multa f i amimi de finere. 7\[on memìnit quoquefiuolut : qucm tamen opinor cum c ateris commuti cm
habere.
I a m a g a R v quoque, itemque C a x a b v Bra-
filienfìbus ; Cardon Lufitanis. Arbor magna. Pri-
nium erumpit è terra folium unum odangulum, cu-
jus angulifunt terctes, sequalis omncs craiTitieiquali
exiculpti eflent, ordine ipinulis in ftellulx modum
pofìtis armati, & inter quaflibet duas tales ftellulas
traniveriàlis quxdam lineola eminet. Huic uni folio
alia plura more itidem Tunse annafcuntur, ejuidem
figura? ; quodlibet unum, duos, tres, quandoque &
ièx pedes longum, verguntque ut plurimumin aitimi,
brachium human umcrafla, quandoque craf
fiora : iùccefìu autem temporis folium inferius cor-
ticem gryfcum acquirit ac incaudicemlignofum&
craflumabit, fpongioftim tamen & facile cjeduuni;
folia vero qux caudici proxima ramorum vicem
iùpplent, estera foliorum. Caudex vetus ac ramo-
la illa folia fpinas denique a.mittunt ., rieque ipinofa
manent, fed tantum folia. Flos huicCàudicifolita-
rius provenit albus, magnus, figura fimilis quarto
loco deferipto : fequitur fru£tus ovo anferino duplo
major, ovalisfigura, exterìus ruber obfcure, qui
comeditur. Arbor interdum magnitudinem Ma-
maoeira, imo & Ianipabs nancifcitur.
Cardon alia ipecies, priori magnitudine caudicis, flore & fru&u
per omnia fimilis, excepto quod folia flint triangulata ut in ea quam
quarto loco deferibo. Alia Cardon ipecies teretibus ramis&nodo-
fis, inftar baculi nodofi , ad quos nodos flint fpins ut in csteris,
cum quibus in reliquis convenit.
Quarta fpecies lamacaru, ficus fpinofa; ex radicibus tenuibus
interra haudprofimdelatentibus, enafeuntur triangularia autet-
iam quadrata folia, unum, duos, tres, quatuor pedes longa, quibus
alia hinc inde annafcuntur ut in ficu Indica: quodlibet eorum
latus duos, tres vel quatuor digitos latum, funtque duplo craffio-
ra quam lamacaru qua? frutici bus & arboribus annafeitur -, fed illius
longiora funt : inangulofis extremitatibus, aculeis munita, unum,
duos treive digitos longis,flavefcentis féu lignei coloris,fex, feptem,
vel oóto insqualis magnitudinis juxtafepofitis; viridia funt folia,
ut illius quam inter herbasdefcri’pfimus; flosetìam talis fed duplo
minor. Fru&us tres circiter digitos longus, quatuor in ambitu craf-
fus, figura: oblongs, conftans cute crafla, craflitie cutis Paco, flic-
culenta, egregie rubra : per compreflìonem facile finditur per lon-
gitudinem & detraili pòtefl:, continetque pulpam albam, fliccu-
lentam, friabilem, & quafi in multos globulos conglobatam
nix gelu indurata : h sc multis feminibus nigris, iplendentibus, per-
mixta eft, fimilibus A-
quilegis feminibus, fed
minoribus. Pulpacum
ieminibus comeditur,
bonifaporis ,dulcis, fi-
cum vulgarem fupe-
rans. Succus è cortice
rubro expreflus acidi
adftringentisfàporis ut
fuccus ribium imma-
turorum. Folia autem
hujus planra fucculeta
funt,& fliccu dant her-
bofi fàporis feu brafli-
cx fimilem: quifiamarus
cf-
H i s t o r . P l a n t a r v m L i b . I I I . I2-
ruseilet, pianta trac Euphorbium elfet, nam per omnia convenit cum illiusdeferiptione
Tunaram q° * lnNovaHlfPania Profert Cochinillam. VideXimenem in deferitone
i S B S B Frc XimCrneJS habet caPut> 9 diffiremiù Tunarum H vocant Nocht];
Pianta, inquit, quam ficumlndicam vulgo vocant, jam multisannis notiflima fuit in Hf-
pama ubi paffim reperitur: Americani, ubi folum fruausfuos maturar, magna fanorum
\oluptatc&sgiorumfolatio, vocant Nochtli in nova Hirpania,inInfulisTunam. Hsc ob
monftrofam foliorum formam & peregrinum exerefeendi modum primum magnam fui exci-
«vitadmirationem, nunc ita familiaris eft ubique, ut non fit opera: ptetiumillamdefcribe-
