IOS G V I L I E L M I P l S O N I S
Frutcfcentcs funtomncs atque infigni fruituum pulcritudinc inter fecertant. Caeterum licet
virium gradu different, fere omnes tamen funt acres atque inllgnis efficaciae, & imprimis
£)uiyagui, Lufitanis Maluguetu, tpuiya-upue five Pimentu rodonda, ¿¡Htiya-cumaci & £htiyd-ct-
rupo. Excipitur tantum unica quae pimentu dole: appeliatur, & five cruda, five qondita menfe
deliriis infertur fine ullo calore molefto. Flores omnium funt sandidi, fruftus fanguinei colons
, femine funt ex flavo albicante & ferventis caloris, foliis ocymi fimilibus, laete virentibus.
Indigenae, Lufitani, & noftrates haec piperis genera omnia, Orientali piperi longe praeferre
lolent, eaque, turn recentia, turn exficcata,concifa,cibo,imprimis pifcibus optimum faporem
conciliant, & fanitati conducunt. In multiplicem ufum prsterea a Medicis juxta ac vulgo are-
faita refervantur, nec faciliores deponunt, fed potius fumunt ad ficcitatis & caliditatis fupre-
mos gradus. Integrum piper recens (quod minoris eft fortisj deglutitum, fummopere valet ad
difcutiendos Stomachi flatus, languidamque concoftionem, corroborat denique vilcera 4
frigore obfita. Tutius autem & jucundius haec praeftat, fi rite praeparatumciborum oblbnia in-
grediatur, quod fit aceto, cui integrum piper immerfum fuerit: turn quoque fiin pulverem rc-
digatur cum modico falis Brafilienfis. Recens enim tuffim validam proritat, corpus turbat,
atque pectus maxime infeftat, fi carbonibus impofitum, e jus fumus excipiatur ore vel naribus.
Omnium horum fruticum folia & radices prima balneorum calidorum iunt ingredientia.
C a p . L X X V I .
De aAguara-quiya , ejufque facultatibus.
^ T lh il tutius, nihil praftantius adverlusvitiumilludaniendemiumexiftithacplanta, unde
'E r v u do Bicho nonnullis, aliis Ervu morn vel Pimentu de CuUinhu quoque appeliatur.
Sponte in agris & deviis nafeitur, atque in arentibus lqcis maxime luxurlat.
Perpetuo vitet, folio eft mucronato, flofculo exiguo & albicante, quo excuflo, baccatfuccedont
DE F i C V L T J I I S V I S tMP L I C J VM L I B. IV. l 09
cednnt nigr», exigu» & eleganter copulati; qua; ubi maturuerunt, nigrum colorem in-
duunt; ita ut non tantum faci&externa Solanum smulentur, fed&virtutc & efficacia illi fi-
millimse exiftant.
Vulneribus tibiarum, rimis papillarum mulierum folia cum oprimo fucceffu apponuntur
omni denique excedenti calori atque inflammationi profunt, ardorefque nimios exftinguunt. *.
C a p . L X X V I I .
De zAguaraciunba-acu, five Fedagofo, ejufque qualitatibus.
TDRuticefcens & ornatiflima planta, in arenofis potiflimum locis lttxurians, à noftris ac Bar-
1 baris in ufum quotidianum recepta..
Foliis eft craflis T^epetx fimilibus,
palmae magnitudinis, rugofis, & ad
taitum plufquam Vrticu alperis. Ex
quibus exfurgit caulis, granulis per- •
petuis, eifque viridibus coopertus
more PUntaginU, nifi quod fumtni-
tas illius cauda; Scorpionis inflar in-
curvetur , quae finitur flofculo albicante
& parvo.
Inter abftergentes & mundificantes
numeratur haec planta, contra "
vulnera & ulcera, quod fimul confo-
lidandi qualitate pollcat; turn &
contra cutáneos a fie ¿tus ex aduftio-
ne natos feliciter adhibetur, five fim-
plex, five compofita.
C a p . L X X V I I I .
De fecunda Cuapomouga,
ejujque qualitatibus.
P X radice dulci, oblonga, tenui,
■*-tlenta&re£fca, &paucis fibris ve-
ftita, tres vel quatuor progerminant
caules, partim humi repentes, partim
fqrreiäi, rotundi, nodofi, viri-
des, atque ex parte rufefcentes; è quorum
nodis prodeunt quatuor folia
fibi.invicem oppofita & appofita ha-
bentes, pbrotunda, mollia, fuperne
faturatè viridia, inferne albicantia :
quodlibet autem folium fuopetiolo
infidet. Summitas vero caulis ftofcu-
los habet umbilicatim pofitos, exiguos
& dilute purpúreos.
Celebris utique omnibus pariterlndigenis&Incolisherba, fponte in locis arenofis luxu-.
rians.Ejus radix tenuium eft partium, quae ab illis ex aqua fontana, lime audias, ex aqua Pa-
gimirioba Orobi Ipecie, coita & fubinde potata, urinam provocai , renibufque & velie»
maximopcrc prodeft.
C A p. L X X I X .
De Canna Siheßri, ejufque u fi.
A Rundo quaedam hie nafcitut, quam exLufitatiia olimhucdclatamteftantur. Excolitur
a- *-jam in hortis, Indigenis prius incognita. Samrè admodum viret, canil» quidem facchare»
altitudinem excedens, caeterum iili quam fimillima. Radicem habet admodum magnani,
dilute flavam, nodofam, atque radicis Chinae inflar ponderoiàm.
Ejus fubftantia in pulverem reda&a, & ex vino pauxilla quantitate exhibita, tarn valide
0 3 urinas