d’ander, even foo veel na de zuyder Polus (fnijdende de Colurus,
en rakende de Ecliptica in ’t beginfel Capricorni,) den Tro-
picum Capricorni.
Binnen die voorfeyde fes vafte , fijn twee halve circulen , ge-
naemt Circkels der breedten , die boven en onder.op de polen
der Ecliptica beweeght worden, alfoo, dat het midden van d’ee-
ne,op alle punten van d’eene helft binnen d’Ecliptica; het midden
van d’ander, op alle punten van d’ander helft, daer binnen
kan gebracht worden. D ’eene kant vanelck defer halve circkels
y die overeenkomt met des Zodiaecx polen , is gedeekin
tweemael 90 graden, te tellen van d’Ecliptica , opwaertnade
noorder,en nederwaert na de zuyder Polus. Nevens die graden,
fijn oock geteeckent de felve vafte fterren, die op d’Ecliptica
ftaen, met haernamen enonderfcheyden grootheden, yder
neffens fulcken graedder breedte (foo noordwaert als zuyd-
waert) als die in den hemel geplaetft ftaen. Soo men, acn elcke
Jijde, tot die twee halve circkels, noch een ofte meer diergelijc-
ke by voeghde, ’t foude in verfcheyden gebruyck gerijflijck fijn.
By defe voorfz. fes heele en twee halve circkels, wort afgebeelt
de groote onbeweegelijeke hemel der vafte fterren.
In ’t midden der voorfz circulen ftaet d’Aerdkloot, mét haer
as niet recht op nae des Zodiaecx polen, maer (nae^le befchrij-
ving des derden hooftftucx) daer van af, tot de fuperficie van
de Ecliptica gebogen. De eynden der as, waer van het opperfte
aenwijlï den noorder,het onderft den zuyder polum des werelts,
ftrecken door de Colurus der Solftitien , d’eene 23 graden
31 minuten van de noorder Zodiaecks pool nederwaert nae de
Tropicus Cancri, d’ander foo veel van de zuyder pool opwaert
na de Tropicus Capricorni. Op defe as en fijne polen, voldoet
de Aerdkloot fijn dagelijexfen omloop , in ’t derde hooftftuck
befchreven. Aen de felve, weynigh binnen de Colurus is een
platachtige Meridiaen-circkel, in 4 mael 90 graden verdeelt,
te tellen, acn de fijde nae ’t noorden, van de polen na het midden;
aen de zuydfijde, over wederfijden van ’t midden tuftchen
de polen na de polen toe. Op de Aerdkloot fijn geteekent de
Meridianen, Parallelen, Landen, Eylanden, en Wateren des
Aerdrijcx. Op des Aerdkloots middellijn,aen wederfijden 90 graden
van de middaghcirckel, fijn twee uy tftekende pinnen, aen
wekkers uyterfte eynden is gehangen een platte fchijf, die daer
op, als op twee polen,kan drayen,diens uytterfte kant is van eender
wijtte als de buytekant des Meridiaens, het opperfte vlack
daer van (deelende den aerdkloot, Meridiaen, en alle de andere
groote circulen, in twee gelijeke deelen) reprefenteert den horizon,
is kruyswijs verdeelt,na de vier hoecken der werelt,als zuy-
den, noorden, ooft,en weft, elck quartier in 90 graden, te tellen
van ’t zuyden over wederfijden nae ’t noorden,tot 180. Daer binnen
fijn geteeckent de 32 namen der winden, nae ’tgemeyne gebruyck
der Zeevaert, en binnen die noch de 12 winden, na de
wijfe der oude Griecken en Romeynen, met de figuerlijeke af-
beeldingh van haer aert. Aen ’t zuyden ende noorden van den
horizon fijn twee kerven, daer de Meridiaen fulcker wijfe in ge-
yoeght is, en door bewegen mach, dat men den horizon, aen ’c
zuyden ende noorden, opwaert ofte nederwaert, langs de Meri-.
diaen fchuyvende,mach ftellen neffens fulck een graed des Meridiaens
als men wil, ofte ’t gebruyck vereyfcht. Hier in is aen te
mereken: dat de Aerdkloot,Meridiaen,en Horizon foo aen malkander
fijn gebonden ; dat wanneer men eene van die op de as
omdraeytjde andere worden mede te gelijck omgevoert; de Horizon
alleen,kan voor fich felfop fijne polen aen den Aerdkloot,
(onder de andere, béweeght, en neffens verfcheyden plaetfen
aen de Meridiaen verftelt worden.
Aen elcke fijde des Horizons is een halve citckel, met het
een eynd in ’t Zenith, met het ander in ’t Nadir op een dun
rmgsken, op de Meridiaen ingefoneken, foo gehecht, dat wan-
neermen den horizon aen de Meridiaen verfchuyft, de eynden
er felve verfchuyven dan oock aen de Meridiaen ,• blijvende
et opperfte gedurigh i n ’t Zenith, en het onderfte daer tegen
C c over.