ài G VI LI ELMI P l S ONI S
ufqueadeo, utmifla cauiTa, folis fxpe fymptomatibusoccurrendum fit. Si utroqUe remedio
fcilicetpurgatiohis&venxfettionis utendumfit, prxccdat venxfè&io exGaleni prxccptis,
ut moti humores divcrtantur, fluxufque è cerebro excidentes fiftantur.
Catharticis validis & cephalicis ex altopituitam provocare, haud confultum habeturifuffi-
Cit enim inflituiffe imam atque alteram purgationem ex fequentibus catapotiis, quorum con-
fettiohxceft. Recipe Aloes Socotrinx, Guttx Camboid. an. p.3. Colocinth. Gummi ammoniaci
med. part. aceto vini acerrimo diffolvantur, ponanturinvafevitrcoadfolem, dein
fortiter expreflà & percolata materia exponatur rurfus donec contraxerit confiftentiam
maflx pilularum, cujus dofis eft à 9 j ad 9 jS . His fi forte ruens humor refragetur Scgravius
periculummineturàftupefacientibus, quod eximiifìnt in fimili necefiìtate profcclus, non
ulteriusabftinendum; quxtamen cautius exhibenda, quandiufigna repletionisin capite &
pectore apparent : nam tunc eorum loco fudorifera, fri eli ones & unttiones prxferendx:
maxime vero, ubi acres deftillationes vifcera& membra jamdiu obfèderint. Recipe fùmmi-
tates Bajòurhina, radices ^yininga, [alfa do Praya, Botiti, Lauro jilv e jire , Iaborandi, malua
A ifco, Cajca de Cepipira?folhas lapoarandiba » Caaroba, Camara, Pimento jilvejire longo. Ex
quibus, accidentibus follis myrti, & radicibus d'Araca, balnea & fomenta concinnentur,
partelque dolentes aliquoties laventur. Mox fpititu vini & thurc liquefarlo ftupa alpergantur.
Fri&iones denique ex oleo R icini, diamomeli & Myrti Americani, in quo thusaliquandiu
^maceratimi fit, inftituantur.
Erxcxterisprobaturlinimentum, quod ex pinguedine vermium toftorum Iarumai & ve -
nenofa rana Colora, confìcitur. Poftea emplaftrum ex prxftantiffimo Elemni gummi
Icicaiba, nuce myriftica, caryophyllis ■ rore marino!, adipe capra & pice, partibus afflittis
apponendum. Quod ab enipyricis & rationalibus, profpero eventi! inftituitur. Fonticulo-
rum denique neceffitas, fi ullibi, his terris magna eft, modo temporius, ob majorem Humo-
rum mobilitatem, inferioribus xque ac fuperioribus membris applicentur, quia veluti per
cloacas, noxiamfent inani ànobilioribus partibus detinent, &xque exiftenti morbo quam
prxfervationivaletudinisopemferunt. Adde mafticatoria, quorum principem locum facile
obtinet Iaborandi decantata illa radix,qux mane rtiodice manducata, grato acore pituitam attenuai
Steducit.
Cibus fit temperatus ad caliditatem & fìccitatem inclinans, totalifque abftinentia à Venere
& Baccho. Ad hxc ab illa perpetua viciffitudine nottis atque diei libi caveant, ne modo ca-
lor, modofrigus, quidmoveant, quòdincautisadvenis familiare eft. Probe tegantur ut fu-
dores fluant, ne ventus aut blandiens aura admiflà fluxioncs magis concitet. Poliremo potus
fit defecatus ex aqua fontana, quemque Vii Mte'cortices, farfàparilla, fafiàfras, liqueritia nativa
ingrediantur.
■ Cxterum cum cerebrum pituite efle fontem Medicorum princeps affirmet ; eam partim
gignit, panini calefictum, ut fxpenumero hic fieri folet, ètotocorpore trahit, ac rurfus in
pulmonem demittit, eumque exulcerat aliquando, unde Tabes enafeitur. Cujus peculiarem
curandi modum operx pretium duxi paucis addidifle. Cum enim non minus beato cxlo folo-
quehic Americx tra&us gaudeat, quamltalia vel Gracia, Galenum Imitarilubuit. Quiut
tabidos ad InfulamTabiam, ita ego adfàluberrimum montem marivicinum, pulmone la-
borantesablegarefumfolitus, xdibus verfus ortum apertis, Euroque expofitis, occidentem
vero fpe&antibus, obteclis. Quod quidem non menfibus pluviis fed xftiyisfieri convcnit,
cum eximia illa aeris tenuitas & ficcitas, pulmonis ulceribus amiciffima, collapfis vifeeribus
vitalibusroburreftituat. Adde, quodprxter aquam Olindanam à Sole exeoflam, illa qux
circa Paraybamlcaturit, fulphurnonnihil fapiens, admodum conducat. Accedit aviumfil-
veftrium infinita copia, laccaprinum, prxcxterisveropulmenta, emulfiones, boleti, placente
è Tipioca exficcantes & confolidantes, qux reliquis alimcntis medicamentofis facile
palmam prxripiunt. His addantur aqux flórum Aurantix & Guabiraba. Loco confervx
Rolàr. illa qux ex fragrantibus prunis&pyris granatenfibus fit prxftantiffima, fubftitui lò-
let. Navigatio quoque modica circa littus, cxlo ac mari clementiori, animo & corpori proficua
habetur ob mótum aerifque mutationem.
G a p . V I.
D e Troìapjù (jtrtìlaginis Mucronata.
A /T Òrbusille cujus Codronchius, Sennertus & alii videntur meminiffe, Spinola Lufitanis
L ’ A-appellatus, interque Endemioshabitus, non infrequens in his terrarum oris graffatur.
