G v i l i e l m i P i s o n i s
ro rodus afcenfus & defcenfus Solis breviffima facit crepufcula, nodcfque adeo diebus pares,
ut ne quidem unius horse difcrimen agnofcant. Nodibus xftivis, frigus intenfius : hyber-
nis; quodmireris, mitiusfepe perfentifcitur : aere fcilicet tranquillo & nubibus undiquaque
preffo pluvias inoliente. Ruricolx poll: nodes folitofiigidiores, diesferenos; Medici vero
firntam validamquc corporis conftitutionem polliceiatur. Contrarium fi tepidx & humidx
nodes prxcefierint.
Pluvialistemporisinirium fit menfeMartio vel Aprili, Augufto finitur; quo Sol reduxex
Cancro materiam pluvia ex parte difiblvit in ventos. Vnde procellae & turbines fubindc na-
fcuntur, quas mox vernum tempus excipit, eafque blandiifime componiti Diverfitatem quidem
umbrarum nunc in Auftrum, nunc in Septcntrionem projedarum agnofcunt Tropico-
rum Incoia:, qui Amphifcii proinde didi* verum nullam circa anni tempeftates mutationem
bis accedente & retrocedente Sole, ut multi exiftimarunt, ièd folummodo abeunte ab ¿Equatore
vel ad Tropicum Cancri vel Capricorni, ufque dum eo redierit & aequinodium abfòlve-
rit. Projper Alpinut duplicem xftatem uno anno dari teftaturin¿£gypto, non adeo quidem
à Solis, quam miro Nili accefiu & receflu pronatam.
Brafiliae incolae Antaeci funt Hifpanis & ¿Ethiopibus, Periteci Javenfibus, Antipodes Aurex
Cherfonefi incolis. Duo tantum dantur anni tempora quorum unum calidum & ficcum,
¿Eftas dicitur : alterum calidum & humidum stilati Europxx limile, Brumx vicem f applet. Id-
que in omnibus IndiisintrautrumqueTropicumveriffimum deprehenditur. Licet enimhy-
berni & sedivi temporis initium & finis, ob particularia incidentia loci, tum & ¿Equatoris ma-
joremvelminoremvicinitatemnon inideminiidant; plerumquetamen Annus, fexcirciter
menfibus ad humidum, & totidem ad ficcum vergentibus ablolvitur. Et quidem ea rationc, ut
in multìs Africx & A fix , ejufdem nobifeum latitudinis oris, maxima exinde intenfio & retnif-
fioxftus, hic nulla vel fàltem exigua percipiatur, Sole, licet Brafilienfium Zenith, menfè
Odobri & Februario tranlèunte,. radiifque fec'undum angulos acutiifimos reflexis terramfe-
riente. Qux diverfitas iftarum Riegionum incolis ob crebras malacias, noxiosque tepores,
intefitum, hifee obdominatricemauram, falutempromittitperpetuato. Vndefacileeftcol-
ligere Anni tempeftates, nontam immediate à Sole ejuique motu, quam ipfa Ventorum ipe-
cie, aftrorum adipedus diverfitate, regioniiquequalitate &fitu peculiari difeerni deberi. Ea-
demcaufafolemnibus illisTorridx Subfblanis velFavoniis reddipoteft. Quinin locishifce
mediterraneis, paulo verfus occidentem nodes, funt frigidiores quam in maritimis, uique
adeo, utaliquandopruinacapillos quibufdam riguifiè conftet. Etenim in Indiis cum multa
admiranda, turn illudimprimis omnium phyficorumingenialhperat, quod in eadem coeli plaga,
pari Solis acceflu receflTuque,iifdem annimenfibus ab ortu circa Ocean umxftas & ficcitas,
ab occafu trans juga montium & paludes Brafilix, hyems, nebulx & pluvix. Vt in tanta loco-
rum vicinitate,quod ad rationem tempeftatum attinet.iidem pene populi libi mutuo antipodes
videantureffe. Quam diverfitatem diflonamque natura varietatem atque alia ejufcemodi, fi
quisdiligentiusapudfereputet, profedo intelliget, antiquos multa de ¿Equinodiali cùcùlo
& torrida Zona opinatos effe. Proinde contra Ariftotelis & Plinii àliommquementemnon
folumhabitabile hoc Clima, fedtemperatum & fertile utique reddunt, tum rores perpetui,
tum pluvix & jucundi à pelago flatus, dum vapores mane furgeges & nebulas tempeftive dif
cutiunt, xftumque mcridionalem temperant, ac foles puriflWos & nitidiffimos reddunt.