re. Sed quia varia: illius fpecies repcnuntur, non fuerit ab re obiter illas recenfere Diftjn-
guuntur autem interdum fecuhdum varietatem florum, quomm alii candidi, alii rubri alii
foras fublutei & mterius ejufdem colons cum frudu, uri videre eft in Tlatacmmi : aliquando
fecundum magnitudinem & formam foüorum, quorum aliafunt grandia, afta exigua, alia ob-
longa: alia brevia,alia rotonda funt'. Sed precipua differentia fumitur à fruöuum varietatc Sunt
■ H i 1 1 ! Tu ^ rum in nov aHifpaniareperiuntur.PrimaquÌEappeUat u r » /W / / t >
quia frudus ilhus albns, hu)us folia funt rotunda, parva, tevia, autpaucisfpinisafpera, flos
flavus, fruausfpinofus. Secunda C o r c h ili ditta, quia fruaumfertflavum', folia'lata & ro-
floi-emrubicundum, fruausraros. Tertiad i c i t u r ^ r * « , -
Chtu, id eft, Tuna, qua: ab albo colore vergit adrufiim, foliis longis & anguftis, acutis & fub-
purpureis : quodproprnim hujus fpeciei, nam catterarum folia virent. Quarta TUpdnochtli,
foliislongis& anguftis, brevioribus tamen & minus fpinofis quam prarcìdens, flore exiguo
&qm ex albo vergar ad rubrum, ftuftu exiguo coloris ignei feu coccinei. Quinta 'T ?aPo-
nochth, ob fimihtudinem cum fruau quem Mexicani vocant T ^ p o tl, foliis horridis & défor
mibtis ovalibus&valdefpinofis, floribus è candido fubftyis. Silveftris Tuna quxTzacu-
nochtl, dicitur, in arboris molem folet adolefcere, foliaque habet rotnnda & minuta flores
flavos. Eft& alia ipecies qua: vocatur Xoohimchtli quslicet precedenti fimilis lìt forma tamen
excedit csteras omnes foliis & fruftu imde illi nomen. Omnes Tune funt frigide & hu
mide in fecundo gradu, exceptis granis qua: funt ficca & aftringentia : folia itera funt incida &
huimda & falivofa q quare fuccus exprefliis, mitigar ardores febrium, fedat fitim, humedat
inteftina. Fruftus manducatus.cum Ibis granis dicituralvum aftringere : eft boni & »rati nutri-i’ -
- menti, licer nonnihil flatulenti, uti fere esteri fruàus, & quod facile corrumpitur TEgri jux-
ta & valentes eftivismenfibus illis vefeuntur, & fmgularem capiunt. utilitatem prefertim il
qui bile abundarit, aut aliqua intemperie calida laborant. Gummi quoddam exfudat hec
pianta , renum & urine ardorem temperans : Succus aut aqua ex hac pianta extrafta eft admi-
rabUetemedium contra biliofas&peftilentialesfebres. Radicesilfius cum certa Geraniifpe-
ciefanant Herniam & Etiifypelas ; mitigant calorem è febre aut alia quavis caufanatum. Me-
xicam rotas plauftromm fucco foliorum inungunt, ne ex celeri moto igniantur. Ferunt quo-
queradicem, qux nonnihil amaricat, fingularc remedium effe adverfu'splagas.
C a p. X V I .
fteuiba. Cereiba. lacapucaja. bracatiti. aAcaja.
T E c v ib a Brafilienfibus. Arborlàtisalta, corticefiibcano: foliafèrtin ramulis alternatim
oppofitis, fibi invicém dirette vel etiam alternatim oppofita, & in extremitate unum foli-
tarium , tres digitos circiter longa , acuminata , nervo
fecundumlongitudinem & venis tr-anfverfìs. Florem fert
cxruleum ; de cujus tamen figura, ficutì ncque defruttu nih
il apud Auttorem nofirum inveni.
Lignum hujus arboris egregium ad varia iculpenda,
nàm ex ruffò brunnum eft, &nigro undatum. Convenit
cum ligno Cardeira, quod tamen magis seftimatur & eft
longe elegantius.
C ereiba Brafilienfibus. Arbor inftar iàlicis pumi-
l x , tali ligno, ejus denique figura, foliis itidem fimilibus,
fed paulo craflioribus : folia autem dire&e fibiin-
vicem oppofita fiabet : in extremitatibusautemramulo-
rum, inter tria , quatuor, & interdum duo folia , duo
proveniunt pedicelli, quilibet tres, quatuor , aut quin-
que flofeulos habentes congeftos, ex albo diluite flavefeentes, quatuor foliolis conftantes & in
medio