" I s
Iii ¡
'i'll-
N A T U U R
- De HI. Flg'Jur vertoont Vlas en Garile.
D e 1V. Figuur de kenrekenen van de
G a r l l e . -
Taf-jje^ Chitta<iTiCbÍHta betekend in eene
algcmene betekenis z\\ev\tyTar'we, en uyt de
ti-aren gedorfcht, en door her dorfchen gez
u y v e i t , her w e l k men a fnemen kan uyc t^arro,
en uyt de 'Digeflen der Rechtsgeleerden de
Verbonim obligationihus. Doch hier is gene
t w y f f e l , of alhier word berekend eene by-
7 o n d e r e zoort van Graan, ende miflchien is
het datgeene, het welkehierisby afgemaair,
IV'mt(ri(ir'is,e gene aarcn hebbcnde. van het
•welk dir is de befchryving uyc her Theatr.
Dotan, p. 352. ,, Uyt vele duniie wortelen
w a l i c h e n vele geknobbelde halmenop: op
„ welker derde e t vicrde knobbel eene aareis
zonder m e d , nu en dan met körte omge-
„ ven, omtrent St. Jansdag bloeijende: als
j , dezelve uytgebloeid heeft volgen rondach-
„ tige koorns, längs welke in de langte een
„ kloveloopt, dewelke in zommige wi t , in
,> andere donkerroot is: andere zyn ronder,
andere langwerpiger rond, ook grooter of
„ kleinder, dikker of dunder, geel, zeitig
„ ofzeventig, nu in ander e minde r , dikwyls
„ meerdcr , en op order gellelt, in fchelle-
„ kens ot blaasjes ingefloten, waar uyt zy
„ zeer licht vallen , ende opdendorfchvloer
„ gemakkelyk even als rogge worden uytge-
„ Ilagen, doch hebben gene ontbaftinggelyk
„ fpelte van noden. Dir, het welk boven
andere geachr word, word in H e r f f t o f W'ynmaand
gezaaid, ende blyft vvel negen maand
e n in onze akkers beflnten.
D e V. Figuur vertoond de bovengenoeind
e Tarwe.
D e Vf. Figuur, de algemene tekens van
d e Taiwe. ,
Daar voigt een ander zoort van koorn Kujfe-
K U N D E . 209
meth, het welk zy Sfcite o'/crzettcn. Dir is
lict z c l v c , dat de Duytfchen iioemen S¡leiten
Dinkel, T'-xi'ckoorit, Veefen ; en on7,e Koni,
namentlyk Zea T>iocoms, of Groote Spelte, is
g e c n K i ^ ^ ' f , g e l y k oireeoi 'erzetting heeft. Wi int
Ro^ge,fP'ijiterRo^e,oi'i{:axoot'i-,ox\Lfi Latynf
c h e l l r y k t den prys, d ewe l k e Meelhtch : want
d e k o o r n f p d t e noemendeouden Meei, gelyk
JsUefiadti by Galcnns <3. fiamä. loca, j, facvelligt,
fharrms ho kalouß Zmn. vm Koorn,
het welk zy Zea memen. Hier van daan 7.yn
by 'Dioni/iai van Halikarnajfe de bruvloi^en
d e r alderoudllen Romeinen pbarrhakia gcnaamc,
om dat de Gecrouwden il/i^f/aten.
Maar ook word by Cxfalpinus IK Boik
kap. Far, Meel genaamt allerlei zaad, hec
w e l k van de bait gezuy v e r r , en g c b r o k e n tot
f p y z e Word gekookt. Zo dat het woor d van
Meel twyffelachtig en dubbelzinnig is.
D e VII. Figuur is van debovcgenocmde
g r o o t e r Spelte.
Ken bewys van eene tweederlei Oogil in
Egypte levert onze T e x t uyt: eene namentl
y k van de Gerße is geweel l de eerile, de
a n d e r e van het Äoora, en de laatlle. Plinius
in het xmi. Boek. het 7. kap. „ In Egypte
» Word de garile opde z e sdena het zaaijen,
), het koorngewaf c h op dezevendemaand af.
r, gemaaid". En Klemens van /llexanärye
Shrom.L.VI. „ In d e n O o g l l wor d de Gerite
„ Ichielyker ryp dan het koorn*'. Dus word
' e r m e l d i n g g e m a a k t i.Sam.XXI.'). „v a n / i e t
b e g l n des geriten oogits". Hier uyt Jean
bepaalt worden den t y d , op welken deze H a -
gel Ä^i/Cf heeft g e t rof l en. „ VVantdegerfle
„ was in d e aare, was in de aaren ryp ge-
„ worden, maar de terwe ende fpelte waren
„ noch bedekt " zy waren fpader. Want de
G a r i l e wierd afgemacid in Maart , de Tarwe
in April. Zie Boehart Hieroz,. -P.LL. IIlc. 13
l'I P R I N T B L A D CXXXIV.
Want huüenghyweigertmynVolkte laten trekkeu: ziet zo zalikmonen ßrkkhami
m ime landpakn brengen.
Ende 2y ziiUen hctgewhte des lands bedckken, ako dat men de aar de niet zal können
' z/ra • ende zy zallen afecten Ixt overige van het gene dat ontkomen is, het gene dat
nliedenukh»^^^ zy zallen ook al het gekörnte afeeten, dat
Ende zy z,,Ben verviillcnuwehuyzen, ende de Imyzcn aller uwer knechten, ende aller
Hiptenarenhuyzen, dewelke uwe vaders, noch uwer vaderen vaérs niet gezien en
nemn van d,en dag aan, dat zy op den aardboaem gewefl zyn, tot op dezen aag:
endejjykeerdehemotnme, endegmguitvanVharao.
''r^^rniddes lands opeeten,
G g g
E
Í'í!