Hincporrohumorum, qui innobis funt, à putredine confavano. Neque tamen pi;xcipua
falubritatis vel longsevitatis ratio, ut quidam voluerunt, ¿Equatoris vicinitas, ob xqualita-
tem tempeftatum, quam imaginantur. Nam multis fub linea xquinoctiali locis habitatis, nec
folumneccoelumeft falubreficut InfulxD.Thoms, Guinea, alixque provincixteftantur,
ubi corpora à torrente calore arefcunt&refolvuntur, minimeque longxva fiunt. Quoniam
attraiti vapores, àSolelicetverticali & prxftantiffimo, obperpetuas malacias non difper-
guntur, nequeaquxventilanturfedftagnant. Tumfiquiperflantventi, languidi funt&vel-
uti è longo itinere defatigati, ventis fubitìs vel mediterraneis facile fe fiibmittant. Vnde tepores
vaporali, nebulx.& putredines enafeuntur. Quod fub ¿Equatore navigantes mifae circa
penuaria&aquam imprimis experiuntur, q u i bis torve foetoremac putredinem concipitin
vafis, antequam durabiles omnifque corruptionis tandem expersfiat.' Brafilix vero vaftifli-
musoceanus tumpluviis, turn imprimis ventis perpetuarci materiamfubminiftrat, qualittus
exhilaret, non tepidam, ficut extra Tropicosfubinde folet, fedveluti gelidam & ficcam , eam-
queà Soleilluftratam ab oriente in occidentem ad miliaria aliquot perfpirat. Acceditquod
paluftribus&olentibuspluviis ex continenti ortis, numquam infeftetur: Cum infulis vixinis
(quibus multx Indite orientalis & Africx partes cinguntur, turbidifque ventis agitantur) hxc
regiq careat.
Cxlumfepe quidem nubibus ex oriente verfus occidentem latis obdudumvidcas, fed rariftimis
d e M e d i c i n i B u n t . l n . 1. 5
riffimis & tenuiffimis, inquefublimi aeris extenfis, exceptis diebus pluviis. ' Sol oriens A: oc-
cidensimmotisoculis adfpicipoteft, ordinarixque tumfere magnitudinis &coloris, appa-
ret, ita ut diameter ejusmenfurari queat. Mira enim undique feaefltas eft, prxfettimeirca
vefperam: quxnullosUmquamfuccedentiLunxtradit vapores del nebulas, fed noftesred-
ditadeo claras ut vetus & novilunium uno eodemquedie confpiciantur, litterxque adqua-
drantem Lunx commode legi poffint. Aftronomo denique ad coeleftia intento, circa Eclip-
fes nubéculas magallanicas,venerem falcatam poft emerfionem à Sole,Merc,urium fcintillan-
teffl & cornictrlatum, appulfus Lunx ad fixas ftellàs aut Planetas, cxteraque phcenomena,
p a r t i m antea in Europa non vifamulta promittat. Sicut multoties in eminentiori obfervato- '
rio Aftronomico, per Illuftriff Naffavix Comitem ex drudo, à nobis obfèrvatum eft.
¿Ether pro diverfitatc adlpeftuum Planetarum, accedentibus caufis inferioribus fuas reci-
pit intemperies. Crebris fulguribus abfque tonitru ccelum fub vefperam corufcat, tempefta-
te vel maxime fetena, fed ficca. Tonitrua fi qux circa xquinoftia fuboriantur, rariflime eaque
cum imbribus fine fragore multo in Pernambuco, in Maranhon proprius ad xqhatorem vehe-
mentius &crcbriusexaudiuntur. Multxirides,Holones, dracones ignei volantes apparent.
Nullx nubes neque nebulx, grandines ne vix quidem confpiciuntur ; nec altiffimos montium
apices ulla canitie brumalem detinuiffefaciem (ficut monti Pico in Canariis perpetuo contin-
git) hic umquam obfervatumeft.