Fernelius meminit v 1. Patholog. cap. 3. fingultus orti ex compreflione ventricidi à coftx extremo.
d b M e d i c i n a B r a s i l . L i b . I. ,
tremo. Hanc cartilaginem prolabinon pofTe, incurvati pofTe putat Hofman. Inftitut.pag.494.
Corporistotiuslanguorem inducit, cum dolore Stomachi, aliquando vomitu, fumma
refpirationis difticultate, qux ex refrigeratione pcttoris mufculorum, turn imprimis mucronate
cartilaginis prolapfu & compreflione oritur. Hincmox ex dejettione appctitus magna
virium imbecillitas fubfequitur, & atrophiam minatur. Chronicus eft morbus & frieiduS
non tarnen iethalis, nifi ex accidente, paulatimque invadens & cognitu in principio difficili?.
Hifpani Empyrici primarium, ut putant, ejus fignum ex infpettionc & contatta colligunt
brachiixgroti, inquofivalvularum inftar nodos comperiant, morbum hunc adeffe pronun-
tiant. Differt ab oppilatione cachettica, quod pettoris hoc vitio moleftati, vuitu tametfi
de je&o & trifti, non tamen decolore & livido fint, nec pondus aut duritiem utriuique hypo-
chondrii fentiant : tum comedendi quoque concupifccntia primxque concocfionis inftru-
mentum langueat. Frequentius forte eft, quod pauci fententiam Celfi lib. 1 . cap.2. tarn ftri&e
obfervari debere exiftimant, quando ait. Si quis interdiu fe implcvit, poft cibum neque fri-
goti neque xftui neque labori fe debet committere. Pettore enim denudato in publicum prodire,
ventoque fe exponere notturno, pedoris , & ventriculi refrigerationem & cottionis
defettum caufatur. Curatio autem difeutientibus, calefacientibus & corroborantibus, tam
internis quam externis abfolvi poftulat. Interna funt pilulx ftomachicx, Tabellx diarrhod.
abbat. Aromat. & fimilia. Vinum generofum & güttx aliquot Balfami de Copaiba difloluti:
decotta Salfaparillx Saflàfras, cum femine Anyfi & Cinnamomo, pngilloque pulveris
Tthambi: Jufcula, quibtis utitur xger, croco terreftri Vrucu, pipere Brafilienfi fatiyo & filveftri,
&finihil impediat, expis atque allio condiantur.
Externa funt, cucurbitulx fieex multoties reiterate , mammarumque regioni appofitx.
Moxftomachi&pettorisinunttionesexoleocortic. aurant. Artemifix StMentaftri. Scutum
dein ftomachale, ex herbis corroborantibus ; atque confortans tandem emplaftrum
fuccedat, quod fit compofitum ex decantato ilio gumnai It 'tcdriba, ovorum vitellis croco
oleo de Copaiba, balfamoque Cabureiba admixtis.
Non indigna ob/èrvatu topicorum & externorum omnium remediorum neceffitas, quorum
infignes effettus videre eft etiam ab ipfis morborumprincipiis: tum quod eorum efficacia
cutis & carnis poros patentes altius penetret, quam in frigidioribus regionibus ; tum quod
vifeera nobiliora in morbi? admodum languentia , cerotis & inunttionibus refocillentur
virefque manifefte acquirarit. Cucurbitulas quoque corneas, qux per exiguum foramen folo
futtu ex alto traliant, omnes pariter incolxfeliciffimofucceffu applicant. Egototprofperis
effettibus motus, ufum earum Chirurgis noftris commendavi, iifque in colicis cruciatibus
& ventris fluxibus fangumeis fiftendis, atque principio atrophixmembrorumoccurrendo,
infigni profe&u fimi ufus.
C a p. V I I .
D e ObslruSìonibus Difierum J\(aturalium->.
XVBique terrarum confervatio Immani corporis, inter aliain circulatione fanguinis motu-
V queperpetuo, intraTropicos, ut plurimum, vehementiori confiftit. Qui fi inordina-
tus, pertlnacioresplerumque&graviores velobftru&ionesvel fluxus concitare folet. Hinc
languirai illi ac perniciofi ventris fluxus non immerito Indiarum peftes habentur, cum inter
morbosacutos nulli tanta vehementia graffentur, autpluresmortalesè medio tollant. Qui
quoniam ex variis caufis, potiffimum vero ex impedita tranlpiratione primam originem tra-
hunt; de frequentioribus obftruttionibus , qux vifeeribus naturalibus fuperveniunt, ante-
quam ad fluxus defeendo, pauca prxmittam. Mefènterium, Hepar, Lien & Inteftina, à ven-
triculomultapatiunturmala, qui, licetpcrfetotmòrborumcaufànonfit, tamenabintem-
perantia vivendi toties tentatus, vegeto fuo calóre tandem deftituitur, craffifque ac crudis hu-
moribus obfitus, officio rite fungi non poteft. Neque ventres hyeme in his terris calidiores,
ficut in Europa, tettante Hippocrate, fedfrigidiores potius funt, multoque humore abundantes
obcrebraspluviasaéremque calidum & humidum, ac proinde pauciori alimento indigent.
Juvenes imprimis adventitii, maximopere hoc malo affliguntur (veteranos enim
obftruttionibus rarius infettati videas) tam ob fàburram cacochymicam -, recens ex itinere
fecum delatam, quam, qux ex immoderato ftuttuum crudorum, tum cibi potufque foecu-
lenfi& compofiti immodico ufu contrahitur. Enimvero promifcuamultitudo, nuncnecefi
fariis ad fex res non naturales deftituta, modo eifdem abundans, facillime obftruttiones incurri
t. (Optimis namque cibis & plurimi nutrimenti fupra modum afiumptis morbos frigidos
gene