N A T U U R K U N D E .
i l ' l l
wormtje. Daar van daan door een worm geverwd.
Het zelfde drukken de Arabiersuyt
door hetwoord/C/rwis, Kermiz. /¡kumusy
AlkermeZi Armenifche verwe^ de-jjelke uytgeparß
worduyt '•jjornien, in welker itigewanden
dezelvefchuylt. En nnauwer Sartfh. Alkermez
IS den naam van een beefl vallende op den Ilix,
dtwelke eene zoort is van een middelmattgen
. Etkenboom. Hier uyt blykt het inderdaad,
dat ¿z-Kermez der Arabieren de Kokkos Ba-
•phikey is van de Grieken, door welk woord
20 wel het verw graan betekend word als de
worra, uyt welker vuyl bloed de verwe word
uytgctrokken. tn van het Arabiefch woord
Kermezi, rtamt het Franfche woord Oäwwßy
der Hoogduytfchen Kermeßn af, gelyk
w/wifi/uyt vermiculus etnii-ormtje. Bochart
Hieiozoic. T. ll.lF.c.ii. Hier vandaanook
_ der Türken Kyrmyz voor Coccue baphica en
deszelfs worm: der Poolen AVrwöÄVw, Karmazy
nowajagoda, voor het Scharlaken grein.
Der Türken Kyrmzy, der Vo\cn Karmazi.
noweyfarby, czer-woiiy, voorkamozyn. Meninzk.
Lex. 3Ö75.
Verder verkrygen wy licht over deze iloffe,
uyt de Hedcndaagfche Natuurkundige Gefchiedenis.
In Provence, Languedok , 'Portugal,
Spanje , Italie wafcht doorgaans de
funtige Scharlaken korreh voortbrengende Ilex.
de Schar laken dragende Ikx. ßy de Franfchen
Langvißole,o^ eenen onvruchtlSaren grond,de
ilruyk niet boven de twee kubiten hoog, de
bladeren gelykcnde naby de Hulit van we^rkaiuen
glat, doch niet met eene zo aangename
groenachtigheid blinkende: de bloemen
2 8 3
of veel cér de bioeizels, mosachtig, cenzecr
groore eykel, met eenen ruigcr ilcel : aan
dcrzelvertakken, daar voornamcntlyk, waar
uyt de bladeren voortkomen, of takjes Waffen
by den lenteii tyd, uytwasjes eerile groene,
daar na roodachtigc : deze zyn eerÜ zacht,
wanneerzy hard worden, geven zy herberg
aan de eijertjes daar gewonelyk wordende ter
neder gelegt, uyt dewelkc voortgebracht
worden afchverwigevliegcn, die wanneerzy
uyt hunne cellekens uycvliegen een klein knobbeltje
achter lacen > ten ecnemaal y.onder ge»
bruyk noch toc Geneesmidde!, noch tot verweil.
W'ant de Geneesartzcn be)-eidcn uyt
de öcharlaken dragende korrels de loebereiding
genaamd Alkermez. Die Fliegen Jeggen
hunne eijertjes in den Herfi l , een gat m,et den
angelhebbendegemaakt, tuiVchende baflzelv
e , dewelke op de volgende L ent e , grooter
voedzel daar by körnende, als fFormtjes zo
groot worden, ende deze wederom loi.yliegen;
doch de verwe zelve geven de eijertjes
of wormtjes tot rypheid gekomen, vervuld
mec een roodaclitige vuyligheid. De Merklekens
van deze Itruyk kund gy zien aan den
kant met gene cyfFers getekent. Aan deze
ftoffe te gelyk en aan den T ext zullen licht geven
de levendige afbeeldzels uyt de inwendige
aanrekeningen van den doorluchtigen Graat
Marßgli over de verwkorrel gezegd Kermes,
alwaaf hy Figuur f. voor oogen llelt den Karmozyn
dragenden Ilex, en de bolletjesof korrels
Kermes uyt andere bladeren voortfpruytende,
gelykzyklaargezienwordenj zieook
het volgende Princblad.
s
n »•
r s l i
- A
P R I N T B L A D C L X X I V .
Het PURPF.RVVORMTJ E '•jjord ontdekt,
En naar zyn aard en eis beßchreven^
"Het geen elks aandagt tot zig trekt
Wat G O D beeft de Natuur gegéven.
Een W O R M T J E maakt zig zo vermaardt
PFyl V met zyn bloed der Vorfien kléden
ÍVel eér geverfd beeft hier op aard\
Toen 'í 'Pitìper haaß "wierd aangebeden ^
En ßchoon veilóren door den tyd.
Blyft nog zyn naam en lof m V léven,
'Ja word aan de eeu^jaen toegewyd,
Schson 't ons geen voordeel taee'r kan géven.
De 6. atbeelding de voorgemelde uytwaffen
met gewapende oogen.
De 7. en 8. afbeelding een Itukje van den
Jlexy met een aangewallche kern met naakte
en gewapende oogen.
De 9. en 10, Dezelve korrel in eene orngekeerde
gedaante, zo dat het witte velletje
kan gezien worden, en het doorgeboorde
van binnen het zelve omringende. b. met
naakte oogen. ß. met gewapende.
De 11. en n . Dezelve Korrel van het gezegde
velletje ontbloot. c. met een naakt oog.
C. gev^'apent.
De iji. en. 1+. Dezelve Korrel topswyze*
door«
;
liünli.