Pluviarumguttxadmodumfuntmagnx, graviquedecidunt Ímpetu, quasfuffocátivusaliquando
tepor prxcedere vel fequi folet. Ros hic Europxo tum pinguior, & nitro multo irn-
pregnatus foe'cundiot ; tum multo penctrantior & tenuior, prxcipué xftatc exiffit. Quodpa-
tet in omnimetallo & ferro imprimis (ut materias minus folidas prxteream) quxabfqueullo
nubium adminiculo facile exedit. Intenfior folis radiomm fervor, poros corporum fubluna-
rium aperit ufque adeo de die, ut nodurno rori fubtililfimo profunde fuppeditet introitum.
Unde per quotidianam viciffitudinem humiditatis&caloris , illata jam putredine, vermium
diverforum generum fiat generatio, moxque totalis ici ccuiftimtio. Verum quantum his o-
mnibus noxius,tantum aliis ros proficuus.imo neceffarius, ne xftate pluviarum inopia, grami-
na & pafcua torreantur, fed qux in loeis aiidis & fitientibus funt eo fere folo refocillentur.
Etefiis feu anniverfariis ventis fereniftiinis hxorx diverfis temporibus gaudent. Semeftri
enim hiberno five pluviofo ex nubilofa auftrina plaga infenduntur & Vulturni veluti naturam
induunt, tantoque vehementius,'quam Aquilo menfibus xftivis, dominantur, ut dudus aqua-
rum, à menfe Martio ad Oftobrem illis obfequia prxftent. Reliquo anni tempore ex Sepren-
trionein Auftrum inaria coguntur. Circa Africx latus occidentale Brafilix oppofitum, plane
'dlverfo modo res fe habet. Quìppe ab Aprile ad Itilium menfem verfus Septentrionem rapi-
dus eft fluxus, inde ad Oftobrem tranquillum mare. Hinc ad Ianuarium verfus meridiem O-
ccanus truditur : Mox circa medium Aprilis denuo nullum Currens (ut fiuxum ilium geriera-
lem Verulamius appellat) rparis experiuntur nautx. Atque hx diveifitates potiffimum quidem
intra Trópicos libero xquore navigantibus percipiuntur. Adeo ut hi venti generales;
Tropxi didi, minime fegnes, partim regeudo Cunensmaris, partim proprio flatu (lion fpon-
taneo aliquo raptu ab ortu in occafum, ut dodiffimus Scaliger aliique inter veteres imaginantur)
id efficiant, ut tiequeant hinc navigantes verfus Africx velEuropx oras, eadem redire, qua
venerantvia. Unde fit, ut non adeuntibusBrafiliam fed inde redeuntibus tantum, tranfitus fit
per Infulas Flandricas & miram illam lentictilam marinam Sarcafi Hifpanis didam : qux longe
lateque difperfa, adeo tenaciter fuperficiem maris obfidet,ut folum non falum díceres, obortif-
que malaciis navibus hàud leviter refiftat. ¿Equor Brafilienfe rariflimis procellis infeftatur, &
ut plurimum t*S*quillum eft. Cui temeritas Barbarorumfe,fidens .gemino ligno fuberofo in-
fidentes, fecure pifcaturam exercent aliquot leucas à littore remoti. Ccerulea & mbmgrà eie
exterior ejus facies, interius viridis : agitatum nodu ignefcit, fortiufquelumen emittit : tuni
falfius quoque deprehenditur quam verfus Polos, adeoque pellucidum, ut pifces ultra vigintr
ulnamrn profunditatem aureo colore micanms, ex altis puppibus commode confpiciantur,
meridiano tempore, Soleque fplendente. Ac turn fimulintueriUcct, quam diverfus & contra-
rius fubinde fit motus in profondo mari, ab eo qui in fuperficie à tumultuariis fit ventis, quod
jadas bolides, aliafque artis nauticx conjeduras non parumeludit.
Licet autem circa littora xftu fatis vehementi falmn intumefcat.non tamen agros mvamt aut
Vicinas terras depreffas inundat, fed ingentifremitu rupem quandam five mans temam R ea p
Lufitanis didam, pulfat ac poteftate impetuofa verberat,quam fummo naturxmiraculo 6c beneficio
conceffam omnes fateantur oportet:quod crepidocautium longo tradu excurrens,m-
ftar muri, violentix Barbari & indignantis elementi refiftat,ac fidam tutamque navibuS ftatio-
nem&portusrcddat. Opulentiffimamquoquemagnatumxdibusmateriam, quaOlindxSC
“Paraibx monafteriafuperbimu, fuppeditat. Maxifoam Brafilix partem,nunc intefrupto, nunc