tot piaets, om fulck flot over d’een fijde, de vlagh fal daerehtuf-
fchen, in die felve tijt, om haer fpil oock eens gekeert fijn over
d’ander fijde, dat is tegen de keer van ’t fchip , en de as in de ge-
fchilderde Aerdkloot na een felve oirt des hemels geftrcckr bly-
ven. Ofte, met de gelijckenis die Stevin daer toe gebruyckt heeft,
aldus: Dat iemant, op ’t midden van een zee-compas, ftelle een
ftroyken, gebogen nae ’t noorden, evenwijdigh met des Aerd-
kloots as; dat compas ftaende in een fchip, varende in een ronde
gracht, als vooren, ’t is openbaer, dat het fchip een keer gedaen
hebbende van piaets tot piaets aen d’een fijde, foo fal daercntuf-
fchen de compas-roos binnen de doos op fijn pen oock eens gekeert
fijn na d’ander fijde tegen de keer van ’t fchip; en fulcken
gedeelte eens keers k felve fchip gedaen heeft nae d’een fijde,
ioodanigh gedeelte fal oock de compas-roos daer tegen gedaen
hebben, binnen de doos, na d’ander fijde, blvvende het ftroyken
geduerlijck evenwijdigh met dén as des Aerdkloots.Even op fulc-
ke wijs gaet het toe met den Aerdkloot, die fich het voeren, jaer-
lijcks, om de Son, als niet aentreckende, met de cyndcn van haer
as, d’een nae ’t noorden, d’ander nae ’t zuyden, recht als onbe-
wcegeljjek gehouden wort.
I V . H o o f t s t v c k.
De drievoudige loop des Aerdkloots in
de Sphscra te vinden.
Die bovengefchreven dnederiey bewegingen des Aerdkloots,
worden in defc Sphaxa aldus bevonden: Om d’eerfte, m
haer felf, dat is de dagelijckfc ,,da^r in te vinden, keer den Aerd-
klopt, ’tfy met de vinger ofte cm ftpcxken, ophagr Cygenas.
van weften nae ooften y fait fien} • hoe die , in eens; omkeerens,
met alle fijden eens tegen de Skm.. gekeert, en alfoo aen alle fij-
den in die tijt eens verlicht WQft; daer tegen, met ajle fijden eens
van de Son gewent, oock %lfc fcdeii eens vcrduyften: wort, makem
EN A F D E E L I N G D E R S P H I R 1 , ft
makende daer op, in die tijde, rondom, eens dagh en nacht. De
tweede, dat is de jaerlijekfe, <van piaets tot piaets, wort gefien aldus
: keer des Aerdkloots hemel om., van weften nae ooften, fuk
foo fien, hoe, terwijl d’Aerdkloot loopt langs haer wegh, de Son
fchijnt,aen ons,te gaen door de teeckens des Zodiaecx: by exempel
j d’Aerdkloot lijnde neffens ’t beginfel Capricorni, men fiet
de Son dan daer tegen over in ’t beginfel Gancri. De Aerdkloot
loopende van daer tot neffens Aquarius, de Son fchijnt te loopen
daer tegen over tot in Leo, en foo voort van teecken tot teecken.
Men fiet daer benevens (nae de befchrijving des voorgaenden
hooftftucx) dat de as des Aerdkloots niet en ftaet recht op, even-
wijdigh met de as des Zodiaecx, noch haer middellijn, ofte groot-
fte Paralleel, gemeen met de fuperficie van de Ecliptica, maer
daer van foo gebogen, dat de as ftaet evenwijdigh metdepunc-
ten, aen de Colurus der Solfticien, daer mede de polen der werelt
A r cl teut en A n ta riïicm aengewefen worden; in voegen, dat dé
Aerdkloot, door haer dagelijekfehe beweging op haer eygen
as, omgevoert wordende, daer door,Equinodiael in den hemel befchrijft. Dmee dt heradeer bmeiwdedgeilnligj n(o, doecnk
een jaerlijekfe in haer felf) wort in de Sphanra dus gemerekt: Ter-
. wijle den Aerdkloot, in haer wegh, van piaets tot piaets omkeert,
van weften na ooften, men fiet dat die, door wereking van
drie kleyne radekens, onder aen des Aerdkloots hemel, daer
tegen in haer felve eens wort omgekeert van ooften nae weften,
ofte om eygentlijeker tefpreeeken, fy wort daer door , als fich
het omvoeren in haer wegh met aentreckende, en fondèr daer
mede te drayen, gehouden, altijdt met haer as na een felve oirt
des hemels geftreckt,even als de voorfz vlagh, en het ftroyken op
de compas-roos in ’t voorgaende hooftftuck geroert, die, met het
fchip rondom varende, fich het drayen des fchipsniet aentreckende
, geduerigh nae een felve oirt des hemels geftreckt blijven.
Sonder defe derde beweging , en de voorfz buyging van des
Aerdkloots as, tegen de fuperficie van de Ecliptica, menfou