96 T G E B R V Y C K D E R G L Ö B E N
43 minuten; treek daet af de rechte afcenfie der Son op die dagh
(lijnde, door ’t 19' Voorftel, 63 graden 2 minuten ) daer blijven
over zoo graden 43 minuten,die gedivideert door 1 3,brengen uyt
13 uuren en leer na 23 minuten) voor de tijdt ha de middagh van
dien dagh, dat is een uur z 3 minuten na middernacht als vooren.
X L . V o o r s t e l .
De uure des nachts te vinden door de op en ondergangen der Jlerren,
ofte door haer komjle aen denmeridiaen, foo in ’t zuyden als
noorden.
Dit voorftel is van wereking de twee voorgaende feér gelijck;
want , de polus, Sons graed, enwijfer, geftelt als vooren,‘
en eenige voorgeftelde fterre gebracht, ofte aen den horizon in
5t opgaen, ofte aen den meridiaen in ’t zuyden ofte noorden, ofte
aen’tweft in ’t ondergaen; de wijfer ‘ fal toonen de tijdt op wat
uure fulex gefchiet, op de voorgeftelde dagh.
Men kan d’uure oock vinden fondcr wijfer, door de afcenfien
der Sonne ende fterren, aldus : Vindt ghy een fterre in ’t zuyden,
treek de rechte afcenfie der Son uyt de rechte afcenfie van die
fter, en divideer d’overfchietendegradcn door 13 , dat brengt uyt
de uur.
Siët ghy een fterre in ’t noorden, treek de rechte afcenfien
der Sonne en fterre d’een uyt d’ander, en divideer ’t verfchil
door 15 tot uuren en minuten; indien dan de Sonde fterre voor-
gaet, ofte eerder aen den meridiaen is gekomen, die gevonde
uure wijft de tijt na middernacht; indien de Son de fterre volght,
ofte later aen den meridiaen komt, fulcke gevonde uur wijft de
tijt voor de middernacht. Dit fullen wy verklaren met defe navolgende
Exempelen.
I. Met een fierre in ’/ zuyden,.
Op den eerften May des avondtsis SpicaVirginü gefien recht
in ’t
M E T E E N V A S T E N A E R D K L O O T . <j7
in ’t zuyden,begeer daer uyt te weten wat uure het was.-de rechte
afcenfie der Son, op dien dagh,is, door ’t 19' Voorftel, 38 graden
3 3 minuten , en van Spica Virginü 196 graden 36 minuten;
d’afcenfie der Sonne getrocken uyt d’afcenfie der fterre, daer
fchieten over 138 graden 3 minuten; die gedivideert door 13,
brengen voort 10 uuren 3 z minuten, voor d’uure des avonts op
die tijdt.
11, Met een Sterre in V noorden, als de Son de Sterre voorgaet.
Op den 29'" Julii des nachts, is recht in ’t noorden gefien het
noordelijekfte achterwiel des grooten wagens, geheeten Dubbe ;
begeerende daer uyt te weten de uure des nachts, treek de rechte
afcenfie der Son, lijnde op die dagh 128 graden 32 minuten ,
uyt de afcenfie der fterre 160 graden ijm in u ten , (lijnde meerder
als die van de Son,waer uyt te mereken is,dat de Son de fterre
voorgaet) daer fchieten over 31 graden 43 minuten, die, door
1 3 gedivideert, maken 2 uuren 17 minuten, ’t welck is de tijdt
nae de middernacht.
I I I . Als de Son de Sterre volght.
De felve fterre Dubbe is in ’t noorden gefien,op den 20'" September;
begeerende daer uyt te weten de uure des nachts op die
tijdt, treek de rechte afcenfie der fterre 160 graden 17 minuten,
uyt de afcenfie der Sonne 178 graden 2 minuten,(lijnde in defen
geval de meefte , waer uyt te me^cken is , dat de fterre de Son
voorgaet) daer fchieten over 17 graden 43 minuten,die (door 13
gedivideert) maken x uur 11 minuten, aenwijfende de tijdt voor
middernacht, die getrocken uyt 12 uuren, blijft 10 uuren 49 minuten
des avonts na de middagh.
M E R C K.
Oft het gebeurde, dat het beginfel Arietis,van waer de telling
der afcenfien begint, quam te vallen tuflehen de rechte afcen-
N fien