchaduw des ftijls valle i graden z minuten van ’t
weft nae ’t zuyden, de lini van zuyden en noorden op ’t bord,
fal dan ftaen gelijck het zuyden en noorden op Aerdrijck. Op
gelijcke wijfe doet met de Azymuth der fterren ontrent den
Equator.
Door de mee(le Azymuth van ’t noorden der (Ierren ontrent den
pool, laet ons nemen voor exempel, van de der re Dubbe, op de
rugh van de groote Beer; ftel die fter aen fijn plaets, den horizon
onder de pool na de breedte van Amfterdam; dray dan den
Aerdkloot, en de verticael op den horizon gins en weer, tot dat
die fter, door ’t drayen des horizons, komt noch’ nader noch verder
als even aen den geteeckenden kant des verticaels,befie waer
de verticael dan aen den horizon ftaet, Tuit vinden 46\ graden
van ’t noorden na den ooften.Verbey dan dat die fterre komt aen
den hemel aen fulck een Azymuth, en ftel ’t voorfz bord neffens
een hangende lini, allo,dat de 46~ graden van 5t noorden na den
ooften, de ftijl in ’t midden,en die hangende linie,te famen,ftaen
in een linie recht op die fter; de lini van noorden ende zuyden
o p ’t bord, fal dan gelijck ftaen met het noorden Cnde zuyden
des Aerdkloots.
L I y . V O O R S T E L.
Te vinden het afwijcken der Zeylnaelde van 't noorden.
SOeek, door’t 1 4 'Voorftel defes, aen defe Sphazra, aen wat
oirt des horizons de Son fich des morgens in ’t opgaen, en
des avonts in ’t ondergaen, laet fien. Indien de Son fich op een
compaSjdaer aen de geftreken naelde recht onder de lely leyt,
aep de felve plaetfen, foo in ’t op als ondergaen, vertoont.;
fulck een naelde wijft recht noorden Tonder afwijckingh. Maer
foo veel de Son fich in \ opgaen aen fulck compasi noordelijc-
ker laet fien, foo veel wijckt die naelde van ’t noorden na den
ooften; ofte foo veel die zuydelijcker gefien wordt, foo veel
wijckt
ME T E E N L O O P E N D E N A E R D K L O O T . 7 !
wijckt de naelde van ’t noorden na den weften.Daerentegen in ’t
ondergaen; foo veel de Son. fich aen ’t compas noordelijcker
vertoont,als aen de Sphaira wort bevonden; lbo veel wijckt de
naeld van ’t noorden na den weften: ofte foo veel die zuydelijcker
wort gefien, foo veel wijckt die nae den ooften; fiet exemper
len daer van in ’c laetfte Voorftel des eerften deels.
L V . V o o r s t e l .
pen horizontale uurwijfer te befihrijven.
MA eek cerft een ci rekel op het vlack op welck ghy foo een
wijferwiltbefchrijven, als hier neftens A B C D , deel
die,door de linien
le deels
L v i*
voorftel.
10 11 n w
$
4 ,
D Bi
A E C , en D E B
in vier quadran-
ten , E C lal dienen
voor de iz '
u u r , E D voor
de 6' des morgens,
en E B voor
de 6* des avonts.
Om de andere
uuren te vinden ;
ftel den horizon
na de breedte van
de plaets daer gy
fulcx begeert te
doen , by exempel
, t’ Amfterdam
op y 2 graden 2 3 minuten, den Meridiaen onder de Colurus der
Solftitien, en de wijfer aen den uurcirckel op de i z ' uur; keer
an den Aerdkloot t’famen met de Meridiaen na den ooften,tot
dat de wijfer toont een uur, ofte dat de Meridiaen 15 graden
K k neven